Biegunka przytrafia się dość często. Związana jest ona ze zmianą konsystencji stolca oraz zwiększeniem liczby wypróżnień w ciągu doby. Jest wiele przyczyn wywołujących rozwolnienie, jednak do najczęstszych należą wirusy i bakterie. Jak radzić sobie z problemem? Po jakie leki na biegunkę sięgać? Jak powstrzymać jej nawroty? Wszystkiego można dowiedzieć się z poniższego artykułu opracowanego przez naszych Ekspertów.
Oddawanie płynnego lub półpłynnego stolca więcej niż 3 razy na dobę albo nawet 1 wypróżnienie w którym obserwuje się krew lub śluz określane jest jako biegunka. Często towarzyszą jej również dodatkowe objawy jak wzdęcia, ból brzucha, wymioty, nudności, osłabienie czy też gorączka. W przebiegu biegunki bardzo niebezpieczne jest odwodnienie organizmu. Dlatego też jest ona dość groźna w przypadku niemowląt i osób starszych, które szybko wytracają wodę i elektrolity wraz z kałem. Kiedy biegunka trwa do 14 dni określana jest jako ostra, powyżej uznaje się ją za stan przewlekły. Bardzo ważne jest ustalenie przyczyny biegunki, ponieważ w zależności od etologii choroby inaczej wygląda jej leczenie.
1. Przyczyny biegunki
2. Leczenie biegunki
3. Domowe sposoby na biegunkę
4. Probiotyki na biegunkę – jak zapobiegać?
Przyczyny biegunki
Zanim odpowiemy na pytanie co na rozwolnienie najlepiej zastosować trzeba poznać ewentualną przyczynę biegunki. Tych natomiast może być bardzo wiele. Biegunka niekiedy pojawia się w wyniku infekcji, ale również na skutek zaburzeń mechanicznych, hormonalnych i psychologicznych.
Najczęstsze przyczyny biegunki:
- Infekcje przewodu pokarmowego
Najczęściej do dysfunkcji dochodzi na skutek zakażenia bakteryjnego (E. coli, Salmonella, Shihella, Camphylobacter jejuni) lub wirusowego (rotawirus, norawirus). Zdarzają się również biegunki wywołane kolonizacją grzybów w przewodzie pokarmowym lub infekcją pasożytniczą (Giardia lamblia, Entamoeba histolytica).
Wywołane spożyciem pokarmu zawierającego bakterie lub toksyny bakteryjne (intoksykacja), np. zatrucie jadem kiełbasianym.
- Nietolerancja lub alergia pokarmowa
Często biegunka występuje po zjedzeniu produktu spożywczego zawierającego laktozę lub gluten.
- Choroby w obrębie przewodu pokarmowego, które powodują zaburzenia trawienia
Najczęściej do tego typu dysfunkcji dochodzi w przebiegu niewydolności trzustki, w zespole utraty kwasów żółciowych czy też w stanach po resekcji żołądka i nowotworach jelita grubego.
Zarówno te o charakterze przewlekłym, jak i nieswoiste (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego – Crohna).
- Zaburzenia hormonalne (m.in. nadczynność tarczycy)
- Zespół jelita drażliwego
- Reakcja polekowa
Biegunka wywołana jest stosowaniem m.in. antybiotyków, metforminy, nadmiernej ilości środków przeczyszczających, moczopędnych, preparatów magnezowych i cytostatyków.
Przy nasilonych objawach nerwicy, lęku oraz w przypadku nadmiernego stresu może wystąpić biegunka.
Rozwolnienie może wystąpić po zjedzeniu dużej ilości świeżych owoców lub produktów słodzonych alkoholami cukrowymi (mannitol, ksylitol, sorbitol).
Tzw. biegunka podróżnych związana jest z kilkoma czynnikami, m.in. stresem towarzyszącym podróży, zmianą diety, ewentualną infekcją. Często ma to związek z wyjazdem do ciepłych krajów.
Leczenie biegunki
Postępowanie w wyniku biegunki polega przede wszystkim na niedopuszczeniu do odwodnienia pacjenta. Dlatego w pierwszej kolejności należy sięgnąć po elektrolity na biegunkę. Są one wskazana również wtedy, kiedy biegunce towarzyszą wymioty. Powinny być jednak podawane małymi porcjami, najlepiej schłodzone, aby nie pogłębiać odruchu wymiotnego. W przypadku infekcji bakteryjnych bądź wirusowych często pojawiają się również inne objawy oprócz biegunki. Dlatego kiedy wystąpi gorączka czy też ból głowy należy zastosować leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Równie pomocne będą preparaty na wzdęcia oraz leki o działaniu rozkurczowym na ból brzucha. Co na biegunkę można jeszcze zastosować?
Węgiel aktywny na biegunkę wykazuje dużą zdolność absorpcyjną, przez co działa przeciwbiegunkowo i zapierająco. Dodatkowo pokrywa śluzówkę przewodu pokarmowego i chroni ją przed działaniem szkodliwych substancji. Aby efekt działania został osiągnięty należy zastosować od 800 – 1200 mg węgla kilka razy na dobę. Jest to dość duża dawka, problematyczna do przyjęcia, szczególnie kiedy biegunce towarzyszą wymioty.
Powlekają śluzówkę jelit, wzmacniając jej barierę ochronną. Łagodzą stan zapalny i przywracają prawidłową funkcjonalność jelit. Co ważne nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, a Taninnian żelatyny może być stosowany już u niemowląt od 6. miesiąca życia.
- Leki zatrzymujące biegunkę zawierające loperamid
Substancja z grupy opioidów, która działa na receptory opioidowe w jelitach. Szybko i na długo hamuje perystaltykę jelit, zwiększa napięcie zwieracza odbytu oraz zmniejsza utratę wody i elektrolitów. Mimo wysokiej skuteczności lek ten nie powinien być zbyt często stosowany. Nie zaleca się go w biegunkach ostrych, których przyczyną są zazwyczaj wirusy i bakterie. Biegunka stanowi naturalny mechanizm obronny organizmu, który ma za zadanie ewakuację z przewodu pokarmowego szkodliwych patogenów oraz toksyn. Zahamowanie biegunki infekcyjnej zaburza ten naturalny proces, a co za tym idzie bakterie, wirusy i toksyny zostają w jelitach pogłębiając stan zapalny. Loperamid jest to lek, który sprawdza się u osób dorosłych w przypadku biegunki wywołanej stresem lub w przebiegu wielu chorób jelit.
Działa wyłącznie w świetle przewodu pokarmowego i pozbawiony jest działania ogólnoustrojowego. Wykazuje aktywność wobec bakterii gram – dodatnich i gram – ujemnych wywołujących zakażenia w obrębie jelit. W niektórych przypadkach konieczne jest jednak wykonanie badania bakteriologicznego kału. Wtedy otrzymuje się odpowiedni antybiogram wskazujący na które antybiotyki bakteria występująca w kale jest wrażliwa. Taki proces diagnostyki oraz leczenia musi odbywać się zawsze pod kontrolą lekarza.
- Saccharomyces boulardii – probiotyki na biegunkę
Doustny lek przeciwbiegunkowy należący do probiotyków. W świetle jelita wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe oraz metaboliczne. Może być stosowany zarówno leczniczo jak i w profilaktyce.
Domowe sposoby na biegunkę
Ze względu na to, że biegunka to dość częsta przypadłość to lista domowych sposobów na rozwolnienie jest bardzo długa. Przede wszystkim należy wprowadzić choremu lekkostrawną dietę, a jeśli nie ma on apetytu to nie należy zmuszać go do jedzenia. Najważniejsze jest nawodnienie pacjenta, najlepiej za pomocą elektrolitów. Jak zatrzymać biegunkę za pomocą innych domowych sposobów?
Warto sięgać po ziołowe napary, które załagodzą dolegliwości towarzyszące biegunce, jak i ją samą. Należy wybierać takie zioła jak nagietek, szałwię oraz rumianek, które działają przeciwzapalnie i antyseptycznie oraz miętę, której picie daje efekt rozkurczowy, a tym samym łagodzi ból brzucha i wzdęcia towarzyszące biegunce. Dobrze znany jest również napar z liści i owoców borówki brusznicy, który to działa przeciwbiegunkowo, przeciwbakteryjnie i ściągająco. Jest to dobre rozwiązanie dla dzieci.
Kiedy przyczyną biegunki jest stres można wspomóc się stosowaniem ziołowych tabletek uspokajających bądź piciem naparów z melisy lub głogu. Dobrze jest też w miarę możliwości odizolować chorego od negatywnych emocji.
Probiotyki na biegunkę – jak zapobiegać?
Aby uchronić się przed nawrotami biegunki należy przede wszystkim przestrzegać zasad higieny. Częste mycie rąk oraz surowych warzyw i owoców przed spożyciem powinny być wpajane dzieciom od najmłodszych lat. Co brać na biegunkę już zostało omówione, ale jak można zabezpieczyć się przed biegunką. Ta kwestia pojawia się bardzo często kiedy w szkole lub w pracy kogoś dopada biegunka, a także w sezonie urlopowym, ponieważ wakacje spędzone w toalecie na pewno nie będą zaliczać się do udanych.
Bez wątpienia warto sięgać w takim wypadku po probiotyki. Według badań najlepsze działanie ochronne wykazują szczepy z gatunku Lactobacillus, Bifidobacterium oraz Saccharomyces boulardii. Dotyczy to zarówno biegunki wywołanej przez wirusy oraz bakterie, ale również związanej z jelitem drażliwym, stresem bądź chorobami czynnościowymi i zapalnymi jelit. Probiotyki mogą być stosowane zarówno u dzieci jak i dorosłych. Preparaty które warto wybierać powinny być dobrej jakości, tzn. zarejestrowane jako leki bądź mające badania i udowodnioną skuteczność. Bardzo ważne jest, aby szczepy probiotyczne były żywe. Bez tych informacji na opakowaniu podobną skuteczność działania wykaże zakupiony w sklepie jogurt i tym samym nie uzyskamy odpowiedniej ochrony przewodu pokarmowego przed patogenami wywołującymi biegunkę. O innym zastosowaniu leku probiotycznego możesz przeczytać w artykule: Biegunka, choroba wrzodowa – kiedy jeszcze warto sięgać po lek probiotyczny?
Sposobem na zabezpieczenie przed ostrą biegunką wywołaną przez rotawirusy jest szczepienie ochronne niemowląt. Gwałtowny charakter infekcji, z występującymi intensywną biegunką i wymiotami jest częstą przyczyną hospitalizacji, głównie dzieci, z powodu odwodnienia i utraty elektrolitów. Natomiast jak dowodzą badania odporność nabyta po szczepieniu chroni od 90 do 100% dzieci przed ciężką zagrażającą życiu i wymagającą hospitalizacji biegunką wywołaną przez rotwawirusy. Ze względu na istotne efekty zdrowotne i wysoką skuteczność, stosunkowo niedawno, szczepienie to weszło do harmonogramu szczepień obowiązkowych.
Biegunka to objaw towarzyszący wielu zaburzeniom w obrębie przewodu pokarmowego. Pojawia się ona na skutek niestrawności i problemów trawiennych, ale może mieć też związek ze znacznie poważniejszymi schorzeniami. Jeśli jest ona jedynym niepokojącym objawem można zahamować ją domowymi sposobami i zastosować probiotyki na biegunkę. Nie mniej jednak w przypadku dzieci, osób starszych oraz kiedy wystąpią inne symptomy konsultacja ze specjalistą jest konieczna.
Bibliografia:
- Kimszal E., Van Damme-Ostapowicz K.; Biegunka podróżnych; DOI: http://dx.doi.org/10.20883/pielpol.2016.16.
- Wasielica-Berger J.; Ostra biegunka; Gastroenterologia Kliniczna 2018, tom 10, nr 1: 14–22.
76 characters selected
