Powszechnie nazywana bostonką choroba dłoni, stóp i jamy ustnej to infekcja wirusowa wieku dziecięcego, która zwykle ma łagodny przebieg. Jak rozpoznać chorobę bostońską? Jak wygląda jej leczenie i kiedy może być ona groźna?
1. Bostonka u dzieci i dorosłych – co to za choroba?
2. Jak wygląda bostonka? Objawy choroby
3. Bostonka- ile trwa i jak długo zaraża osoba chora?
4. Bostonka- leczenie
5. Bostonka w ciąży- kiedy choroba jest szczególnie niebezpieczna?
Bostonka u dzieci i dorosłych – co to za choroba?
Choroba potocznie nazywana bostonką w środowisku medycznym znana jest jako choroba dłoni, stóp i jamy ustnej, co charakteryzuje zmiany na skórze i błonie śluzowej, jakie występują w przebiegu schorzenia. Wywołana jest zwykle przez wirusy Coxsackie A16, A6 i enterowirusa typu A. Grupą pacjentów, którzy najczęściej chorują na bostonkę są dzieci do 10. roku życia. Nie wykluczony jest jednak rozwój schorzenia u starszych dzieci oraz u dorosłych. Jak to bywa w przypadku chorób wirusowych, zdarzają się epidemie bostonki. Na większą skalę jest to charakterystyczne zjawisko dla krajów azjatyckich, ale mniejsze epidemie przytrafiają się również na naszym lokalnym podwórku, głównie w żłobkach czy przedszkolach. Dzieciaki zarażają się po przez kontakt w wydzielinami lub wydalinami osoby chorej. Zwykle do zakażenia dochodzi gdy maluch wkłada do buzi brudną rączkę lub zabawkę. Bostonka nazywana jest również chorobą brudnych rąk i najczęściej zdarza się w środowiskach, gdzie nie jest łatwo z utrzymaniem higieny. Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej przenosi się również drogą kropelkową podczas kaszlu czy kichania. Większą liczbę zachorować odnotowuje się zwykle na wiosnę i latem. Co więcej dziecko, które raz przeszło bostonkę może zachorować ponownie, ponieważ odporność nabiera się jedynie w stosunku do danego wirusa, a bostonka może być wywołana przez różne ich typy, a nawet rodzaje.
Jak wygląda bostonka? Objawy choroby
Pierwsze objawy choroby są mało specyficzne i mylnie mogą wskazywać na inne infekcje wirusowe. Jak one wyglądają? Bostonka początki to gorączka, pogorszenie samopoczucie, ból gardła i pojawiająca się zwykle jako ostatnia- wysypka. Pierwsze symptomy choroby można zauważyć od 3 do 5 dni od zarażenia. Charakterystyczne jest również to, że po upływie 1-2 dni z gorączką u dziecka pojawia się wysypkę.
Bostonka wysypka, czyli jak wygląda najbardziej typowy objaw bostonki? Wykwity mają charakter plamisto-grudkowy i są mocno zaczerwienione, ale nie swędzące. W pierwszej kolejności pojawiają się one w jamie ustnej. Bostonka w jamie ustnej powoduje spory dyskomfort, a nawet bolesność. W związku z tym dziecko chore na bostonkę odmawia jedzenia i picia. Wysypkę można zaobserwować również na powierzchni dłoni i stóp, rzadziej natomiast w okolicach narządów płciowych czy na pośladkach. Zdarzają się również pacjenci, u których wysypka w przebiegu bostonki jest jedynym objawem choroby, a co więcej pojawia się ona również w mniej typowych miejscach, tj. na łokciach, klanach czy też grzbietowej powierzchni dłoni i stóp.
Bostonka paznokcie- zmiany na powierzchni płytki paznokciowej to również jeden z bardziej powszechnych objawów choroby. Można zaobserwować równoległe białe bruzdy, a nawet odwarstwianie się płytki. Objaw ten często świadczy o przebyciu bostonki, ponieważ zmiany na paznokciach pojawiają się zwykle po kilku tygodniach po przebytej infekcji.
Bostonka objawy u dziecka i dorosłego z atopowym zapaleniem skóry. Niestety osoby cierpiące na AZS mają znacznie osłabioną barierę ochronną skóry. W ich przypadku wykwity częściej mogą zostać nadkażone, a to znacznie wydłuża czas leczenia i generuje komplikacje. Co więcej umiejscowienie wysypki w tej grupie chorych jest dość nietypowe i zwykle obejmuje powierzchnie, które są objęte stanem zapalnym wynikającym z AZS.
Bostonka u dorosłych- objawy w przypadku osób dorosłych są zwykle bardziej nasilone niż u dzieci, a pacjenci skarżą się na znacznie gorsze samopoczucie. Choroba jest charakterystyczna dla wieku dziecięcego, ale zarazić mogą się nią również osoby z najbliższego otoczenia dziecka z bostonką, na skutek bezpośredniego kontaktu z wydzielinami i wydalinami malucha, tj. rodzice, opiekunowie czy dziadkowie. Warunkiem do rozwoju wirusa w organizmie jest również słaba odporność, więc jeśli nasz maluch lub inne dzieci w przedszkolu czy żłobku chorują na bostonkę warto postawić na wzmocnienie układu immunologicznego sięgając m.in. po preparaty na odporność.
Nie zawsze bostonka u dorosłych i dzieci daje typowe objawy. Niekiedy chorobę można pomylić z wysypką na tle alergicznym lub ospą. Należy pamiętać, że niepokojące objawy i zmiany na skórze zawsze warto skonsultować z lekarzem.
Bostonka- ile trwa i jak długo zaraża osoba chora?
W przypadku dzieci zwykle najcięższe są pierwsze dni choroby, kiedy maluch gorączkuje, a w jamie ustnej pojawiają się bolesne pęcherzyki. Nie oznacza to jednak, że jeśli maluch poczuje się lepiej może wrócić do żłobka czy przedszkola. Bostonka- jak długo zaraża dziecko? W zasadzie tak długo jak utrzymują się objawy choroby. Zwykle jest to 7-10 dni, ale należy mieć świadomość, że wirus wraz z kałem wydalany jest jeszcze wiele tygodni po zakażeniu i w taki sposób również może dojść do zainfekowania. Bostonka osłabia układ odpornościowy. Dziecko, podobnie jak osoba dorosła, po przebytej infekcji jest podatne na inne zakażenia. Jest to kolejny argument za tym, aby w sezonie infekcyjnym nie spieszyć się z posyłaniem dziecka do przedszkola. Dlatego nawet jeśli choroba ma łagodny przebieg i maluch szybko wraca do sił lepiej, aby pozostał w domu nawet 2 tygodnie.
Bostonka- leczenie
Bostonka to choroba wirusowa i podobnie jak inne infekcje tego typu należy leczyć ją objawowo. Nie ma szczepienia, które chroniłoby przed zachorowaniem, głownie dlatego, że bostonka może być wywołana przez różnego rodzaju wirusy. W terapii nie stosuje się również leków przeciwwirusowych, ponieważ dostępne preparaty wykazują znikomą skuteczność. Bostonka- jak leczyć i jakie leki podawać? Jeśli jest taka konieczność to stosuje się leki przeciwgorączkowe. W przypadku dzieci są to syropy bądź czopki zawierające paracetamol lub ibuprofen.
Jak poradzić sobie z wysoką gorączką u dziecka? Przeczytaj artykuł: Wysoka gorączka u dziecka- co może oznaczać?
Jeśli zmiany skórne na powierzchni dłoni oraz stóp powodują ból, pieczenie i związany z tym dyskomfort, można w miejscach najbardziej newralgicznych zastosować preparaty działające miejscowo znieczulająco i łagodząco. Podobne, jak w przebiegu ospy. Zwykle nie jest to konieczne, jedynie w przypadku bardzo nasilonych objawów. Znacznie bardziej problematyczne są bolesne zmiany w jamie ustnej. W zasadzie uniemożliwiają one spożywanie pokarmów. U pacjentów powyżej 14. roku życia pomocny będzie płyn do płukania zawierający diklofenak. Substancja ta działa przeciwbólowo oraz przeciwzapalnie i w takiej formie zwykle stosowana jest w stanach zapalnych gardła. Bostonka u dorosłych to alternatywne zastosowanie tego preparatu. W przypadku młodszych pacjentów dla załagodzenia bólu w jamie ustnej można wykorzystać lekko znieczulające i łagodzące działanie jakie daje chłód. Dlatego warto sięgać po schłodzone napoje czy ssać kostkę lodu, co zalecane jest zdecydowanie dla starszych dzieci.
Osoba chora nie chce jeść i nie należy zmuszać jej do przyjmowania pokarmów. W czasie infekcji najważniejsze jest odpowiednie nawodnienie. Jeśli natomiast dziecko z bostonką nie chce pić, może się odwodnić, a wówczas konieczna będzie hospitalizacja malucha. Przyjmowane pokarmy powinny być pełnowartościowe, ale lekkostrawne, najlepiej w płynnej formie. Rozwiązaniem w czasie infekcji zarówno dla dorosłych, jak i dzieci są preparaty odżywcze do picia, np. Nutridrink i Nutrikid
Bostonka w ciąży- kiedy choroba jest szczególnie niebezpieczna?
Ze względu na obniżoną odporność u kobiet w ciąży, jeśli dojdzie do rozwoju bostonki, choroba ma zwykle cięższy przebieg. Co więcej jeśli dojdzie do zakażenia w I trymestrze, stanowi to zagrożenie dla płodu i przebiegu ciąży. Bostonka w III trymestrze może powodować problemy okołoporodowe. Wirusy wywołujące chorobę z łatwością przechodzą przez łożysko i istnieje ryzyko, że przyczynią się one do powstawania wad rozwojowych płodu, a w sporadycznych przypadkach, nawet jego obumarcia. Ciężarna ze względu na ryzyko jakie niesie za sobą choroba powinna szczególnie dbać o higienę w domu i częste mycie rąk, szczelnie gdy w domu są inne dzieci, które mogą stanowić źródło zakażenia.
Chociaż z pozoru niewinna, bostonka może powodować powikłania w obrębie układu nerwowego (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych), sercowo-naczyniowego i płuc. Dotyczą to głównie osób dorosłych. Najczęstszym powikłaniem po chorobie u dzieci jest natomiast odwodnienie. Pojawia się ono gdy dziecko odmawia picia w związku z bolesnymi zmianami w jamie ustnej. W przypadku dzieci z AZS powikłaniem mogą być nadkażenia skórne.
Bostonka- choroba brudnych rąk czy też choroba dłoni, stóp i jamy ustnej to infekcja wirusowa charakterystyczna dla wieku dziecięcego. Nie wykluczone są jednak zachorowania na bostonkę wśród dorosłych. Zwykle ma ona łagodny przebieg, ale wymaga izolacji chorego i ewentualnego leczenia objawowego. Kobiety w ciąży i osoby z obniżoną odpornością powinni szczególnie chronić się przed infekcją, m.in. zachowując wszelkie zasady higieny, dla nich może mieć ona poważne skutki.
Bibliografia:
- Esposito S., Principi N.; Hand, foot and mouth disease: current knowledge on clinical manifestations, epidemiology, aetiology and prevention; European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases 2018; 37: 391–398.
- Zhu P. et al.; Current status of hand-foot-and-mouth disease; ournal of Biomedical Science 2023; 30: 15; doi: https://doi.org/10.1186/s12929-023-00908-4.
