Chroniczny stres może doprowadzić do zwiększonego wydzielania kortyzolu, a w konsekwencji do powstania “brzucha kortyzolowego”. Jest to zjawisko prowadzące do gromadzenia się tkanki tłuszczowej, który z kolei niesie za sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Kluczowe w zwalczaniu brzucha stresowego jest odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, a niekiedy farmakoterapia.
1. Kortyzol, a brzuch - wpływ stresu na obwód brzucha
2. Brzuch kortyzolowy- konsekwencje
3. Ból brzucha na tle nerwowym
4. Brzuch kortyzolowy - objawy u kobiet
5. Brzuch stresowy u mężczyzn
6. Kortyzol, a tłuszcz na brzuchu u dzieci
7. Jak zmniejszyć brzuch kortyzolowy? - dieta, ćwiczenia i farmakoterapia
8. Brzuch kortyzolowy - jak się pozbyć w naturalny sposób?
Kortyzol, a brzuch - wpływ stresu na obwód brzucha
Kortyzol, zwany potocznie "hormonem stresu", odgrywa kluczową rolę w regulacji odpowiedzi organizmu na stres. Fizjologicznie, kortyzol ma za zadanie dostarczyć szybkiego źródła energii w sytuacjach zagrożenia. Jednak długotrwałe podwyższone stężenie kortyzolu może prowadzić do wielu negatywnych skutków, w tym do gromadzenia się tłuszczu w okolicach brzucha.
Badania wykazują, że osoby, które doświadczają chronicznego stresu, są bardziej narażone na zwiększenie obwodu brzucha. Kortyzol wpływa na centralny układ nerwowy, zwiększając apetyt, zwłaszcza na kaloryczne pokarmy bogate w tłuszcze i cukry. W konsekwencji wzrasta masa ciała, a tłuszcz gromadzi się głównie w okolicy brzucha. To zjawisko jest szczególnie zauważalne u osób, które mają tendencję do reakcji na stres poprzez "emocjonalne jedzenie".
Brzuch kortyzolowy- konsekwencje
Kortyzol zwiększa ryzyko wielu poważnych chorób. Tłuszcz trzewny, czyli tkanka tłuszczowa w okolicy narządów wewnętrznych, sprzyja rozwojowi insulinooporności, co z kolei może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Ponadto, hormon stresu przyczynia się do nadciśnienia, a tłuszcz trzewny zwiększa ryzyko miażdżycy. Osoby z otyłością brzuszną są również bardziej narażone na przewlekłe stany zapalne, które mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, w tym chorób serca.
Ból brzucha na tle nerwowym
Osoby borykające się z przewlekłym stresem oprócz zwiększonego obwodu w talii, mogą również doświadczać uciążliwego bólu brzucha na tle nerwowym. Stres i emocje mają bezpośredni wpływ na układ pokarmowy. Kortyzol, wydzielany podczas stresu, może prowadzić do zwiększonej perystaltyki jelit lub, wręcz przeciwnie, do jej zahamowania, co z kolei może powodować ból, wzdęcia i inne dolegliwości gastryczne.
Osoby zmagające się z długotrwałym stresem często skarżą się na dolegliwości brzuszne, takie jak uczucie ucisku, gazy, czy ból o charakterze skurczowym. Pomocne w tym przypadku, mogą okazać się dostępne bez recepty leki rozkurczające np. No-Spa oraz preparaty na wzdęcia np. Espumisan.
Brzuch kortyzolowy - objawy u kobiet
Kobiety są szczególnie narażone na negatywne skutki podwyższonego poziomu kortyzolu. W tym przypadku pacjentki doświadczają gromadzenia się tłuszczu w okolicach brzucha. "Brzuch kortyzolowy" u kobiet charakteryzuje się specyficznym rozmieszczeniem tkanki tłuszczowej w okolicy talii i brzucha, pomimo, że reszta sylwetki może pozostać stosunkowo szczupła. W przeciwieństwie do tłuszczu podskórnego, który jest stosunkowo mniej groźny, tłuszcz trzewny gromadzi się wokół narządów wewnętrznych i jest silnie związany z ryzykiem wielu chorób.
Objawy brzucha kortyzolowego u kobiet obejmują:
- Zwiększony obwód talii przy zachowanej względnej szczupłości kończyn,
- Brak reakcji na diety redukcyjne,
- Zwiększone łaknienie na produkty wysokokaloryczne,
- Zatrzymywanie wody w organizmie,
- Problemy z zajściem w ciążę.
Dodatkowo, kobiety, które borykają się z PCOS (Zespół Policystycznych Jajników) są szczególnie narażone na brzuch kortyzolowy. Pacjentki mogą wtedy borykać się z zaburzeniem miesiączkowania, a nawet problemami z zajściem w ciążę.
Brzuch stresowy u mężczyzn
Podobnie jak u kobiet, mężczyźni również mogą doświadczać odkładania się tłuszczu w okolicach brzucha na skutek chronicznego stresu. Badania wskazują, że mężczyźni narażeni na długotrwały stres mają wyższe ryzyko rozwoju chorób metabolicznych, co obejmuje otyłość brzuszną, nadciśnienie, zwiększony poziom cholesterolu i insulinooporność. Dodatkowo, "brzuch stresowy" u mężczyzn może przyczynić się do spadku poziomu testosteronu i zaburzeń na tle hormonalnym.
Kortyzol, a tłuszcz na brzuchu u dzieci
Chociaż problem otyłości brzusznej kojarzony jest głównie z dorosłymi, coraz częściej dotyczy również dzieci. Stres szkolny, problemy emocjonalne, a także nadmiar obowiązków mogą prowadzić do podwyższonego poziomu kortyzolu u dzieci, co z kolei przyczynia się do zwiększonego ryzyka otyłości. Dzieci, które są narażone na chroniczny stres, mają tendencję do sięgania po kaloryczne przekąski, co w połączeniu z brakiem aktywności fizycznej prowadzi do nadmiernego przyrostu masy ciała.
Objawy podwyższonego poziomu kortyzolu u dzieci mogą obejmować:
- Zaburzenia snu, które mogą nasilać produkcję kortyzolu,
- Problemy z koncentracją i podwyższona drażliwość,
- Skłonność do emocjonalnego jedzenia, zwłaszcza w odpowiedzi na stres szkolny.
Jak zmniejszyć brzuch kortyzolowy? - dieta, ćwiczenia i farmakoterapia
Zmniejszenie brzucha kortyzolowego wymaga podejścia, które łączy zmiany w stylu życia, dietę, ćwiczenia fizyczne oraz w niektórych przypadkach farmakoterapię. Na co zwrócić szczególną uwagę?
- Dieta powinna być bogata w białko, warzywa, zdrowe tłuszcze i węglowodany złożone. Należy unikać cukrów prostych oraz tłuszczów trans, które zwiększają odkładanie tłuszczu brzusznego. Warto także dodać do diety produkty o działaniu przeciwzapalnym, takie jak ryby bogate w kwasy omega-3, orzechy, awokado oraz oliwa z oliwek.
- Regularna aktywność fizyczna jest skuteczna w redukcji tłuszczu brzusznego. Dodatkowo trening siłowy, pomaga zwiększyć masę mięśniową, co przyspiesza metabolizm.
- W niektórych przypadkach lekarze mogą zalecić leki modulujące poziom kortyzolu lub terapię hormonalną. Niekiedy, skuteczną farmakoterapią w leczeniu podwyższonego kortyzolu, którego przyczyną są zaburzenia depresyjno-lękowe jest stosowanie leków przeciwdepresyjnych. Warto również zaznaczyć, że istotna dla obniżenia poziomu kortyzolu jest odpowiednia ilość snu. Dla osób borykających się z zaburzeniami snu rekomendowane są preparaty z melatoniną lub wyciągami ziołowymi z kozłka lekarskiego.
Brzuch kortyzolowy - jak się pozbyć w naturalny sposób?
Oprócz diety i ćwiczeń istnieją naturalne sposoby na redukcję poziomu kortyzolu i zmniejszenie brzucha kortyzolowego.
- Techniki relaksacyjne- joga, medytacja oraz ćwiczenia oddechowe są skutecznymi metodami obniżania poziomu stresu i regulacji kortyzolu.
- Sen- odpowiednia ilość snu (7-9 godzin dziennie) jest kluczowa w utrzymaniu prawidłowego poziomu kortyzolu. Osoby, które regularnie śpią zbyt krótko, mają podwyższony poziom tego hormonu, co przyczynia się do otyłości.
- Ziołowe adaptogeny- naturalne suplementy z żeń-szeniem i ashwagandhą, pomagają w regulacji poziomu kortyzolu.
Brzuch kortyzolowy jest zjawiskiem wynikającym z długotrwałego stresu i podwyższonego poziomu kortyzolu. Skuteczne jego zredukowanie wymaga zintegrowanego podejścia, które łączy zmiany w stylu życia, odpowiednią dietę, aktywność fizyczną oraz metody zarządzania stresem.
Piśmiennictwo:
- Moyer AE, Rodin J, Grilo CM, Cummings N, Larson LM, Rebuffé-Scrive M. Stress-induced cortisol response and fat distribution in women. Obes Res. 1994 May;2(3):255-62. doi: 10.1002/j.1550-8528.1994.tb00055.x. PMID: 16353426.
- Hewagalamulage SD, Lee TK, Clarke IJ, Henry BA. Stress, cortisol, and obesity: a role for cortisol responsiveness in identifying individuals prone to obesity. Domest Anim Endocrinol. 2016 Jul;56 Suppl:S112-20. doi: 10.1016/j.domaniend.2016.03.004. Epub 2016 Mar 31. PMID: 27345309.
- Dumesic DA, Turcu AF, Liu H, Grogan TR, Abbott DH, Lu G, Dharanipragada D, Chazenbalk GD. Interplay of Cortisol, Testosterone, and Abdominal Fat Mass in Normal-weight Women With Polycystic Ovary Syndrome. J Endocr Soc. 2023 Jun 7;7(8):bvad079. doi: 10.1210/jendso/bvad079. PMID: 37404244; PMCID: PMC10315644.
- Yener S, Baris M, Peker A, Demir O, Ozgen B, Secil M. Autonomous cortisol secretion in adrenal incidentalomas and increased visceral fat accumulation during follow-up. Clin Endocrinol (Oxf). 2017 Nov;87(5):425-432. doi: 10.1111/cen.13408. Epub 2017 Aug 2. PMID: 28656620.
- Rola stresu psychologicznego w neuroendokrynnej regulacji pobierania pokarmu i powstawaniu otyłości Patrycja Kłósek Forum Zaburzeń Metabolicznych 2016;7(3):111-118.
- Tchernof A, Després JP. Pathophysiology of human visceral obesity: an update. Physiol Rev. 2013 Jan;93(1):359-404. doi: 10.1152/physrev.00033.2011. PMID: 23303913.
