Emolienty są powszechnie stosowane szczególnie do pielęgnacji skóry niemowląt i małych dzieci. Czy wszyscy powinni z nich korzystać? Jak działają emolienty i jak należy je stosować?
Emolienty – co to właściwie jest i czym się charakteryzują? Nazwa „emolienty” pochodzi z języka łacińskiego i oznacza „zmiękczać”. Emolienty są zatem substancjami o działaniu zmiękczającym i nawilżającym skórę. Obecnie emolientami nazywamy gotowe preparaty, które w składzie zawierają jedną lub więcej substancji emoliencyjnych.
Emolienty dla dzieci i dorosłych – właściwości
Emolienty dla dorosłych i dla dzieci przede wszystkim mają za zadanie odbudować ochronny płaszcz na powierzchni naskórka i ograniczyć utratę wody ze skóry. Dzięki temu, uszczelniają barierę naskórka. Takie działanie wykazuje m.in. parafina, wazelina, lanolina i alkohole tłuszczowe. Emolienty do kąpieli i pielęgnacji ciała zawierają często tzw. humektanty, np. mocznik, kwas hialuronowy, glicerynę i sorbitol. Mają one zdolność do przyciągania i wiązania cząsteczek wody. Kolejne substancje emoliencyjne to lipidy, które uszczelniają przestrzenie między komórkami naskórka i wzmacniają jego strukturę.
Emolienty na atopowe zapalenie skóry (AZS) i inne dolegliwości
Emolienty dla dorosłych i dzieci wzmacniają naskórek i intensywnie go nawilżają. Działają przeciwzapalnie i zwiększają elastyczność skóry. Łagodzą swędzenie, zaczerwienienie i pieczenie. Emolienty do kąpieli i do ciała stymulują mechanizmy obronne skóry. Wielokierunkowe działanie tych preparatów spowodowało, że emolienty znalazły zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń skórnych.
Dostępne są emolienty na łojotokowe zapalenie skóry, emolienty na łuszczycę i emolienty na AZS. Preparaty emoliencyjne przynoszą ukojenie osobom, które zmagają się z nadmierną suchością skóry. Może ona pojawić się u diabetyków, chorych na nowotwory lub pacjentów cierpiących na niedoczynność tarczycy.
Stosowanie niektórych leków również może przyczyniać się do przesuszania się skóry. Emolienty na AZS i inne choroby skórne pełnią jeszcze jedną ważną funkcję. Atopowe zapalenie skóry wiąże się nie tylko z nadmierną suchością, ale również łatwiejszą kolonizacją skóry przez chorobotwórcze bakterie. Dodatkowo, drapanie swędzącej skóry stwarza niestety bardzo dobre warunki do namnażania się różnorodnych drobnoustrojów, co potęguje dolegliwości. Specjalistyczne preparaty na problemy skórne dla dorosłych i dzieci łagodzą świąd i pieczenie skóry. Dzięki temu zmniejszają potrzebę drapania i ryzyko zakażenia skóry. Właściwe stosowanie emolientów wydłuża okresy remisji choroby i zmniejsza potrzebę miejscowego stosowania glikokortykosteroidów.
Emolienty dla niemowląt – czy stosować?
Emolienty dla niemowląt, które nie mają problemów ze skórą, nie są konieczne. U tych maluchów skóra spełnia swoje funkcje, naskórek jest szczelny i nie dochodzi do nadmiernej utraty wody. U niemowląt i dzieci ze skórą prawidłową nie ma więc potrzeby stosowania specjalistycznych preparatów, takich jak emolienty. Jeśli jednak rodzic chce, może wykorzystywać podczas mycia emolienty do kąpieli lub emolienty do ciała, jednak nie w takiej ilości, jaka jest zalecana osobom ze schorzeniami dermatologicznymi. Korzystny efekt może przynieść używanie emolientów u dzieci, które mają wysokie ryzyko rozwoju atopii. Stosowanie tych preparatów już od pierwszych dni życia zmniejsza prawdopodobieństwo pojawienia się atopowego zapalenia skóry.
Emolienty dla niemowląt i dorosłych – jak stosować?
Emolienty do kąpieli i po kąpieli zalecane są do regularnego stosowania przez chorych na AZS i inne choroby skórne. Ich korzystne działanie zostało potwierdzone w wielu badaniach klinicznych. Oto najważniejsze zalecenia dotyczące stosowania emolientów u dzieci i dorosłych:
- Emolienty należy stosować zarówno w okresach zaostrzeń choroby, jak i remisji.
- Przy stanie zapalnym skóry, najpierw należy zastosować preparat przeciwzapalny (najczęściej lek z glikokortykosteroidem), a po ok. 60 minutach emolient.
- Emolient należy delikatnie nałożyć na skórę, bez gwałtownego wcierania.
- Emolienty dla dorosłych i dzieci należy stosować w odpowiedniej ilości – 2-3 razy dziennie. Aktualnie zaleca się używać 200 g emolientów na tydzień u dzieci i 500 g emolientów tygodniowo w przypadku dorosłych.
- Emolienty do kąpieli i po kąpieli należy dobierać indywidualnie, w zależności od potrzeb pacjenta i właściwości danego preparatu.
- Kąpiele u osób ze skórą atopową powinny trwać zaledwie kilka minut. Niezwłocznie po kąpieli (do 3 minut) należy nałożyć emolienty. Włosy również można myć preparatem emoliencyjnym w przypadku nadmiernej suchości skóry głowy.
Emolienty do mycia i do pielęgnacji ciała
Emolienty dla dorosłych i dzieci w maści zalecane są najczęściej przy nasilonych zmianach skórnych. Są gęste, dłużej pozostają na skórze i rzadziej trzeba je nakładać. Przykładowa maść emoliencyjna to Diprobase. Krem jest mniej tłusty i szybciej wchłania się po zastosowaniu.
Dostępne są też emolienty do kąpieli i emolienty do pielęgnacji ciała w postaci żelu, mleczka, balsamu lub płynu. Dobre emolienty przeznaczone zarówno dla młodszych, jak i starszych to m.in. Aderma Exomega Control, Latopic i Pharmaceris E Emotopic. Nie ma jednego preparatu, który byłby jednakowo skuteczny u wszystkich chorych. Czasem trzeba kilku prób, aby znaleźć taki kosmetyk, który spełnia oczekiwania pacjenta.
Co więcej, tolerancja skóry również może się zmieniać i po jakimś czasie, dotychczasowy emolient może przynosić słabsze efekty. W przypadku suchości skóry głowy, można stosować emolienty do włosów o delikatnym działaniu. Ważne aby nie zawierały one konserwantów, barwników czy innych substancji drażniących skórę.
Emolienty spełniają swoje zadanie, jeśli pacjent korzysta z nich zgodnie z przeznaczeniem. Aby często sięgał po preparat zmiękczający skórę, musi dobrać taki kosmetyk, który nie tylko jest skuteczny, ale odpowiada mu też pod względem m.in. konsystencji lub zapachu. Korzystanie z danego emolientu powinno być przyjemne. W przeciwnym razie można się zniechęcić, co wpłynie niekorzystnie na kondycję skóry i efekty leczenia.
Źródła:
- Nowicki R. J. et al. Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Część I. Profilaktyka, leczenie miejscowe i fototerapia; Przegl Dermatol 2019; 106: 354 – 371
- Correa M. C. M., Nebus J., Leczenie chorych na atopowe zapalenie skóry: rola emolientów; Dermatologia po Dyplomie 2013; 4 (4): 49-68
