Hemoroidy w ciąży mogą powodować ból, swędzenie i silny dyskomfort podczas siedzenia lub wypróżniania. Dlaczego kobiety ciężarne są bardziej narażone na rozwój choroby hemoroidalnej? Jakie domowe sposoby i które leki na hemoroidy w ciąży mogą przynieść kobiecie ulgę i uśmierzyć odczuwane objawy?
1. Hemoroidy w ciąży – czym są?
2. Hemoroidy – objawy choroby hemoroidalnej u kobiety ciężarnej
3. Hemoroidy w ciąży – leczenie
4. Co na hemoroidy w ciąży można bezpiecznie stosować?
Hemoroidy w ciąży – czym są?
Hemoroidy, inaczej guzki krwawnicze, to tak naprawdę jedna ze struktur anatomicznych, która obecna jest u każdego człowieka. Przyjęło się jednak, że „hemoroidami” określany jest w stan, w którym dochodzi do zmian w budowie i funkcjonowaniu guzków. Prawidłową nazwą jest tak naprawdę „choroba hemoroidalna” lub „żylaki odbytu”. Na potrzeby artykułu, pozostaniemy przy określeniu „hemoroidy”.
W ciąży, hemoroidy dotyczą 25-35% kobiet. Rozwijają się głównie w II i III trymestrze ciąży. Wynikają przede wszystkim z ucisku jaki wywiera powiększająca się macica na naczynia krwionośne znajdujące się w jamie brzusznej. Uciskanie macicy na naczynia spowalnia przepływ krwi. To natomiast powoduje, że w żyłach które doprowadzają do nich krew rośnie ciśnienie. Wzrost ciśnienia prowadzi do rozpychania ścian w naczyniach. Krew nie może z nich swobodnie odpływać, przez co zaczyna dłużej zalegać w naczyniu.
Na rozwój hemoroidów w ciąży wpływają też zmiany hormonalne. Są one przyczyną spadku napięcia ścian naczyń krwionośnych. Mniejsze znaczenie ma również zwiększająca się objętość krwi u kobiet ciężarnych.
Na hemoroidy w ciąży cierpi spory odsetek kobiet. Wskutek coraz większego ucisku wywieranego przez rosnącą macicę na naczynia krwionośne oraz zmian hormonalnych i zwiększonej objętości krwi, kobiety ciężarne są bardziej narażone na rozwój choroby hemoroidalnej.
Hemoroidy – objawy choroby hemoroidalnej u kobiety ciężarnej
Hemoroidy w ciąży mogą nie powodować żadnych objawów. Część kobiet ma powiększone guzki krwawnicze, których nie jest świadoma. Wykrywane są one dopiero przez lekarza podczas badania. U innych kobiet, hemoroidy w ciąży stają się przyczyną bólu odczuwanego podczas oddawania stolca oraz krwawienia podczas defekacji lub po jej zakończeniu. Krew na papierze toaletowym lub w stolcu jest często pierwszym objawem choroby hemoroidalnej.
Inne dolegliwości, mogące wystąpić u kobiet zmagających się z hemoroidami w ciąży to:
- swędzenie w okolicy odbytu,
- pieczenie,
- silny ból – jeśli powstaje zakrzep,
- uczucie niecałkowitego wypróżnienia.
Hemoroidy w ciąży, w początkowym okresie choroby hemoroidalnej, dają o sobie znać po wypróżnieniu. Jeśli schorzenie to trwa jednak dłużej (np. rozwinęło się u kobiety jeszcze zanim zaszła w ciążę), objawy hemoroidów w ciąży i w okresie okołoporodowym mogą utrzymywać się stale.
Nasilenie dolegliwości związanych z rozwojem żylaków odbytu zmienia się. Występują okresy, podczas których są one mniej dokuczliwe i takie, w których bardzo przeszkadzają kobiecie, obniżając jej komfort życia.
Istotny jest fakt, że hemoroidy w ciąży często zupełnie ustępują lub przynajmniej ulegają znaczącemu zmniejszeniu po zakończeniu ciąży. U wielu kobiet, choroba hemoroidalna w ciąży mija po porodzie.
Hemoroidy w ciąży – leczenie
Kobiety ciężarne są szczególną grupą pacjentek, ponieważ ustalając odpowiednie leczenie tego schorzenia należy wziąć pod uwagę nie tylko to, jak lek na hemoroidy w ciąży wpłynie na stan zdrowia przyszłej mamy, ale również to, jak może wpłynąć na rozwijające się dziecko. Pierwszym wyborem jest tzw. leczenie zachowawcze. Polega ono na wprowadzeniu określonych zmian w sposobie odżywiania się i trybie życia oraz zastosowaniu odpowiednich leków na hemoroidy w ciąży, jeśli zachodzi taka potrzeba.
W pierwszej kolejności warto zadbać o modyfikacje w stylu życia, które przeciwdziałają zaparciom. Zaparcia sprzyjają bowiem rozwojowi hemoroidów w ciąży, a z drugiej strony, hemoroidy mogą dodatkowo nasilać zaparcia. Ból występujący podczas defekacji może powodować unikanie pójścia do toalety i odkładanie defekacji na później, co wzmaga problem z wypróżnieniem. Zapobieganie zaparciom w ciąży polega na zwiększeniu ilości płynów w diecie (ok. 3 litry płynów na dobę), zadbaniu o odpowiednią ilość błonnika (ok. 25 g błonnika na dobę) i regularną aktywność fizyczną. Systematyczna aktywność reguluje pracę jelit i chroni przed pojawieniem się zaparć. Więcej o ćwiczeniach i diecie, zalecanych kobietom ciężarnym pisaliśmy w artykule: Ciąża – co wolno, a czego nie? Dieta i ćwiczenia w ciąży.
Drugim istotnym aspektem w leczeniu hemoroidów w ciąży jest zadbanie o higienę odbytu. Stosowanie delikatnego papieru toaletowego lub miękkich, bezzapachowych chusteczek nawilżanych pozwoli uniknąć dodatkowego podrażnienia rozszerzonych naczyń i nasilenia objawów choroby. Ważne jest też podmywanie okolicy odbytu po każdym wypróżnieniu i delikatne osuszanie skóry, bez jej mocnego pocierania. Do higieny okolic odbytu można wykorzystać aktywną piankę oczyszczającą Proktis-M. Ułatwia ona pielęgnację skóry wokół odbytu i chroni przed jej podrażnieniem.
Kobieta, cierpiąca na hemoroidy w ciąży, powinna pamiętać również o unikaniu długiego pozostawania w pozycji siedzącej lub stojącej. Konieczne są przerwy, aby zmniejszyć ucisk wywierany przez macicę na naczynia żylne.
Na hemoroidy w ciąży pomóc mogą też nasiadówki z kory dębu, oczaru wirginijskiego i rumianku. Nasiadówki można przeprowadzać kilka razy w ciągu dnia. 2 łyżki surowca należy zalać ok. 1 litrem wody i gotować przez 15 minut. Po tym czasie, przygotowany odwar należy odstawić do ostygnięcia. Kiedy jego temperatura spadnie, może przystąpić do nasiadówki. Odwar może być ciepły, ale nie może być gorący. Najczęściej zaleca się jego ochłodzenie do temperatury zbliżonej do ciepłoty ciała.
Kobietom w zaawansowanej ciąży może być trudno wykonać nasiadówki. W takim przypadku można użyć okładu nasączonego wyciągiem z ziół i przyłożonego do okolic odbytu. Czasami można się jeszcze spotkać z polecaniem okładów z lodu, które mają przynieść szybką ulgę i złagodzić odczuwany ból. Nie jest to jednak dobra metoda na hemoroidy w ciąży, ponieważ mimo chwilowego zmniejszenia bólu, zwiększa ryzyko powstania zakrzepu w naczyniu.
Co na hemoroidy w ciąży można bezpiecznie stosować?
Domowe sposoby na hemoroidy w ciąży nie u wszystkich kobiet przyniosą wystarczającą ulgę. Można wówczas sięgnąć po odpowiednie preparaty, które są bezpieczne dla kobiet ciężarnych. Pamiętajmy jednak o tym, że przed zastosowaniem jakiegokolwiek leku w ciąży konieczna jest konsultacja z lekarzem. Leki na hemoroidy, które mogą być stosowane od 4. miesiąca ciąży to m.in. czopki i krem Procto-Glyvenol. W składzie tych preparatów znajduje się tribenozyd o właściwościach przeciwzapalnych i zmniejszających przepuszczalność naczyń oraz lidokaina o działaniu miejscowo znieczulającym. Procto-Glyvenol to lek na hemoroidy w ciąży, który pomoże uśmierzyć ból, pieczenie i swędzenie okolicy odbytu.
Można zastosować też maść na hemoroidy w ciąży Posterisan lub czopki o takiej samej nazwie. Leki te zawierają kultury bakterii. Wskazane są one do stosowania przy odczuwaniu świądu i pieczenia, wywołanych chorobą hemoroidalną. Dostępne są też inne preparaty na hemoroidy, jednak najczęściej nie jest znany ich wpływ na rozwijające się dziecko, dlatego są one przeciwwskazane w okresie ciąży. Przy wielu lekach widnieje informacja, że o ich zastosowaniu może zadecydować jedynie lekarz, jeśli uzna że korzyści z terapii są większe niż ewentualne ryzyko.
Czopki, krem lub maść na hemoroidy w ciąży mogą skutecznie zmniejszyć ból, dyskomfort, uporczywe swędzenie i pieczenie w okolicy odbytu. W okresie ciąży, o stosowaniu przez kobietę jakiegokolwiek leku powinien zadecydować lekarz.
Czasami, lekarz decyduje o wprowadzeniu do leczenia środków doustnych np. z diosminą lub ruszczykiem kolczastym, które zwiększają napięcie ścian naczyń krwionośnych, zapobiegają zastojowi krwi w naczyniach i zmniejszają ich przepuszczalność. Choć nie odnotowano jak dotąd, aby wywierały one szkodliwy wpływ na rozwój płodu lub przebieg ciąży, dla bezpieczeństwa, nie zaleca się ich stosować w ciąży.
Leczenie choroby hemoroidalnej w ciąży, w istotnym stopniu zależy od stopnia jej zaawansowania i nasilenia powodowanych przez nią objawów. Nawet jednak, gdy dolegliwości mają duże natężenie, chirurgiczne leczenie żylaków odbytu (poprzez zamknięcie naczynia lub wycięcie jego fragmentu) przeprowadza się w ostateczności. W pojedynczych przypadkach lekarz decyduje o konieczności wykonania operacji u kobiety ciężarnej. Dzieje się tak np. w sytuacji, gdy hemoroidy powodują silne krwawienie, stwarzające zagrożenie dla matki i dziecka.
Hemoroidy w ciąży to powszechna przypadłość, która może powodować silny dyskomfort, świąd i ból. Pewnym pocieszeniem jest fakt, że w większości przypadków, hemoroidy ustępują po porodzie lub przynajmniej są znaczniej mniej dokuczliwe. Wprowadzenie odpowiednich zmian w codziennej diecie oraz prawidłowa higiena odbytu może pomóc zmniejszyć odczuwane dolegliwości. Jeśli domowe metody nie są wystarczająco skuteczne, można sięgnąć po lek na hemoroidy w ciąży, który powinien być włączony do leczenia po konsultacji z lekarzem.
Bibliografia:
- Staroselsky A., Nava-Ocampo A.A., Vohra S., Koren G., Hemorrhoids in pregnancy. Can Fam Physician 2008; 54 (2):189-90. PMID: 18272631; PMCID: PMC2278306.
- Poskus T., Sabonyte-Balsaitiene Z., Jakubauskiene L., Jakubauskas M., Stundiene I., Barkauskaite G., Smigelskaite M., Jasiunas E., Ramasauskaite D., Strupas K., Drasutiene G. Preventing hemorrhoids during pregnancy: a multicenter, randomized clinical trial. BMC Pregnancy Childbirth 2022; 22 (1): 374, doi: 10.1186/s12884-022-04688-x.
- Charakterystyki wymienionych w artykule Produktów Leczniczych.
