Zaburzona bariera hydrolipidowa skóry skutkuje jej suchością, szorstkością oraz zwiększoną podatnością na podrażnienie. Taka skóra może swędzieć i łatwo ulegać zaczerwienieniu. Staje się też bardziej podatna na rozwój infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych. Co prowadzi do uszkodzenia bariery hydrolipidowej? Jak odbudować płaszcz ochronny naskórka?
1. Bariera hydrolipidowa skóry – czym jest i jakie pełni funkcje?
2. Zaburzona bariera hydrolipidowa - przyczyny
3. Uszkodzona bariera hydrolipidowa skóry– konsekwencje
4. Jak odbudować barierę hydrolipidową skóry?
5. Co na zaburzoną barierę hydrolipidową stosować?
Bariera hydrolipidowa skóry – czym jest i jakie pełni funkcje?
Skóra ma budowę warstwową. Jej zewnętrzną warstwę stanowi naskórek. I to właśnie on, łącznie z mikrobiomem skóry (mikroorganizmami obecnymi na powierzchni skóry) stanowi barierę hydrolipidową. Czasami, termin ten utożsamiany jest jedynie z zewnętrzną – rogową warstwą naskórka. Większość funkcji bariery hydrolipidowej odnosi się bowiem właśnie do tej części skóry. W rzeczywistości jednak, cały naskórek tworzy tą strukturę – nie tylko warstwa rogowa, ale również położone nieco głębiej komórki uczestniczą w mechanizmie ochronnym skóry.
Bariera hydrolipidowa skóry pełni kilka niezwykle istotnych funkcji:
- zatrzymuje wodę w skórze, odpowiada za utrzymanie optymalnego poziomu jej nawilżenia,
- chroni przed nadmiernym parowaniem wody z powierzchni naskórka,
- zapobiega przenikaniu chorobotwórczych mikroorganizmów przez naskórek,
- ogranicza negatywne konsekwencje promieniowania ultrafioletowego.
Zdrowy naskórek ulega regularnemu złuszczaniu. Pomaga to zachować jędrność oraz elastyczność skóry. Bariera hydrolipidowa to płaszcz ochronny, który odgranicza organizm od środowiska zewnętrznego. Zdrowa skóra zapewnia też odpowiednie wchłanianie składników aktywnych aplikowanych w formie kosmetyków lub leków. W przypadku zaburzenia bariery hydrolipidowej naskórka odpowiednio dobrane kosmetyki do skóry suchej i atopowej pomagają odbudować płaszcz ochronny skóry i wspierają jej prawidłowe funkcjonowanie.
Zaburzona bariera hydrolipidowa – przyczyny
Barierę lipidową skóry tworzą liczne związki. Są to białka, tłuszcze oraz woda. Główną grupę lipidów stanowią ceramidy. Nieco mniej jest cholesterolu oraz kwasów tłuszczowych. Istotną cechą płaszcza hydrolipidwego jest jego integralność. Czasami ulega ona zaburzeniu. Do uszkodzenia bariery hdyrolipidowej prowadzić mogą:
- czynniki zewnętrzne – nieprawidłowa pielęgnacja skóry, zbyt częste lub zbyt intensywne złuszczanie naskórka, korzystanie z nieodpowiednio dobranych kosmetyków, narażenie skóry na niekorzystne czynniki, takie jak np. zbyt duża/niska wilgotność, intensywne promieniowanie słoneczne, substancje drażniące w miejscu pracy, zanieczyszczenia środowiska, alergeny. Niektóre leki również mogą zaburzać barierę hydrolipidową skóry,
- czynniki wewnętrzne – predyspozycje genetyczne, narażenie na stres. U pacjentów z atopowym zapalenie skóry (Atopowe zapalenie skory (AZS) u dzieci i niemowląt), rybia łuską czy też łuszczycą naskórek ma nieprawidłową budowę, przez co nie spełnia efektywnie swojej funkcji.
Uszkodzona bariera hyrolipidowa skóry – konsekwencje
Zaburzona bariera hydrolipidowa skóry skutkuje jej nasiloną suchością. Można odczuwać nie tylko suchość, ale też napięcie i dyskomfort. Skóra jest ściągnięta. Część osób odczuwa jej swędzenie i pieczenie. Staje się ona bardziej wrażliwa i podatna na podrażnienie. Łatwiej ulega zaczerwienieniu i uszkodzeniu. Uszkodzona bariera hydrolipidowa może wiązać się też z nadmiernym rogowaceniem naskórka. Proces jego złuszczania ulega bowiem zaburzeniu. Konsekwencją może być więc nadmierna szorstkość skóry oraz zmniejszenie jej elastyczności i giętkości.
Zaburzona bariera hydrolipidowa a trądzik – trądzik jest wieloczynnikową chorobą dermatologiczną, która nierozerwalnie związana jest z uszkodzeniem płaszcza ochronnego skóry. U osób z trądzikiem często obserwuje się nadmierną aktywność gruczołów łojowych i nadprodukcję sebum, a także mniejszy udział lipidów w warstwie rogowej naskórka. Im gorszy jest stan naskórka, tym bardziej zaostrzony jest trądzik.
Jak odbudować barierę hydrolipidową skóry?
Skóra wyposażona jest w liczne mechanizmy samonaprawy. Dzięki nim, krótkotrwałe narażenie na niekorzystne czynniki zewnętrzne nie skutkuje od razu zaburzeniami płaszcza hydrolipidowego skóry. Czasami jednak, zdolności do samoregeneracji ulegają przekroczeniu. Wówczas potrzebne jest dodatkowe wsparcie mechanizmów ochronnych skóry. Odbudowa bariery hydrolipidowej wymaga jednak systematyczności i cierpliwości. Zaleca się:
- przeanalizowanie zabiegów pielęgnacyjnych skóry – regularne (nie za częste i nie za rzadkie) oczyszczanie skóry i niekorzystanie ze zbyt intensywnych peelingów,
- ochronę skóry przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi – kosmetyki do opalania z filtrami przeciwsłonecznymi zapewniają skórze ochronę przed promieniowaniem UV. Zimą natomiast, w celu ograniczenia kontaktu skóry z chłodem, warto nakładać na twarz tłusty krem przed wyjściem na zewnątrz,
- zadbanie o odpowiednią wilgotność w pomieszczeniach – o utrzymanie optymalnej wilgotności jest szczególnie trudno w okresie zimowym. Można zaopatrzyć się w nawilżacz powietrza lub korzystać z domowych sposobów, takich jak chociażby rozwieszanie mokrego ręcznika na grzejniku,
- delikatne osuszanie skóry, zamiast intensywnego wycierania jej ręcznikiem,
- leczenie choroby podstawowej – leczenie trądziku, atopowego zapalenia skóry czy też innych chorób dermatologicznych wspomaga odbudowę płaszcza ochronnego skóry,
- dobranie odpowiednich kosmetyków do codziennej pielęgnacji – produkty do codziennej pielęgnacji mają bardzo duży wpływ na stan skóry,
- przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów,
- zdrowe odżywianie i spożywanie różnorodnych produktów spożywczych, bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe. O nawilżaniu skóry od środka można przeczytać w artykule: Sucha skóra – jak skutecznie walczyć z nadmiernym przesuszeniem skóry?
Co na zaburzoną barierę hydrolipidową stosować?
Uszkodzona bariera hydrolipidowa skóry wymaga odpowiedniej, indywidualnie dobranej pielęgnacji. Czas trwania tego procesu jest bardzo różny. Zależy w dużej mierze od przyczyny zaburzenia mechanizmów obronnych naskórka oraz indywidualnych predyspozycji organizmu. U części osób trwa on kilka tygodni, a u innych (np. pacjentów z AZS) jest ciągły i wymaga stałego wzmacniania bariery hydrolipidowej.
Co na zaburzoną barierę hydrolipidową stosować? Istotny jest wybór delikatnego produktu myjącego, który nie przesusza skóry, lecz wspiera jej prawidłowe funkcjonowanie. Przykładem takiego produktu jest CeraVe Nawilżająca emulsja do mycia skóry twarzy i ciała. Delikatne oczyszczenie zapewnia też Emulsja micelarna Cetaphil EM. Po dokładnym oczyszczeniu skóry wskazane jest użycie toniku, który pomaga przywrócić odpowiednie pH skóry.
Przy zaburzonej barierze hydrolipidowej ważne jest regularne korzystanie z produktu do pielęgnacji, który uzupełni brakujące elementy płaszcza ochronnego skóry, zapewni jej nawilżenie oraz ograniczy parowanie wody z naskórka. W kosmetykach warto szukać takich składników jak ceramidy, kwasy tłuszczowe, mocznik, skwalan czy chociażby kwas hialuronowy. Ceramidy znaleźć można w Wygładzającym balsamie CeraVe SA. Przy uszkodzonej barierze hydrolipidowej dobrze powinien sprawdzić się również Balsam uzupełniający lipidy Avene XeraCalm A.D.
Kolejnym kosmetykiem, który pomoże poprawić stan oraz wygląd skóry jest Dermo-naprawczy krem regenerujący Pharmaceris A Corneo-sensilium. Bogactwo składników nie tylko wzmacnia naturalne mechanizmy obronne skóry, ale również przynosi jej uczucie ukojenia i nawilżenia. Jeśli po samym kremie, nie odczuwamy wystarczającej poprawy, warto uzupełnić pielęgnację o serum. Przykładowy kosmetyk, którego można użyć w tym przypadku to Skoncentrowane serum przeciwzmarszczkowe z kwasem hialuronowym La Roche-Posay Hyalu B5.
Co jakiś czas warto użyć peelingu. Zamiast korzystania z peelingu gruboziarnistego do skóry twarzy, lepiej wybrać peeling enzymatyczny, którego działanie jest łagodniejsze. Zazwyczaj zaleca się stosowanie peelingu nie częściej niż raz w tygodniu.
Uszkodzona bariera hydrolipidowa może być wynikiem zadziałania różnorodnych czynników zewnętrznych i/lub wewnętrznych. Aby odbudować płaszcz ochronny skóry warto wprowadzić odpowiednie zmiany w codziennej pielęgnacji i zwrócić większą uwagę na dobór stosowanych kosmetyków. Jednocześnie im prostsza jest codzienna rutyna pielęgnacyjna, tym łatwiej utrzymać jej regularność. Nie zawsze udaje się od razu dobrać kosmetyki, które odpowiadają potrzebom i preferencjom danej osoby. Warto więc obserwować skórę oraz pojawiające się odczucia po aplikacji nowego produktu. Jeśli jest ona ukojona, dobrze nawilżona, nie swędzi, nie piecze i nie daje uczucia ściągnięcia, kosmetyk dobrze spełnia swoje zadanie.
Bibliografia:
- Rosso J.D., Zeichner J., Alexis A., et al. Understanding the Epidermal Barrier in Healthy and Compromised Skin: Clinically Relevant Information for the Dermatology Practitioner: Proceedings of an Expert Panel Roundtable Meeting. J Clin Aesthet Dermatol. 2016 Apr;9(4 Suppl 1):S2-S8. Epub 2016 Apr 1. PMID: 28936279; PMCID: PMC5608132.
- Czerwonka W., Puchalska D., Lipińska M., Habrat A. Mechanizmy i metody przenikania substancji czynnych przez barierę lipidową skóry. Kosmetologia Etetyczna 2019, 6, vol. 7: 667-671.
- Schachner L.A., Alexis A.F., Andriessen A., et al. Insights into acne and the skin barrier: Optimizing treatment regimens with ceramide-containing skincare. J Cosmet Dermatol. 2023 Nov;22(11):2902-2909. doi: 10.1111/jocd.15946.
