Niacynamid to cenny składnik kosmetyków, wspomagający walkę z przebarwieniami i trądzikiem. Dzięki swoim licznymi właściwościom, wpływa korzystnie również na skórę suchą oraz dojrzałą. Jak stosować niacynamid? Jakich efektów można oczekiwać przy jego regularnej aplikacji? Czy niacynamid można łączyć z witaminą C?
1. Niacynamid – co to za związek?
2. Niacynamid – działanie
3. Niacynamid - efekty
4. Jak stosować niacynamid?
5. Niacynamid – z czym łączyć? Jakich połączeń unikać?
Niacynamid – co to za związek?
Niacynamid (zwany też nikotynamidem) to inaczej amid niacyny (witaminy B3). Witamina B3 nie jest jednym, konkretnym związkiem. Nazwa ta odnosi się do dwóch substancji o podobnych właściwościach biologicznych – kwasu nikotynowego i właśnie niacynamidu. Choć obie te substancje posiadają takie same funkcje witaminowe, nałożone zewnętrznie różnią się swoim działaniem i toksycznością. Kwas nikotynowy, w przeciwieństwie do niacynamidu, nie jest stosowany na skórę, ponieważ może ją podrażniać, powodować pieczenie, swędzenie i zaczerwienienie.
O ile niacyna stosowana jest głównie doustnie i jako jedna z witamin z grupy B jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, o tyle niacynamid jest znany głównie z jego zastosowania w kosmetologii i dermatologii.
Niacynamid – co to za substancja? Niacynamid jest związkiem dobrze rozpuszczalnym w wodzie. Łatwo przenika przez zewnętrzne warstwy naskórka. Ze względu na swoje cenne właściwości i wysoką tolerancję, jest wykorzystywany głównie w kosmetologii i dermatologii. Niacynamid jest odporny na działanie światła.
Niacynamid – działanie
Niacyniamid – właściwości tego związku sprawiają, że może być on cennym elementem codziennej pielęgnacji skóry. Niacynamid jest znany przede wszystkim z działania rozjaśniającego i redukującego przebarwienia. Hamuje on transport melanosomów, czyli ciałek melaninowych, zawierających melaninę (melanina jest naturalnym barwnikiem, determinującym kolor skóry oraz włosów) do keratynocytów, czyli komórek naskórka. Choć może brzmieć to nieco niezrozumiale, jego działanie polega po prostu na zapobieganiu gromadzeniu się melaniny w naskórku. Tym samym chroni on przed pojawianiem się zaburzeń barwnikowych. Niacynamid nie tylko ogranicza ryzyko powstawania nowych przebarwień, ale również rozjaśnia te, które już są obecne na skórze.
Niacynamid - działanie tej substancji obejmuje również regulowanie aktywności gruczołów łojowych. Zapobiega nadmiernej produkcji sebum, która jest istotnym problemem dla osób ze skórą tłustą i trądzikową. Niacynamid posiada właściwości przeciwzapalne i przeciwtrądzikowe. Działa też przeciwbakteryjnie, ograniczając nadmierne namnażanie się bakterii Cutibacterium acnes.
Niacynamid – właściwości nikotynamidu to również stabilizacja bariery ochronnej skóry. Związek ten stymuluje syntezę ceramidów. Są to substancje budulcowe, które znajdują się w przestrzeniach międzykomórkowych w obrębie rogowej (najbardziej zewnętrznej) warstwy naskórka. To m.in. właśnie ceramidy w istotnym stopniu odpowiadają za szczelność skóry oraz jej odporność na niekorzystne czynniki zewnętrzne. Chronią przed utratą zbyt dużej ilości wody i tym samym zatrzymują ją w naskórku. Zapewniają skórze nie tylko szczelność i ochronę, ale również elastyczność i odpowiednie nawilżenie.
Niacynamid – działanie przeciwzmarszczkowe wynika zarówno ze stymulowania syntezy ceramidów, których niestety wraz z wiekiem ubywa, jak również kolagenu oraz kwasu hialuronowego. Tych związków wraz z upływem lat również jest w skórze coraz mniej. Odbija się to negatywnie na jędrności i elastyczności skóry. Obniżona synteza kolagenu skutkuje pojawianiem się coraz większej ilości i coraz głębszych zmarszczek. Działanie niacynamidu polega także na ochronie komórek przed szkodliwym wpływem wolnych rodników tlenowych. Dodatkowo, warto pamiętać też o tym, że niacynamid zmniejsza zaczerwienienie skóry. Niektórzy badacze uważają, że niacynamid posiada również łagodne właściwości złuszczające oraz wygładzające skórę.
Niacynamid – efekty
Niacyniamid, dzięki swoim cennym właściwościom i jednocześnie bardzo dobrej tolerancji, jest obecnie szeroko wykorzystywany w pielęgnacji skóry, a także wspomaganiu leczenia chorób i problemów dermatologicznych. Niacynamid – efekty których można się spodziewać stosując preparat z niacynamidem to:
- Rozjaśnienie przebarwień – dokładny mechanizm działania niacynamidu w redukcji przebarwień nie został wyjaśniony, jednak obecnie wiemy, że związek ten ogranicza transport melanosomów zawierających melaninę do zewnętrznych warstw naskórka. Dzięki temu zmniejsza obecne już przebarwienia. Działanie to może być szczególnie istotne u osób starszych, które są w większym stopniu narażone na plamy barwnikowe. W jednym z badań, zastosowanie produktu nawilżającego z 5% niacynamidem skutkowało ograniczeniem transportu melanosomów o 35-68%. Niacynamid obecny jest m.in. w skoncentrowanym serum przeciw przebarwieniom La Roche-Posay Mela B3 oraz intensywnym kremie wybielającym przebarwienia na noc Pharmaceris W Melacyd Intense,
- Ograniczenie produkcji sebum i poprawa kondycji skóry trądzikowej– niacynamid reguluje aktywność gruczołów łojowych, dzięki czemu zapobiega nadprodukcji sebum. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym niacynamidu, związek ten może być cenny dla osób ze skórą tłustą i trądzikową,
- Poprawa elastyczności skóry i zmniejszenie widoczności zmarszczek – stymulujący syntezę ceramidów, kolagenu i kwasu hialuronowego niacynamid stanowi wartościowy składnik kosmetyków przeciwstarzeniowych,
- Poprawa nawilżenia skóry – wpływając na syntezę ceramidów, niacynamid pomaga utrzymać odpowiednie nawilżenie skóry. Stabilizuje też zewnętrzną barierę ochronną naskórka. Jest to ważna właściwość dla osób ze skórą suchą i odwodnioną. Preparaty z niacynamidem mogą przynieść korzyści również osobom z chorobami dermatologicznymi, w przebiegu których pojawia się suchość i swędzenie skóry. Niacynamid znajdziemy m.in. w kremie nawilżającym do twarzy CeraVe. Zawierają go również inne kosmetyki do skóry suchej i atopowej,
- Ochrona przed promieniowaniem UV – choć niacynamid może chronić skórę przed promieniowaniem ultrafioletowym, nie jest to działanie na tyle silne, aby można było zrezygnować z produktów przeciwsłonecznych. Kosmetyki z filtrem UV są niezbędne dla skutecznej ochrony skóry przed niekorzystnymi skutkami promieniowania.
Jak stosować niacynamid?
Niacynamid – jak stosować? Przede wszystkim – regularnie. Preparaty z niacynamidem są zalecane głównie osobom zmagającym się z przebarwieniami i trądzikiem. Mogą przynieść korzyści również pacjentom ze skórą suchą i skłonną do podrażnień. Niacynamid jest też cennym składnikiem kremów przeciwzmarszczkowych i wygładzających.
Niacynamid – rano czy wieczorem? W przypadku niacynamidu, nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania go zarówno na noc, jak i na dzień. Nie jest to substancja, która zwiększa wrażliwość skóry na działanie promieni słonecznych. Oczywiście w ciągu dnia, wskazane jest nałożenie odpowiednio wysokiego filtru, aby chronić skórę przed uszkodzeniami wywołanymi promieniowaniem UV (Dlaczego używanie kremu z filtrem UV jest tak ważne?). Jest to szczególnie istotne właśnie u osób z przebarwieniami.
Powodowane przez niacynamid skutki uboczne występują rzadko. Jak zostało już wspomniane, substancja ta jest na ogół dobrze tolerowana przez pacjentów. Nie można jednak wykluczyć ewentualnych działań niepożądanych, które mogą pojawić się po zastosowaniu nikotynamidu. Wśród nich znajduje się przede wszystkim podrażnienie skóry i jej zaczerwienienie. W celu stopniowego przyzwyczajenia skóry do działania niacynamidu wskazane jest nakładanie go początkowo w niższym stężeniu i większych odstępach czasu, np. co 2. dzień. Jeśli skóra dobre toleruje ten składnik, można aplikować wybrany kosmetyk codziennie, a później również 2 razy dziennie, jeśli jest taka potrzeba.
Niacynamid w ciąży może być stosowany. W okresie karmienia piersią również. Jeśli jednak kobieta ciężarna dopiero rozpoczyna przygodę z tym składnikiem, warto aby sprawdziła, jak jej skóra toleruje nikotynamid. Początkowo wskazane jest wybranie produktu z niskim stężeniem niacynamidu (ok. 2%) i aplikowanie go co 2-3 dni.
Niacynamid – z czym łączyć? Jakich połączeń unikać?
Niacynamid – z czym łączyć? W większości przypadków, połączenie niacynamidu z innymi składnikami aktywnymi może być korzystne dla stanu skóry. Zazwyczaj są to połączenia substancji, które mają nieco inne właściwości, dzięki czemu mogą przynieść lepsze efekty niż stosowane pojedynczo. Przykładem takiego połączenia jest niacynamid i kwas hialuronowy, a także niacynamid i cynk. A jak jest z retinolem? Niacynamid i retinol wzajemnie uzupełniają swoje działanie, ale najczęściej zaleca się stosowanie ich oddzielnie – retinol na wieczór, a niacynamid na dzień. Jeśli nie mamy skóry wrażliwej, możemy stosować obie te substancje jednocześnie. Dostępne są kosmetyki zawierające takie połączenie.
Niacynamid – z czym nie łączyć? Często można spotkać się z ostrzeżeniem przed łączeniem niacynamidu z witaminą C. Kontakt obu tych substancji prowadzi do wytworzenia kwasy nikotynowego, który może podrażniać skórę. Reakcja ta zachodziła jednak pod wpływem wysokiej temperatury. Przechowując kosmetyki z tymi składnikami w temperaturze pokojowej, nie zachodzi ryzyko jej wystąpienia. Witamina C jest substancją, która również może zmniejszać widoczność przebarwień i zapobiega przedwczesnemu starzeniu się skóry. O innych substancjach pomocnych w zmniejszaniu widoczności przebarwień można przeczytać w artykule: Przebarwienia na twarzy, szyi – jak pozbyć się problemu?
Niacynamid to skuteczny i dobrze tolerowany związek, który może być pomocny dla osób zmagających się z przebarwieniami na skórze, trądzikiem, suchością lub utratą jędrności skóry. Przy jego regularnej aplikacji kondycja skóry stopniowo ulega poprawie. Wybierając kosmetyk z niacynamidem zwracajmy uwagę na jego zawartość. Zazwyczaj zaleca się stosowanie produktu z niacynamidem o stężeniu od 2 do 5%.
Bibliografia:
- Zegarska B. Rudnicka L., Narbutt J. et al. Dermocosmetics in dermatological practice. Recommendations of the Polish Dermatological Society. Part 1. Dermatol Rev 2023, 110, 121-132.
- National Center for Biotechnology Information (2024). PubChem Compound Summary for CID 936, Niacinamide. Retrieved May 6, 2024 from https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Niacinamide.
- Levin J., Momin S.B. How much do we really know about our favorite cosmeceutical ingredients? J Clin Aesthet Dermatol. 2010 Feb;3(2):22-41. PMID: 20725560; PMCID: PMC2921764.
- Zhen A.X., Piao M.J., Kang K.A., et al. Niacinamide Protects Skin Cells from Oxidative Stress Induced by Particulate Matter. Biomol Ther (Seoul). 2019 Nov 1;27(6):562-569. doi: 10.4062/biomolther.2019.061.
