Grzybica paznokci jest nie tylko problemem natury estetycznej. W wyniku jej rozwoju może pojawić się ból, który powoduje dyskomfort podczas wykonywania codziennych czynności. U części pacjentów, choroba ta może pośrednio powodować zakażenia skórne, a nawet martwicę tkanek. Jak wygląda grzybica u nóg i paznokci? Co na grzybicę paznokci warto stosować i jak długo trwa leczenie tej choroby?
1. Jak wygląda grzybica stóp i paznokci?
2. Grzybica paznokci u stóp – przyczyny
3. Grzybica paznokci stóp – leczenie
4. Grzybica paznokci u nóg – o czym pamiętać podczas leczenia?
5. Grzybica stóp i paznokci – jak jej zapobiegać?
6. Grzybica stóp i paznokci u dzieci
Jak wygląda grzybica stóp i paznokci?
Grzybica paznokci stóp to najczęstszy rodzaj zakażeń, powodowanych przez grzyby. Rzadziej rozwija się grzybica skóry stóp. Zazwyczaj, ma ona postać grzybicy między palcami. Objawy infekcji pojawiają się głównie między 3. a 4., a także między 4. a 5. palcem u stóp. W tych przestrzeniach można dostrzec zaczerwienienie skóry. Początkowo pojawia się swędzenie, a w następnej kolejności złuszczanie się i pękanie naskórka. Grzybica między palcami u nóg, a także inne rodzaje grzybicy skóry stóp wymagają jak najszybszego wprowadzenia leków przeciwgrzybiczych. Terapia trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Grzybica paznokci najczęściej dotyczy stóp, choć może również rozwinąć się w obrębie paznokci u dłoni. Objawy, które mogą się pojawić to:
- widoczne zgrubienie paznokcia,
- zwiększona chropowatość płytki, pojawianie się na niej nierówności i bruzd,
- kruchość i nasilona łamliwość paznokci,
- zmiana zabarwienia paznokcia na kolor żółtawy lub brązowy,
- oddzielenie się płytki od łożyska.
Pierwsze objawy grzybicy na stopach i paznokciach mogą być dość łagodne, przez co część pacjentów może je po prostu przeoczyć. Jednak nieleczona grzybica będzie się rozwijać, zajmując coraz większy obszar skóry lub paznokci i powodując większe nasilenie objawów.
Grzybica paznokci u stóp – przyczyny
Grzybica paznokci stóp najczęściej powodowana jest przez dermatofity. Znacznie rzadziej przyczyną infekcji są grzyby drożdżopodobne lub grzyby pleśniowe. Choroba ta dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Częstość zachorowań rośnie wraz z wiekiem. Szacuje się, że nawet połowa osób w wieku podeszłym ma grzybicę paznokci. Ryzyko rozwoju tego schorzenia jest większe u pacjentów z cukrzycą, łuszczycą i zaburzeniami odporności. Bezpośrednie urazy paznokci lub uszkodzenia skóry w ich pobliżu, również zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się grzybicy.
Grzybica paznokci stóp – leczenie
Przy łagodnych zmianach na płytce, grzybicę paznokci stóp można leczyć samodzielnie. Stosowanie preparatów miejscowych bez recepty ma sens, jeśli grzybica paznokci dotyczy nie więcej niż 3 paznokci, a pojawiające się na nich zmiany obejmują mniejszą połowę ich powierzchni. W leczeniu grzybicy paznokci stosuje się 2 substancje: cyklopiroks i amorolfinę. Przy tym rodzaju grzybicy, zaleca się korzystać z lakierów do paznokci. Kremy lub maści przeciwgrzybicze nie wnikną w głąb płytki, dlatego o ile są skuteczne w leczeniu grzybicy skóry stóp, o tyle nie będą efektywne w terapii grzybicy paznokci.
Przykładowym preparatem z cyklopiroksem jest lakier Pirolam. Cyklopiroks ma szerokie spektrum działania. Skutecznie zwalcza on dermatofity, które są najczęstszą przyczyną choroby, a także drożdżaki, pleśnie i inne grzyby. Substancja ta hamuje wzrost komórek grzybów, co ostatecznie prowadzi do ich obumarcia. Istotne jest to, że cyklopiroks ma zdolność przenikania w głąb płytki paznokcia. Podobne właściwości posiada amorolfina. Związek ten przenika nawet do trudno dostępnych miejsc, w których rozwijają się grzyby. Amorolfinę można znaleźć w lakierze Undofen Amorolfina, a także Amorolak.
Leczenie grzybicy paznokci jest długotrwałe i wymaga od pacjenta sporej dawki cierpliwości. Jeśli grzybica paznokci obejmuje dłonie, terapia może trwać około pół roku. Tyle czasu potrzeba, aby odrósł w pełni zdrowy paznokieć. W przypadku paznokci u stóp, czas ten może wynosić nawet 12 miesięcy. Taki jest również czas leczenia grzybicy paznokci u nóg. Jeśli jednocześnie u pacjenta rozwinęła się grzybica skóry stóp, konieczne jest oddzielne leczenie również tego schorzenia. W przeciwnym razie, grzyby rozwijające się na skórze mogą stanowić źródło zakażenia i nawrót infekcji paznokci.
Jeśli stosowanie preparatów przeciwgrzybiczych bez recepty nie przynosi efektów, konieczna jest wizyta u dermatologa. Do specjalisty należy udać się również wtedy, gdy zmiany są bardziej zaawansowane lub obejmują więcej niż 3 paznokcie. Pacjenci, którzy zauważą zmiany grzybicze już w obrębie macierzy z której wyrasta paznokieć, również powinni leczyć chorobę pod okiem lekarza. W takich przypadkach, leczenie miejscowe ma niewielkie szanse na powodzenie i najczęściej konieczne jest wprowadzenie doustnych leków przeciwgrzybiczych. Przy zaawansowanej grzybicy paznokci, korzystne efekty u części pacjentów przynosi terapia skojarzona, która łączy leki doustne z preparatami o działaniu miejscowym.
Grzybica paznokci u nóg – o czym pamiętać podczas leczenia?
Leczenie grzybicy paznokci lakierem z cyklopiroksem wymaga następującej częstotliwości stosowania leku:
- w pierwszym miesiącu: nakładać lakier co drugi dzień,
- w drugim miesiącu: nakładać lakier 2 razy w tygodniu,
- w trzecim i kolejny miesiącu: nakładać lakier raz w tygodniu.
Taki schemat leczenia umożliwia wysycenie płytki paznokciowej substancją aktywną. Decydując się na lakier z amorolfiną, należy aplikować go 1-2 razy w tygodniu przez cały czas trwania kuracji. Ważne jest to, aby zarówno przed pierwszym nałożeniem lakieru, jak i przed każdym następnym, dokładnie spiłować płytkę paznokcia i usunąć możliwie jak największą powierzchnię paznokcia objętą grzybicą. Następnie należy odtłuścić paznokieć alkoholem i dokładnie rozprowadzić lakier. Część preparatów, np. Undofen Amorolfina, ma w opakowaniu wszystkie potrzebne akcesoria: jednorazowe pilniki, waciki nasączone alkoholem i szpatułki do nakładania leku. Korzystając z lakieru Pirolam należy samodzielnie zaopatrzyć się w pilniki oraz w preparat odkażający.
Jeśli zauważymy, że lakier częściowo uległ usunięciu z paznokcia, należy ponownie pokryć nim to miejsce. Korzystając z pilniczków, pamiętajmy o tym, aby tych które są stosowane do piłowania paznokci chorych, nie wykorzystywać do paznokci zdrowych.
Olejek z drzewa herbacianego na grzybicę może być stosowany wspomagająco. Korzystanie tylko z tego preparatu nie spowoduje pozbycia się grzybicy. Może jednak stanowić on uzupełnienie leczenia. Olejek z drzewa herbacianego działa łagodnie przeciwbakteryjnie i odkażająco.
Grzybica stóp i paznokci – jak jej zapobiegać?
Odpowiednia profilaktyka pomaga zapobiegać grzybicy stóp i paznokci, a także chroni przed nawrotem choroby. Istotne jest:
- zakładanie obuwia ochronnego podczas korzystania z basenu, natrysku, sauny lub jakiegokolwiek innego miejsca publicznego,
- dokładne osuszanie stóp i przestrzeni między palcami,
- noszenie dobrze dopasowanego obuwia, które umożliwia dopływ powietrza do stóp,
- po przebyciu infekcji konieczna jest skrupulatna dezynfekcja obuwia, skarpet, ręczników i pościeli, aby nie doszło do nawrotu grzybicy stóp i paznokci,
- dobre kontrolowanie chorób podstawowych (np. cukrzycy), które zwiększają ryzyko rozwoju infekcji grzybiczej,
- niekorzystanie z cudzego obuwia, ręczników lub skarpet,
- stosowanie pudrów (np. Pedipur) lub innych preparatów na nadmierną potliwość u osób, które mają problem z nadpotliwością stóp,
- regularne obcinanie paznokci u stóp na krótko,
- leczenie grzybicy u domowników – jeśli inny członek rodziny ma grzybicę należy ją leczyć, aby nie zarażał kolejnych osób.
Grzybica stóp i paznokci u dzieci
Grzybica stóp u dziecka pojawia się rzadziej niż u dorosłych. Zazwyczaj dotyczy ona starszych dzieci, które ze względu na uprawianie sportu często zakładają nieprzepuszczające powietrza obuwie. Grzybica stóp u dzieci powinna być leczona pod okiem specjalisty. Ważne jest też wyeliminowanie czynnika, który przyczynił się do rozwoju choroby.
Grzybica paznokci u dzieci zdarza się jeszcze rzadziej niż grzybica stóp. Ma na to wpływ między innymi lepszy przepływ krwi przez naczynia znajdujące się w stopie, rzadsze urazy w obrębie płytki, a także szybsze odrastanie paznokci. Są jednak grupy dzieci bardziej narażonych na pojawienie się tej choroby. Przede wszystkim są to pacjenci z zaburzeniami odporności. Są oni bardziej podatni na wszelkie rodzaje infekcji, w tym również zakażenia grzybicze. W grupie ryzyka znajdują się też dzieci z zespołem Downa. Uważa się, że wpływ na zachorowanie mają także czynniki genetyczne.
W ostatnich latach wykrywalność grzybicy paznokci u dzieci jest coraz wyższa. Podobnie jak w przypadku dorosłych, grzybica paznokci może mieć różną postać i powodować nieco odmienne objawy. Najczęściej jednak zauważa się zgrubienie płytki w dalszej części paznokcia, jej zażółcenie i oddzielenie się od łożyska. U części dzieci, grzybica paznokci objawia się zmianami o zabarwieniu mlecznym. Przy zauważeniu jakichkolwiek zmian na paznokciach, konieczne jest udanie się do lekarza. Pacjenci pediatryczni dobrze reagują na leczenie miejscowe i zazwyczaj jest ono wystarczające do pozbycia się choroby. Rzadko konieczne jest stosowanie doustnych leków przeciwgrzybiczych. Leczenie również trwa kilka miesięcy.
Grzybica paznokci u dziecka, jeśli już występuje, najczęściej dotyczy nastolatków. Rzadziej pojawia się u młodszych dzieci, a naprawdę sporadycznie rozwija się u maluchów poniżej 2. roku życia.
Grzybica paznokci to choroba, która nie ustąpi bez leczenia. Wręcz przeciwnie – będzie się rozwijać, powodując ból i dyskomfort, obniżając pewność siebie i prowadząc do unikania kontaktów towarzyskich. Leczenie należy wprowadzić jak najszybciej po zauważeniu pierwszych charakterystycznych dla grzybicy paznokci lub grzybicy stóp objawów. Im szybciej wdroży się odpowiednie leczenie, tym większa jest szansa na całkowite pozbycie się choroby.
Bibliografia:
- Maleszka R., Adamski Z., Szepietowski J., Baran E., Leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych – rekomendacje ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Przegl Dermatol, 2015, 102, 305-315, doi: 10.5114/dr.2015.53418
- Gradowicz B., Grzybica paznokci. Czynniki ryzyka, profilaktyka, metody leczenia i pielęgnacji, Kosmetologia Estetyczna, 2019, 5, 8, 599-602
- Nowicki R., Grzybica paznokci – jak usprawnić leczenie. Porady praktyczne nie tylko dla dermatologów, Przew Lek, 2002, 5, 6, 52-58
- Malinowska A., Nowicki R., Grzybica paznokci – terapia musi być konsekwentna, Dermatologia po Dyplomie, 2014, 6
