Łokieć tenisisty, wbrew swojej nazwie, nie dotyczy tylko sportowców. Częściej pojawia się u osób, których praca wymaga powtarzalnych ruchów w obrębie stawu łokciowego. Czym charakteryzuje się łokieć tenisisty? Jakie może mieć przyczyny? Dowiedz się, jak łagodzić ból związany z łokciem tenisisty i które leki mogą w tym doraźnie pomóc.
1. Czym jest łokieć tenisisty?
2. Łokieć tenisisty - przyczyny
3. Łokieć tenisisty – objawy
4. Łokieć tenisisty – leczenie
5. Domowe sposoby na łokieć tenisisty
6. Łokieć tenisisty – ćwiczenia
Czym jest łokieć tenisisty?
Łokieć tenisisty to potoczna nazwa zmiany przeciążeniowej w obrębie stawu łokciowego. Choć nazwa „łokieć tenisisty” może sugerować występowanie tego zaburzenia jedynie u tenisistów, w rzeczywistości stanowią oni zaledwie kilka procent przypadków (do 5%), u których może się ono pojawiać. Z drugiej jednak strony, ok. połowa tenisistów doświadczy przynajmniej 1 epizodu łokcia tenisisty w swojej karierze. Oprócz tenisistów, na przypadłość tą w większym stopniu narażone są też osoby regularnie uprawiające inne dyscypliny sportu, które wymagają wykonywania podobnych ruchów (np. squash, badminton).
Łokieć tenisisty dotyczy ok. 1-3% populacji. Najczęściej pojawia się u osób między 20 a 65 rokiem życia, ze szczytem zachorowalności przypadającym na wiek 40-50 lat. Występuje z podobną częstotliwością u kobiet i mężczyzn. Na łokieć tenisisty stosunkowo często skarżą się pracownicy budowlani, malarze, hydraulicy, elektrycy, ogrodnicy, osoby pracujące w przemyśle wytwórczym, informatycy (Przerwa w pracy? Wykonaj te ćwiczenia dla osób pracujących przy komputerze), masażyści i stomatolodzy. Przypadłość ta nie omija też osób wykonujących prace domowe – sprzątanie wymaga wielokrotnego powtarzania tych samych ruchów kończyn górnych. Częsta rotacja dłoni, prostowanie nadgarstka i wykonywanie innych ruchów, które angażują mięśnie przedramienia sprzyja pojawieniu się dolegliwości typowych dla łokcia tenisisty.
Łokieć tenisisty – przyczyny
Przyczyny łokcia tenisisty nie są dobrze poznane. Większość specjalistów jest zgodna co do tego, że przypadłość ta wynika z przeciążenia stawu łokciowego. W jego wyniku dochodzi do uszkodzenia ścięgna w miejscu jego przyczepu do kości. Pod wpływem wielokrotnych, powtarzanych przez dłuższy czas przeciążeń i mikrourazów dochodzi do osłabienia i częściowego uszkodzenia ścięgna. U osób z zaawansowaną postacią łokcia tenisisty obserwuje się nieprawidłową budowę ścięgna. Najprawdopodobniej, w obrębie stawu nie występuje klasyczny stan zapalny. W rozwoju łokcia tenisisty pewną rolę odrywać mogą predyspozycje genetyczne.
Łokieć tenisisty wśród sportowców często pojawia się wskutek nieodpowiedniej techniki i mechaniki ruchu. Korzystanie z niewłaściwego sprzętu również jest czynnikiem ryzyka wystąpienia tego zaburzenia.
Łokieć tenisisty – objawy
Powodowane przez łokieć tenisisty objawy to przede wszystkim ból i tkliwość po bocznej, zewnętrznej części łokcia. Czasami ból promieniuje w kierunku nadgarstka. Nasilenie dolegliwości bólowych jest bardzo różne. U części osób jest niewielkie, u innych umiarkowane, a u pozostałych silne, utrudniające normalne funkcjonowanie. W większości przypadków, szczególnie jeśli ból ma łagodne nasilenie, dolegliwości są odczuwane jedynie podczas ruchu łokcia. W zaawansowanych postaciach, pacjenci odczuwają ból i dyskomfort również podczas spoczynku. Nasilają się one dodatkowo w trakcie ruchu. Prostowanie nadgarstka, chwytanie przedmiotów i wykonywanie innego rodzaju ruchów, które wymagają zaangażowania mięśni przedramienia potęguje dolegliwości bólowe. Łokieć tenisisty – objawy mogą obejmować również uczucie sztywności podczas pełnego wyprostowania kończyny górnej.
U większości osób z łokciem tenisisty, przypadłość ta ma charakter samoograniczający się. Czas jej stopniowego ustępowania jest jednak dość długi i wynosi od 6 miesięcy do nawet 2 lat. U ok. 80% pacjentów, objawy ustępują w ciągu 6 miesięcy, a u 90% pacjentów w ciągu 12 miesięcy. Dotyczy to jednak osób, które odciążają staw łokciowy i unikają ruchów, które przyczyniły się do pojawienia się tego zaburzenia. Wprowadzenie odpowiedniego leczenia skraca czas utrzymywania się objawów i poprawia komfort życia pacjentów. Nieleczony łokieć tenisisty skutkuje utrzymującym się bólem, który może trwać ponad 2 lata. Brak leczenia i ciągłe przeciążanie stawu łokciowego może prowadzić do odczuwania coraz silniejszego dyskomfortu. Z czasem, utrudnia lub wręcz uniemożliwia wykonywanie wybranych aktywności.
Łokieć tenisisty – leczenie
Jak sprawdzić czy mam łokieć tenisisty? O pojawieniu się tego zaburzenia świadczy występowanie typowych dla niego objawów, wymienionych we wcześniej części artykułu. Ból zewnętrznej części łokcia pojawiający się podczas wykonywania ruchów angażujących staw łokciowy, który nie ma związku z żadnym urazem sugeruje łokieć tenisisty. Jeśli objawy utrzymują się dłuższy czas lub pacjentowi trudno jest wskazać jego przyczynę, warto skonsultować się z ortopedą.
Łokieć tenisisty - leczenie polega w istotnym stopniu na unikaniu nadmiernego obciążania stawu łokciowego. Zalecane jest możliwie jak największe ograniczenie ruchów, które wzmagają ból. U sportowców wskazane jest przeanalizowanie motoryki ruchu i techniki wykonywanych ćwiczeń.
W łagodzeniu bólu pojawiającego się przy łokciu tenisisty pomocne są miejscowe i doustne leki przeciwbólowe. Preparaty te są szczególnie zalecane osobom z umiarkowanym lub silnym bólem, który pogarsza komfort życia. Leki przeciwbólowe zawierające paracetamol, ibuprofen, naproksen czy chociażby diklofenak łagodzą odczuwane dolegliwości bólowe i zmniejszają dyskomfort. Miejscowe leki na ból są bezpieczniejsze w stosowaniu. Rzadziej powodują działania niepożądane. Są często rekomendowane osobom starszym oraz pacjentom, którzy stosują już wiele leków doustnych. Jeśli nie przynoszą wystarczającej ulgi, można sięgnąć po preparaty doustne.
W terapii łokcia tenisisty wykorzystuje się nie tylko leki przeciwbólowe bez recepty, ale również te na receptę. Zarezerwowane są one jednak głównie dla pacjentów z bólem o dużym nasileniu. Czasami zalecane są też zastrzyki z glikokortykosteroidami. Krótkotrwale mogą one poprawiać stan pacjenta i znacząco łagodzić ból, jednak nie chronią przed nawracaniem dolegliwości, a w dłuższej perspektywie mogą nawet prowadzić do ich nasilenia. Z tego względu, iniekcje z glikokortykosteroidami nie są obecnie rekomendowane. W pojedynczych przypadkach konieczne jest operacyjne leczenie łokcia tenisisty. Dotyczy to wyjątkowych sytuacji, w których dolegliwości znacząco obniżają jakość życia, a leczenie nieoperacyjne nie przyniosło wystarczających efektów.
Domowe sposoby na łokieć tenisisty
Łokieć tenisisty – leczenie domowe polega głównie na odciążaniu stawu łokciowego i chłodzeniu miejsca bólu. Chłodzenie nie ma gruntowanie udokumentowanej skuteczności przy tym zaburzeniu, ale warto je wypróbować, chociażby z racji wysokiego bezpieczeństwa, niewielkich kosztów oraz poprawy komfortu pacjenta. W tym celu można zastosować chłodzący preparat na ból mięśni i stawów w formie maści, żelu, aerozolu czy też plastrów. Dostępne są m.in. Altacet Ice w spray’u, Apap Ice w plastrach i Maść końska chłodząca. Do ochłodzenia obolałego miejsca można wykorzystać też specjalne kompresy żelowe lub samodzielnie przygotowane zimne okłady.
Pewną ulgę mogą przynieść też opaski uciskowe i stabilizatory na łokieć. Warto jednak pamiętać, że o ich zastosowaniu powinien zadecydować fizjoterapeuta, który w razie potrzeby pomoże też dobrać konkretny produkt. Nie u wszystkich pacjentów wskazane jest korzystanie z tego typu wyrobów. Niewłaściwe ich użytkowanie może przynieść więcej szkody niż pożytku.
Łokieć tenisisty – ćwiczenia
Łokieć tenisisty – fizjoterapia może przynieść bardzo dobre efekty. Najlepiej byłoby skorzystać z pomocy doświadczonego fizjoterapeuty, który indywidualnie dobierze zestaw ćwiczeń do pacjenta. Dostępne są różne programy ćwiczeń dedykowane pacjentom z łokciem tenisisty. Nacisk kładziony jest głownie na ćwiczenia rozciągające i wzmacniające.
Przykładowe ćwiczenie zalecane osobom z łokciem tenisisty polega na:
- Położeniu się na plecach z nogami ugiętymi w kolanach.
- Położeniu rąk na podłożu w pozycji zgiętej pod kątem 90 stopni, z dłońmi skierowanymi do góry i przylegającymi do podłoża.
- Prostowaniu rąk z kierowaniem ich ku górze, przy jednoczesnym dociskaniu pleców do podłoża.
Łokieć tenisisty to stosunkowo niegroźna przypadłość, która w zależności od stopnia nasilenia bólu, może w większym lub mniejszym stopniu ingerować w wykonywanie codziennych aktywności. Zazwyczaj ustępuje samoistnie, choć proces ten trwa stosunkowo długo. Można go przyspieszyć odciążając przeciążony staw łokciowy oraz doraźnie stosując leki przeciwbólowe. Związane z łokciem tenisisty objawy mogą być szczególnie uciążliwe dla osób, których wykonywana praca i związane z nią powtarzalne ruchy przedramienia generują rozwój łokcia tenisisty. Wówczas wskazana jest pomoc fizjoterapeuty i poszukanie takich metod leczenia, które są bezpieczne przy długotrwałym stosowaniu i mogą znacząco ograniczyć ból i dyskomfort.
Bibliografia:
- Keijsers R., de Vos R.J., Kuijer P.P.F., van den Bekerom M.P., et al. Tennis elbow. Shoulder Elbow. 2019 Oct;11(5):384-392. doi: 10.1177/1758573218797973.
- Buchanan B.K., Varacallo M. Lateral Epicondylitis (Tennis Elbow) [Updated 2023 Aug 4]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK431092/
- Cutts S., Gangoo S., Modi N., Pasapula C. Tennis elbow: A clinical review article. J Orthop. 2019 Aug 10;17:203-207. doi: 10.1016/j.jor.2019.08.005.
- Stępień K. Łokieć tenisisty i łokieć golfisty – entezopatie stawo łokciowego. Medycyna Praktyczna 2023, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/248223,lokiec-tenisisty-i-lokiec-golfisty-entezopatie-stawu-lokciowego.
