Migrena jest jedną z chorób, która w największym stopniu wpływa negatywnie na odczuwaną jakość życia. Nieefektywne leczenie utrudnia normalne funkcjonowanie i wykonywanie obowiązków zawodowych. Nierzadko wywołuje też uczucie bezradności, niezrozumienia i ograniczenia kontaktów towarzyskich. Co to migrena? Jak leczyć skutecznie tą chorobę i jak można jej zapobiegać?
1. Co to jest migrena?
2. Ile trwa migrena? Objawy choroby
3. Migrenowy ból głowy – przyczyny
4. Jak leczyć migrenę?
5. Ciągłe bóle głowy – jak zapobiegać migrenie?
6. Domowe sposoby na migrenę
7. Leczenie migreny u dzieci
Co to jest migrena?
Bóle migrenowe dotyczą 10-15% populacji. Pojawiają się u pacjentów w różnym wieku. Trzykrotnie częściej występują u kobiet. Migrena to choroba przewlekła, która może w znacznym stopniu zaburzać, a nawet zupełnie uniemożliwiać wykonywanie codziennych czynności. Częste bóle głowy stanowią duże obciążenie zdrowotne i wpływają negatywnie na odczuwaną jakość życia.
Obecnie nie ma badania, które pozwoliłoby wykryć migrenę. Diagnozę stawia się na podstawie informacji uzyskanych przez lekarza od pacjenta. Uważa się, że większość chorych nie zgłasza się z migrenowymi bólami głowy do lekarza. Samodzielne leczenie migrenowego bólu głowy często prowadzi do nadużywania środków przeciwbólowych, co w dłuższej perspektywie może wywoływać kolejne napady migreny. Chorobę tę można obecnie skutecznie leczyć. Dostępne są nowe leki na migrenę, które mogą jej zapobiegać.
Ile trwa migrena? Objawy choroby
Migrena to pulsujący, mocny ból głowy, obejmujący tylko jedną jej połowę. U około 30% chorych, ból migrenowy z czasem rozprzestrzenia się na całą głowę. Ma nasilenie umiarkowane lub ciężki. Cechą charakterystyczną jest jego nasilanie się podczas aktywności fizycznej. Z tego powodu, pacjenci często unikają sportu. Ból migrenowy trwa 4-72 godziny. Zazwyczaj, dzięki zażyciu skutecznego leku na migrenę w odpowiedniej dawce, migrena mija szybciej. Utrzymywanie się bólu przez kilkanaście lub kilkadziesiąt godzin jest jednym ze skutków nieleczonej migreny lub leczonej niewłaściwie.
Najnowsze kryteria pozwalające zdiagnozować migrenę pochodzą z roku 2018. Przy ich pomocy, można z duży prawdopodobieństwem rozpoznać migrenę bez aury, migrenę z aurą, przewlekłą migrenę, a także migrenę miesiączkową i zależną od miesiączki. Pozwalają one również na rozróżnienie bólu migrenowego od bólu głowy innego rodzaju np. napięciowego bólu głowy lub klasterowego bólu głowy. U 25-30% chorych przed pojawieniem się bólu występuje tzw. aura. Ma ona postać w pełni odwracalnych zaburzeń widzenia (np. błyski, zygzaki przed oczami, ograniczenia pola widzenia), zaburzeń czucia (mrowienie, swędzenie warg, dłoni), zaburzeń mowy, a także zaburzeń ruchowych. Aura trwa od 5 do 60 minut, a po tym czasie lub jeszcze w trakcie występowania jej objawów, pojawia się ból głowy.
Migrenowy ból głowy – przyczyny
Przyczyny migreny nie są w pełni poznane. Wiemy, że w proces rozwoju tej choroby zaangażowany jest układ nerwowy, który w dalszej kolejności oddziałuje na układ naczyniowy. Duże znaczenie mają predyspozycje genetyczne. Czynnik ten występuje u ok. 70% chorych. Osobom, które zmagają się z silnymi bólami głowy typu migrenowego, zaleca się próby zidentyfikowania czynników, które mogą wywołać migrenę. Wśród nich można wyróżnić nadmierny hałas, ostre światło, gwałtowne zmiany pogody, stres, a także odpoczynek po okresie odczuwania silnego napięcia, zmęczenie, zbyt długi lub zbyt krótki sen, zmiany hormonalne, określone pokarmy, alkohol i niektóre leki. U każdego pacjenta czynnikiem wyzwalającym napad migreny może być co innego. Pamiętajmy również o tym, że dany czynnik nie zawsze musi wywołać migrenę.
Przyczyny migreny można upatrywać również w lekach przyjmowanych na bóle migrenowe. Nadużywanie leków przeciwbólowych niesie ryzyko zwiększenia częstotliwości napadów migreny lub przejścia choroby w postać przewlekłą. O migrenie przewlekłej mówimy, jeśli ból głowy pojawia się przynajmniej przez 15 dni w miesiącu, z czego w ciągu 8 spełnia kryteria dotyczące migreny. U niektórych pacjentów rozwija się codzienny ból głowy, który skłania do częstego sięgania po tabletki na migrenę, a te z kolei zaostrzają jej przebieg.
Jak leczyć migrenę?
Migrena – leczenie tej choroby zależy od stopnia nasilenia jej objawów oraz preferencji pacjenta. Istotne jest, aby zażyć odpowiedni preparat jak najszybciej po pojawieniu się oznak wskazujących na kolejny napad migreny. W każdym przypadku, lekarz powinien indywidualnie dopasować schemat leczenia dla konkretnego chorego. Nie zawsze pierwszy wprowadzony do terapii lek okaże się wystarczająco skuteczny. Zazwyczaj przyjmuje się, że powtarzający się trzy razy brak efektu po zastosowaniu wybranego leku przeciwbólowego, powinien skłaniać do sięgnięcia po silniejszy środek.
Jakie tabletki na migrenę dostępne są bez recepty? Wiele leków przeciwbólowych można wykorzystać do przerwania napadu migreny. Istotny jest nie tylko wybór skutecznej substancji ale również zażycie jej w określonej dawce. Można przyjąć:
- paracetamol (Apap, Paracteamol) – 1000 mg, powtarzając dawkę co 4-6 godzin, maksymalnie 4000 mg na dobę,
- ibuprofen (Nurofen, Ibuprom, Ibum) – 600-800 mg co 4-6 godzin, maksymalnie 2400 mg na dobę,
- kwas acetylosalicylowy (Aspirin C, Etopiryna, Polopiryna C) w dawce 900-1000 mg, następnie 300—900 mg co 4-6 godzin, maksymalnie 4000 mg na dobę,
- diklofenak (Voltaren Acti Forte) – 50 mg, powtarzać dawkę co 8 godzin, maksymalnie 150 mg na dobę,
- metamizol (Pyralgina) – 500-1000 mg co 8 godzin, maksymalnie 3000 mg na dobę,
- naproksen (Aleve, Naxii) – 500-1000 mg, następnie połowa tej dawki co 12 godzin, maksymalnie 1250 mg na dobę,
- kwas tolfenamowy (Migea) – 200 mg, w razie potrzeby po godzinie przyjąć kolejne 200 mg, maksymalnie 400 mg na dobę.
Tabletki na ból głowy migrenowy muszą być stosowane w zalecanych dawkach, ponieważ zbyt mała ilość leku może wpływać na niepowodzenie leczenia. W pierwszej kolejności zaleca się stosowanie leków przeciwbólowych, które działają też silnie przeciwzapalnie – ibuprofen, kwas acetylosalicylowy, naproksen, diklofenak lub kwas tolfenamowy. Jeśli u danego pacjenta leki te są przeciwwskazane lub migrena dotyczy kobiety w ciąży, zaleca się stosowanie paracetamolu. Metamizol (Pyralgina) jest zalecany jako lek drugiego rzutu - jeśli inne wymienione substancje są nieskuteczne.
Leczenie migreny może obejmować również stosowanie leków na receptę. Do przerwania napadu bólu stosuje się zazwyczaj tryptany: sumatryptan lub substancje nowszej generacji – zolmitryptan, eletryptan, almotryptan i naratryptan. Tryptanów nie zaleca się przyjmować podczas aury.
Ciągłe bóle głowy – jak zapobiegać migrenie?
Doraźne leczenie migreny nie jest zalecane chorym, u których ból głowy pojawia się przez co najmniej 15 dni w miesiącu. Powodem jest wysokie ryzyko wykształcenia się migreny polekowej, wywołanej nadużywaniem leków przeciwbólowych. W pierwszej kolejności zalecane są doustne leki przeciwdrgawkowe lub toksyna botulinowa. Toksyna podawana jest w formie wstrzyknięć w 7 okolicach w obszarze głowy i szyi. Iniekcje powtarza się co 12 tygodni. U części pacjentów oczekiwany efekt uzyskuje się dopiero po drugim lub trzecim podaniu. Jako uzupełnienie leczenia można rozważyć techniki neurostymulacyjne. Te nieinwazyjne mogą stanowić cenne wsparcie terapii, a po inwazyjne zaleca się sięgać, gdy inne metody leczenia migreny zawiodą.
Nową metodą leczenia migreny jest podanie przeciwciał monoklonalnych. W przeprowadzonych badaniach okazały się one skuteczne i bezpieczne w terapii bólów migrenowych. Wyróżniają się długim czasem działania i dobrą tolerancją przez chorych. Podaje się je raz na miesiąc lub raz na trzy miesiące. Przeszkodą do ich podania może być wysoka cena tych leków.
Domowe sposoby na migrenę
Pacjentom z migreną zaleca się:
- wprowadzenie jak najwięcej stałych elementów w rytm życia – regularny odpoczynek, odpowiednia ilość snu, regularne posiłki,
- unikanie alkoholu i nadmiernej ilości kofeiny,
- umiarkowaną aktywność fizyczną,
- poznanie technik relaksacyjnych, które pozwolą zmniejszyć odczuwany stres i napięcie,
- akupunkturę – większość badań nie potwierdza jej skuteczności, niektórzy specjaliści skłaniają się do sięgnięcia po tą metodę, jeśli inne opcje leczenia ciągłego bólu głowy nie przyniosły efektu.
Dieta migrenowa nie okazała się skuteczna w zapobieganiu migrenie. Profilaktycznie, niektórzy zalecają stosowanie standaryzowanego wyciągu z lepiężnika lekarskiego lub wyciągu ze złocienia maruna.
Ból głowy w skroniach lub ból głowy z tyłu można łagodzić stosując plastry chłodzące (np. Apap Ice). Spośród preparatów do aromaterapii, które mogą być pomocne w zmniejszaniu dolegliwości bólowych, warto sięgnąć po olejek lawendowy. Można delikatnie wmasowywać go w czoło, skronie lub kark, a także wykorzystać do aromatyzowania powietrza.
Leczenie migreny u dzieci
Migrena dotyczy 5-10% dzieci. Napad trwa zazwyczaj krócej niż u osób dorosłych. Jego długość może wynosić nawet 2 godziny. Ból nie ma tak wyraźnego pulsującego charakteru i najczęściej dotyczy całej głowy. W leczeniu stosuje się ibuprofen lub paracetamol. Jeśli środki te są niewystarczająco skuteczne, lekarz może podjąć decyzję o wprowadzeniu do terapii leków z tryptanami, które stosuje się doustnie, donosowo lub podskórnie. W przypadku dzieci, w związku z migreną częściej pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności i wymioty. W razie ich wystąpienia, konieczne jest podanie leku przeciwwymiotnego.
Migrena – leki stosowane przy tej chorobie nie zawsze są w stanie wystarczająco pomóc pacjentowi. Nie warto się jednak poddawać. Dostępnych jest wiele opcji terapeutycznych, a nie zawsze ta wprowadzona za pierwszym razem okaże się skuteczna. Obecnie, największe nadzieje budzi leczenie przeciwciałami monoklonalnymi. Są one skuteczne w zapobieganiu napadom migreny, zmniejszeniu ich częstotliwości i natężenia. Jednocześnie, te nowoczesne leki są dobrze tolerowane przez chorych i obarczone stosunkowo niskim ryzykiem działań niepożądanych. Są one cenną opcją terapeutyczną zarówno dla pacjentów z migreną przewlekłą, jak i tych, którzy bóle migrenowe odczuwają przynajmniej 4 dni w miesiącu.
Bibliografia:
- Domitrz I., Kozubski W., Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne postępowania w migrenie, Przegląd Neurologiczny, 2019, suplement B, tom 15, B1-B18.
- Różniecki J.J., Stępień A., Domitrz, Leczenie migreny przewlekłej – zalecenia opracowane przez Grupę Ekspertów Polskiego Towarzystwa Bolów Głowy i Sekcji Badania Bólu Polskiego Towarzystwa Neurologicznego na podstawie międzynarodowych zaleceń i najnowszej literatury, Varia Medica, 2018, tom 2, nr 5, 402-408.
