Niestrawność to jeden z najczęstszych problemów trawiennych. Jak go uniknąć? Co na niestrawność przyniesie szybką ulgę? Co stosować w razie zgagi, a co przy wzdęciach?
Wzdęcia i gazy, niestrawność i zgaga - najczęściej wynikają ze sposobu spożywania posiłków lub specyficznych cech pokarmu, które zaburzają naturalny proces trawienia. Odpowiednie modyfikacje w diecie, skuteczne leki na niestrawność, zgagę lub wzdęcia mogą przynieść szybką ulgę i pozwolą zapomnieć o niestrawności.
Niestrawność – objawy i przyczyny
Niestrawność, zwana też dyspepsją, może mieć przyczynę organiczną lub czynnościową. Stosunkowo łatwiej jest leczyć dyspepsję organiczną, spowodowaną chorobą lub zaburzeniami metabolicznymi. Częściej jednak występuje dyspepsja czynnościowa, w której objawy nie są wywołane konkretnym schorzeniem. Najczęstsze objawy występujące u chorych skarżących się na trawienie to:
- ból lub pieczenie w nadbrzuszu;
- wczesne uczucie sytości.
Dyspepsja czynnościowa może zostać zdiagnozowana, jeśli pacjent odczuwa te dolegliwości kilka razy w tygodniu na przestrzeni ostatnich 3-ech miesięcy. Najczęściej są one na tyle uciążliwe, że zaburzają normalne funkcjonowanie chorego. W takiej sytuacji zawsze należy zgłosić się do lekarza w celu dalszej diagnostyki.
Skuteczne leki na niestrawność mogą przynieść znaczną poprawę i uśmierzenie nieprzyjemnych objawów. Część pacjentów narzeka na trawienie jedynie sporadycznie. Dolegliwości gastryczne mogą wówczas wynikać m.in. ze zbyt wolnego opróżniania żołądka, nieprawidłowego rozmieszczania posiłku w żołądku lub zaburzonej motoryki jelit. Leki na niestrawność dostępne bez recepty łagodzą bóle w nadbrzuszu i eliminują uczucie ciężkości po jedzeniu.
Niestrawność a zgaga
Zgaga nie jest objawem niestrawności, choć obie te dolegliwości mogą występować jednocześnie. Większość z nas doświadcza zgagi przynajmniej raz w życiu. Jej przyczyną jest nieprawidłowe działanie dolnego zwieracza przełyku. Kiedy mięsień ten działa poprawnie, zapobiega cofaniu się treści pokarmowej do przełyku. Jeśli jednak nie działa sprawnie, kwas żołądkowy może przemieścić się do wyżej położonego odcinka przewodu pokarmowego i wywołać nieprzyjemne dolegliwości.
Zgaga – objawy, których może doświadczyć chory to:
- uczucie pieczenia lub wręcz palenia za mostkiem;
- kwaśny posmak w ustach;
- odczucie zatrzymania się kawałka jedzenia w przełyku;
- trudności w przełykaniu;
- przemijający ból gardła lub chrypka.
Zgaga trwa najczęściej kilka minut, choć może też utrzymywać się przez kilka godzin. Jeśli doświadczamy jej sporadycznie, możemy sięgnąć po leki na zgagę, które szybko przyniosą ulgę. Natomiast jeśli zgaga pojawia się częściej niż 2 razy w tygodniu, dodatkowo występuje spadek apetytu lub inne niepokojące objawy, należy zgłosić się do lekarza, aby znaleźć przyczynę tych dolegliwości.
Objawy zgagi pojawiają się często po zbyt obfitym lub tłustym posiłku. Każda osoba może jednak doświadczać zgagi po zjedzeniu innych pokarmów. Często pacjenci są świadomi, jaki rodzaj jedzenia może wywołać u nich uczucie pieczenia w przełyku. Kobiety w ciąży i osoby otyłe również narażone są w większym stopniu na pojawienie się zgagi. Czasem jest ona działaniem niepożądanym stosowanych leków, np. preparatów obniżających ciśnienie, środków uspokajających lub przeciwdepresyjnych.
Wzdęcia i gazy
Wzdęcia brzucha i nadmiar gazów to dość krępujący problem dla wielu osób. Wzdęcia i gazy pojawiają się najczęściej po posiłku. W warunkach fizjologicznych, oddawanie gazów ma miejsce 14-25 razy w ciągu doby. Wzdęcia opisywane są przez pacjentów najczęściej jako powiększenie obwodu brzucha i dyskomfort. Przyczyny mogą być bardzo różne. Wzdęcia i gazy mogą być wynikiem połykania powietrza w trakcie jedzenia, nieprawidłowego trawienia, nadmiernego rozrostu mikrobioty jelitowej lub nietolerancji węglowodanów. Niektóre choroby, takie jak np. IBS (zespół jelita drażliwego), a także zaparcia mogą powodować wzdęcia.
Wzdęcia brzucha i gazy zdarzają się bardzo często. Wysokoprzetworzona żywność, pospieszne jedzenie, mała aktywność fizyczna i stres w dużej mierze przyczyniają się do występowania tych dolegliwości. Częstym problemem są też wzdęcia w ciąży. Spowolnione trawienie i macica uciskająca jelita utrudniają swobodne usuwanie gazów. Zmiany w diecie mogą znacząco złagodzić dolegliwości. W razie potrzeby, kobiety ciężarne mogą również sięgnąć po bezpieczny lek na wzdęcia, który można stosować podczas ciąży.
Jak uniknąć zgagi, wzdęć i niestrawności?
Najskuteczniejszym sposobem na uniknięcie problemów trawiennych jest wprowadzenie odpowiednich zmian w stylu życia, które odciążą układ pokarmowy. Warto zadbać o:
- unikanie posiłków, które powodują niestrawność, zgagę, wzdęcia i gazy;
- spożywanie mniejszych porcji posiłków w spokoju, bez pośpiechu;
- nieobjadanie się na noc – ostatni posiłek zalecany jest na ok. 2-3 godziny przed położeniem się spać;
- prawidłową masę ciała – osoby otyłe częściej cierpią na niestrawność, wzdęcia brzucha i zgagę;
- zaprzestanie palenia papierosów.
Ograniczenie produktów pokarmowych, które wywołują wzdęcia brzucha, zgagę lub inne problemy z trawieniem może znacząco złagodzić przykre dolegliwości gastryczne. Dotyczy to często takich pokarmów jak: warzywa kapustne, rośliny strączkowe, pikantne przyprawy, słodycze lub napoje gazowane. Lekkostrawna dieta powoduje mniejsze nasilenie objawów.
U części chorych, korzystne efekty przynosi tzw. dieta FODMAP, zalecana przede wszystkim pacjentom, cierpiącym na zespół jelita drażliwego. Polega ona na ograniczeniu spożycia pokarmów, zawierających m.in. laktozę, fruktozę i substancje słodzące – ksylitol, mannitol i inne.
Tabletki na trawienie i inne preparaty na niestrawność
Co na niestrawność przyniesie ulgę? W przypadku sporadycznych problemów z trawieniem można sięgnąć po leki na niestrawność dostępne bez recepty. Nasilają one wydzielanie soków trawiennych, wspierają pracę żołądka, trzustki i wątroby. Leki na niestrawność można stosować w formie kropli, tabletek lub herbatek. Jednym z preparatów o udowodnionej skuteczności w łagodzeniu objawów dyspepsji czynnościowej jest Iberogast. Jest to kompleksowy lek, zmniejszający bóle i skurcze brzucha, uczucie pełności po posiłku, a także wzdęcia i zgagę. Zawiera 9 wyciągów roślinnych o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym i rozkurczowym.
Leki na niestrawność mogą zawierać w składzie również ekstrakt z liści karczocha. Skutecznie nasilają one produkcję i transport soków żółciowych, dzięki czemu efektywnie pomagają trawić pokarmy. Karczoch pozytywnie wpływa na trawienie, wzdęcia brzucha i nudności. Aby zauważyć korzystny wpływ na układ pokarmowy, należy go stosować systematycznie przez okres co najmniej kilku tygodni. Przykładowe leki na niestrawność zawierające wyciąg z karczocha to Cynarex i Raphacholin C.
U części pacjentów, uzupełniająco można zastosować też probiotyki. Szczep bakterii probiotycznych Lactobacillus plantarum 299v, został przebadany pod kątem chorych na zespół jelita drażliwego. Okazało się, że probiotyki zawierające te konkretne drobnoustroje wpływają na złagodzenie wzdęć i bólu brzucha. Obiecujące wyniki w zmniejszaniu dolegliwości trawiennych przynoszą też bakterie LGG. Spośród probiotyków na trawienie warto zatem wybrać taki, który zawiera wymienione szczepy, np. Sanprobi IBS, Dicoflor lub Floractin.
Trawienie – leki na wzdęcia i gazy
Lek na wzdęcia zawiera najczęściej simetikon, węgiel aktywowany lub laktazę. Tabletki na wzdęcia z laktazą, takie jak np. Lactocontrol, przyniosą szybkie i korzystne efekty u osób, cierpiących na nietolerancję laktozy. Występuje u nich niedobór tego enzymu, co może skutkować pojawieniem się takich dolegliwości trawiennych jak wzdęcia i gazy, bóle lub skurcze brzucha.
Lek na wzdęcia z simetikonem przynosi ulgę niezależnie od przyczyny dolegliwości. Substancja ta zmniejsza napięcie powierzchniowe w ścianach pęcherzyków gazu i powoduje ich pękanie. Dzięki temu, że simetikon działa w sposób mechaniczny i nie wchłania się z przewodu pokarmowego, preparaty z tym związkiem są również bezpiecznym środkiem na wzdęcia w ciąży. Przykładowe leki z simetikonem to np. Espumisan lub Ulgix Wzdęcia.
Zgaga – leki na nadkwaśność
Leki na zgagę dostępne bez recepty zobojętniają kwas żołądkowy lub hamują jego wydzielanie. Preparaty neutralizujące sok żołądkowy, zwiększają jego pH i dzięki temu łagodzą objawy zgagi. Dostępne są w postaci zawiesiny, tabletek do ssania czy chociażby tabletek do rozgryzania i żucia. Ich działanie jest szybkie. Już chwilę po zastosowaniu leku na zgagę pacjent odczuwa ulgę i ustąpienie dolegliwości. Popularne preparaty zobojętniające to m.in. Gaviscon i Rennie.
Drugą grupę leków na nadkwaśność stanowią środki hamujące produkcję kwasu solnego w żołądku. Tak działa np. Ranigast i Riflux. Działanie tych środków trwa znacznie dłużej w porównaniu z preparatami zobojętniającymi. Efekt nie pojawia się jednak tak szybko. Do tej grupy leków zaliczamy też tzw. inhibitory pompy protonowej. Należy do nich m.in. Ortanol Max i Controloc Control.
Wystarczy przyjmować je raz dziennie, na czczo, a efekt utrzymuje się przez całą dobę. Należy przy tym pamiętać, aby nie stosować ich dłużej niż przez 2 tygodnie bez konsultacji z lekarzem. Jeśli mimo takiego czasu leczenia, dolegliwości nie ustępują, zalecana jest wizyta u specjalisty.
Herbatki na trawienie
Herbata na trawienie wspomaga pracę układu pokarmowego. Może być stosowana wspomagająco przy niewielkich problemach z trawieniem lub jako uzupełnienie leczenia dyspepsji. Herbata na trawienie zawiera najczęściej takie zioła jak: korzeń goryczki, ziele krwawnika, korzeń mniszka czy ziele piołunu. Dla najlepszych efektów zaleca się, aby herbata na trawienie była spożywana na około pół godziny przed posiłkiem.
Dolegliwości trawienne, takie jak wzdęcia i gazy, zgaga, uczucie pełności po posiłku lub bóle brzucha często wynikają z błędów żywieniowych. Ważnym czynnikiem, który może nasilać te nieprzyjemne objawy jest też stres. Aby pozbyć się wymienionych symptomów, należy zadbać o organizm całościowo, zarówno poprzez zmiany w diecie, sposobie spożywania posiłków, aktywność fizyczną, jak również czynniki psychologiczne. Można też sięgnąć po skuteczne leki na niestrawność, które ułatwią proces trawienia i złagodzą dolegliwości gastryczne.
Bibliografia:
- Gulbicka P., Grzymisławski M., Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie, Piel. Zdr. Publ. 2016, 6, 1, s. 69-76, doi: 10.17219/pzp/62045
- Waśko-Czopnik D., Dyspepsja czynnościowa, Medycyna po Dyplomie, 2011, 20, 4 (181), s. 83-87
