Opryszczka na ustach pojawia się zawsze w najmniej odpowiednim momencie. Nie tylko szpeci, ale też daje szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Sama w sobie nie jest szkodliwa, ale niestety może powodować poważne dla zdrowia powikłania. Jak radzić sobie z opryszczką i kiedy bywa ona niebezpieczna?
1. Wirus opryszczki
2. Jak powstaje opryszczka – przyczyny
3. Opryszczka – objawy infekcji
4. Leczenie opryszczki
5. Domowe sposoby na opryszczkę
6. Opryszczka wargowa - powikłania
7. Opryszczka w ciąży, u niemowlaka
Wirus opryszczki
Opryszczkę mogą wywołać 2 rodzaje wirusa Herpes simplex: HSV – 1 i HSV – 2. Pierwsza odmiana wirusa zazwyczaj powoduje opryszczkę w obrębie warg oraz jamy ustnej, a druga na narządach płciowych. Nie jest to jednak regułą i zdarza się również, że jest odwrotnie. Znaczna większość społeczeństwa zarażona jest wirusem HSV – 1. Okres wylęgania patogenu może trwać nawet 26 dni, ale zwykle wynosi od 6 do 8 dni. Wirus ten szybko ginie po wyschnięciu oraz w temperaturze pokojowej. Utrudnia to znacznie przenoszenie się na inną osobą po przez przedmioty oraz drogą kropelkową. Charakterystyczną cechą wirusów Herpex simplex jest ich przechodzenie w stan uśpienia w organizmie gospodarza gdzie pozostają całe jego życie. Wirus HSV-1 najczęściej umiejscawia się w zwoju nerwu trójdzielnego, a wirus HSV-2 w zwoju lędźwiowo-krzyżowym. Okresowo nosiciel wydala wirusa ze śliną, a do jego pełnej aktywacji i pojawienia się objawów potrzebne są czynniki zewnętrzne i sprzyjające warunki.
Jak powstaje opryszczka – przyczyny
Wirusem Herpex simplex można zarazić się w każdym wieku. Często typ 1 patogenu wnika do organizmu dzieci już przed ukończeniem 5. roku życia. Natomiast zakażenia typem 2 dotyczą raczej nastolatków i dorosłych. Wirus opryszczki jest dość zaraźliwy. Wnika do organizmu podczas bezpośredniego kontaktu z osobą zarażoną, np. podczas pocałunku. Najbardziej zaraźliwy jest płyn z pęcherzyków powstałych na skórze i błonach śluzowych. Najłatwiej zatem zakazić się opryszczką od osoby w aktywnej fazie choroby. Wirus może przeniknąć do organizmu również przez kontakt ze śliną, błonami śluzowymi oraz skórą. Dlatego osoby odczuwające charakterystyczne symptomy opryszczki powinny ograniczyć pocałunki, picie ze wspólnego kubka, korzystanie z tych samych sztućców czy ręcznika.
Przy takim pierwszym wniknięciu wirusa do organizmu rzadko pojawiają się objawy opryszczki wargowej, a jeśli już to mają charakter bardziej uogólniony (gorączka, osłabienie, powiększone węzły chłonne oraz brak apetytu). Znacznie częściej pierwotne zakażenie przebiega bezobjawowo, a wirus wędruje w stan uśpienia. Aby doszło do jego aktywacji i pojawiły się objawy opryszczki na wardze potrzeba sprzyjających warunków do których należą stany związane głównie ze spadkiem odporności oraz przewlekłym stresem, m.in.
- infekcje w obrębie dróg oddechowych,
- odwodnienie,
- przebywanie zbyt długo na słońcu,
- ciąża,
- menstruacja,
- niedożywienie,
- urazy mechaniczne w okolicy ust.
Opryszczka – objawy infekcji
Taki uaktywniony wirus opryszki wędruje wzdłuż nerwu do błony śluzowej lub skóry i zaczyna się powielać. Wtedy pacjent odczuwa szereg nieprzyjemnych objawów i pojawia się wykwit, popularnie zwany również – zimno na ustach. Taka nawracająca opryszczka rozpoczyna się mrowieniem, swędzeniem, pobolewaniem i pieczeniem w okolicach ust. Następnie tworzy się mała grudka, a po niej na granicy skóry i czerwieni wargowej pojawiają się liczne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym. Taki stan utrzymuje się kilka dni, po czym pęcherzyki pękają powstaje nadżerka, która zasklepia się, a utworzony strupek odpada. Należy bardzo uważać na powstały wykwit, ponieważ przez nieuwagę i brak higieny wirus może zostać przeniesiony na inne narządy, np. na gałkę oczną oraz istnieje ryzyko rozwoju bakteryjnego nadkażenia zmiany skórnej, co będzie wiązało się z utrudnionym gojeniem oraz z powstaniem blizn.
Opryszczka wirusowa ma kilka swoich stałych etapów rozwoju charakterystycznych dla tego schorzenia. Ile trwa opryszczka czyli po jakim czasie możemy cieszyć się pięknie wyglądającymi ustami? Oczywiście wszystko zależy od ewentualnego szybko wprowadzonego leczenia oraz wielkości zmiany, ale opryszczka na wardze może trwać od kilku do nawet kilkunastu dni.
Leczenie opryszczki
Oczywiście opryszczka zazwyczaj mija samoistnie, jeśli nie pojawiają się powikłania związane z zakażeniem. Natomiast leki na opryszczkę działające przeciwwirusowo są rekomendowane ponieważ poprawiają komfort życia pacjenta oraz skracają okres choroby. Maści oraz tabletki na opryszczkę można kupić w aptece bez recepty. Natomiast kontakt z lekarzem jest konieczny jeśli wykwity pojawią się w okolicy oczu, objawy opryszczki są nasilone i nie ustępują mimo samodzielnie prowadzonego leczenia.
Lek na opryszczkę w formie doustnej dostępny bez recepty zawiera w swoim składzie acyklowir. Substancja ta hamuje namnażanie się wirusa. Działa najskuteczniej jeśli jest zastosowana jak najszybciej od pojawienia się pierwszych objawów opryszczki lub przynajmniej w pierwszym dniu wystąpienia wykwitów. Wtedy sięga się po lek na opryszczkę z acyklowirem w dawce 200 mg i stosuje się go 5 razy dziennie przez 5 kolejnych dni. Tego typu kuracja skraca czas choroby o 1 – 2 dni i znacznie łagodzi nieprzyjemne dolegliwości związane z opryszczką.
Nawracająca opryszczka na ustach, a dokładniej jej zapobieganie, wymaga nieco innego leczenia. W takim przypadku należy sięgać po leki na opryszczkę z acyklowirem w dawce 400 mg i stosować je 2 razy dziennie, najlepiej co 12 godzin. Okres kuracji wynosi nawet 6 miesięcy i najlepiej jeśli jest on skonsultowany z lekarzem, mimo wysokiego bezpieczeństwa stosowania leków z acyklowirem. Często nawracająca opryszczka wiąże się ze spadkiem odporności dlatego warto pomyśleć również o dodatkowym wsparciu układu immunologicznego.
Doustne leczenie opryszczki powinno być uzupełnione o środki do stosowania zewnętrznego lub też mogą być one jedynymi pomocnymi preparatami w łagodzeniu objawów związanych z pojawieniem się zimna na ustach. Co na opryszczkę można zastosować?
- krem, maść lub żel z acyklowirem – tego typu preparat należy aplikować na opryszczkę nawet co 4 godziny, na rynku występuje również krem zawierający oprócz leku przeciwwirusowego również hydrokortyzon, który jeszcze skuteczniej łagodzi świąd oraz objawy związane ze stanem zapalnym – Zovirax Duo,
- krem z denotiwirem – wykazuje aktywność przeciwwirusową oraz przeciwbakteryjną (głównie Saphylococcus aureus),
- plastry na opryszczkę z hydrokoloidowym żelem, który zarówno ochrania wykwit od środowiska zewnętrznego jak i stwarza warunki do szybszego gojenia się opryszczki wargowej.
Najlepsza maść na opryszczkę? Skuteczny lek doustny? Wszystkie preparaty znajdziesz w kategorii – Opryszczka i zajady.
Domowe sposoby na opryszczkę
Podejmując próbę leczenia opryszczki w domu przede wszystkim należy pamiętać, że nie wolno przebijać pęcherzyków z płynem surowiczym oraz ostrożnie wykonywać wszelkie zabiegi, aby nie doszło do przeniesienia się wirusa opryszczki. Popularna jeśli chodzi o domowe sposoby na opryszczkę jest niewątpliwe maść z tlenkiem cynku czy też olejki eteryczne, np. Sonol. Wiele osób w celu łagodzenia objawów opryszki stosuje również ziołowe napary, z których wykonuje okłady. Wśród ziół o działaniu przeciwzapalnym sprawdzają się rumianek, tymianek, skrzyp polny, melisa oraz kora wierzby.
Opryszczka wargowa – powikłania
W przypadku osób z prawidłowo funkcjonującym układem immunologicznym opryszczka wargowa nie jest groźna. Zarówno pierwotne zakażenie jak i nawracająca opryszczka na ustach oznacza się bardzo niską śmiertelnością. Inaczej sytuacja wygląda u osób z upośledzoną odpornością. U takich pacjentów, aby zminimalizować ewentualne ryzyko infekcji wprowadza się leczenie profilaktyczne w postaci kuracji acyklowirem. W niektórych przypadkach kiedy opryszczka na ustach jest niewłaściwie pielęgnowana, a do tego występują czynniki sprzyjające może dojść do zakażenia wirusem Herpex simplex w obrębie gałki ocznej, co wiąże się z rozwojem stanu zapalnego siatkówki lub rogówki i uszkodzeniem wzroku. Równie niebezpieczne i charakteryzujące się wysoką śmiertelnością jest opryszczkowe zapalenie mózgu i opon mózgowo – rdzeniowych.
Opryszczka w ciąży, u niemowlaka
Opryszczka w ciąży jest bardzo niepożądana. Zakażenie pierwotne wirusem opryszczki może powodować poważne wady płodu, a nawet zakończyć się poronieniem. Natomiast występująca opryszczka na ustach w ciąży również wiąże się z ryzykiem przeniesienia zakażenia na drogi płciowe. Zakażenie Herpex simplex w okresie okołoporodowym skutkuje rozwojem choroby u dziecka z charakterystycznymi objawami. Opryszczka u niemowlaka może mieć intensywny przebieg i wiązać się licznymi komplikacjami. Opryszczka u dziecka, szczególnie tak małego, może prowadzić do zapalenia wątroby czy też mózgu, a w ostateczności zakończyć się nawet śmiercią.
Właśnie dlatego kobietom w ciąży, szczególnie jeśli nie wystąpiły u nich wcześniej charakterystyczne symptomy opryszczki, nie zaleca się kontaktu z osobami w aktywnej fazie zakażenia wirusem Herpex simplex. Powinny one również szczególnie przestrzegać zasad higieny, tym bardziej że w ciąży odporność przyszłych mam jest nieco osłabiona.
Szacuje się, że blisko 90% populacji ludzkiej posiada przeciwciała przeciw wirusowi opryszczki. Co oznacza że miało z nim kontakt i można ich uznać za jego nosiciela. Nic więc dziwnego, że tak trudno uniknąć zakażeń i zimno na ustach jest tak popularne. Nie mnie jednak jak w przypadku transmisji każdego schorzenia należy pamiętać o podstawowych zasadach higieny, a w razie pojawienia się objawów zastosować izolację lub stosować hydrokoloidowe plastry na opryszczkę, które ograniczają rozprzestrzenianie się wirusa w jego najbardziej aktywnej fazie.
Bibliografia:
- Lesiak A., Narbutt J., Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, Forum Dermatologicum, 2017, tom 3, nr 4, s. 147-151 [dostęp w Internecie].
- Taylor T.J. i inni; Herpex Simplex Virus; Frontiers in Bioscience 7, March 1, 2002, s.752-764 [dostęp w Internecie].
