Już kilka tygodni przed planowanym terminem porodu warto przygotować wyprawkę do szpitala dla mamy i noworodka, w której znajdować się będą potrzebne rzeczy. Co zabrać do szpitala na poród? Jakie przedmioty są przydatne dla mamy, a co jest niezbędne dla dziecka?
Pierwsze dni noworodka w domu - jak opiekować się niemowlakiem

Dla świeżo upieczonych rodziców pierwsze dni z noworodkiem to ogromny stres. Jak właściwie zaopiekować się maluszkiem i praktycznie wykorzystać wiedzę zdobytą w szkole rodzenia? Oto kilka ważnych wskazówek dotyczących karmienia, wizyty położnej, pielęgnacji pępka i zachowań dziecka w pierwszych tygodniach życia.
1. Co potrzebuje noworodek przez pierwsze dni?
2. Opieka nad noworodkiem w domu
3. Karmienie piersią lub butelką - jak karmić noworodka?
4. Pierwsza kąpiel noworodka w domu
5. Codzienna pielęgnacja noworodka w pierwszych dniach życia
Co potrzebuje noworodek przez pierwsze dni?
Kiedy mama i noworodek opuszczają szpital, co następuje w 2 lub 3 dobie po porodzie, przede wszystkim potrzebują spokoju. Dobrym pomysłem nie są huczne odwiedziny i powitania, ale raczej powolne klimatyzowanie się w domu, w otoczeniu rodziców i rodzeństwa. Pierwsza noc noworodka w domu niewątpliwie będzie kosztowała mamę mnóstwo wysiłku, ponieważ z jednej strony we znaki dają się poporodowe zmęczenie i dolegliwości związane z połogiem, a z drugiej strony maluszek często wybudza się w nocy i bywa bardziej niespokojny niż w ciągu dnia. Dlatego też młodym mamom zaleca się spać kiedy tylko mają ku temu okazje, nie zważając na porę. Nieprzespane noce mogą szybko się nie skończyć, ponieważ rzadko zdarza się, że niemowlę prześpi całą noc bez pobudek.
Czego potrzebuje dziecko w pierwszych dobach życia? Czyli z jaką wyprawką przywitać niemowlę w domu? Na sam początek warto wyposażyć się jedynie w podstawowe rzeczy. Fotelik w którym przywieziecie dziecko ze szpitala i wózek na pierwsze spacery są zdecydowanie ważniejsze niż zakup termometru elektronicznego, nabulizatora i podgrzewacza do butelek, tym bardziej jeśli karmisz piersią. Również preparaty na ciemieniuchę, szczotka do włosów i obcinacz do paznokci nie będą tymi przedmiotami po które sięgniesz w pierwszych dniach życia dziecka. Zbędne jest również kompleksowe urządzanie pokoju dziecka. Zarówno mama jak i noworodek czują się bezpieczniej kiedy są blisko siebie. Często więc, szczególnie w nocy, chcą spać blisko siebie, przestrzegając wszelkich zasad bezpieczeństwa. Dlatego dobrym rozwiązaniem może okazać się kosz Mojżesza lub dostawiane do łóżka rodziców łóżeczko. W pokoju noworodka znaleźć może się natomiast przewijak, a obok niego kosmetyki do pielęgnacji niemowlaka i inne niezbędne akcesoria oraz szafa na ubrania i pieluszki. Niekiedy w pokoju noworodka rodzice umieszczają nawilżacz bądź oczyszczacz powietrza. Urządzenia te w dużym stopniu ułatwiają dziecku oddychanie, zapewniając czyste i odpowiednio nawilżone powietrze.
Ważne są również takie rzeczy jak: ubranka, chusteczki nawilżone, maść przeciw odparzeniom, pampersy, pieluszki materiałowe, wanienka lub wiaderko do kąpieli, kosmetyki do mycia niemowlaka oraz detergent do prania dedykowany dla najmłodszych. Doświadczona mama dobrze wie, że nie chodzi o cenę i markę akcesoriów dla niemowlaka ale o ich jakość, praktyczność i bezpieczeństwo stosowania. Dlatego ubranka najlepiej wybierać bawełniane, a przed założeniem koniecznie należy je uprać. Kosmetyki dla najmniejszych dzieci najlepiej wybierać te posiadające odpowiednie certyfikaty z serii emolienty dla dzieci. Jeśli chodzi o kwestię praktyczną akcesorów dla malucha warto zasięgnąć opinii innych mam. Są to bezcenne rady, których nie uzyskamy na stronach producentów.

Opieka nad noworodkiem w domu
Opieka nad noworodkiem sprawowana jest oczywiście przez rodziców lub opiekunów. Zajmowanie się maluszkiem wymaga jednak pewnych umiejętności, udzielania kluczowych wskazówek oraz kontroli. W celu wsparcia rodziców, po powrocie mamy z dzieckiem ze szpitala, odbywają się wizyty położnej środowiskowej. W ciągu 6 tygodni życia dziecka NFZ refunduje do 6 wizyt patronażowych u noworodka. Pierwsze tygodnie są bowiem bardzo istotne dla rozwoju maluszka, a rodzice potrzebują wsparcia w zakresie jego pielęgnacji i umiejętności odpowiadania na jego potrzeby.
Położna podczas wizyt kontroluje wagę niemowlaka, a przede wszystkim jej przyrost, jak również stan skóry dziecka oraz kikut pępowiny. Odwiedziny położnej są dedykowane również mamie, która po porodzie wymaga kontroli o charakterze ginekologicznym, a po cięciu cesarskim również sprawdzenia procesu gojenia się blizny. Ważną częścią podczas tego typu wizyt są problemy dotyczące karmienia piersią. Właściwa technika przystawiania, czas spędzony przez malucha przy piersi, odbicie po każdym karmieniu znacząco wpływają na dalszy rozwój dziecka. Niekiedy karmienie piersią przysparza wielu problemów, a w pierwszych dniach jest bardzo bolesne, głównie ze względu na poranione brodawki sutkowe. Z czasem jednak maluszek i mama potrafią się ze sobą świetnie zsynchronizować. Oczywiście jeśli dziecko karmione jest mlekiem modyfikowanym, położna również udzieli kluczowych informacji. Są bowiem sytuacje kiedy karmienie piersią jest niemożliwe lub mama nie chce karmić. Niemniej jednak według zaleceń specjalistów niemowlę do 6. miesiąca życia powinno być karmione wyłącznie piersią. Mleko matki dostarcza dziecku najlepszych jakościowo i najlepiej dobranych składników odżywczych, witamin, kwasów omega, minerałów, a także przeciwciał.
W pierwszych dniach noworodka konieczna jest również zmiana pieluszki przed każdym karmieniem. Przewijać noworodka należy często, aby kontrolować ilość oddanego moczu oraz stolca. Wszelkie nieprawidłowości należy zgłaszać położnej. Pozwoli to wyłapać problemy związane z rozwijającym się dopiero po porodzie przewodem pokarmowym maluszka. W końcu w życiu płodowym dziecko żywiło się za pomocą pępowiny i wszelkie potrzebne składniki pozyskiwało od mamy.
Ważna jest również opieka lekarska nad noworodkiem. Przychodnię, do której będziemy uczęszczać z dzieckiem, wybieramy jeszcze w szpitalu. Tam też zostaje wysłana przez szpital karta szczepień dziecka. Wybór konkretnego lekarza może nastąpić później. Pierwsza wizyta z dzieckiem u pediatry powinna nastąpić między 4. a 6. tygodniem życia. Lekarz ocenia wielkość ciemiączka, rozwój fizyczny i ruchowy dziecka, a jego wymiary umieszcza na siatce centylowej. Po badaniu ogólnym maluszek zostaje zakwalifikowany do pierwszego pozaszpitalnego szczepienia, które planowo powinno odbyć się po 6. tygodniu życia. Lekarz kieruje również na USG stawów biodrowych, celem wykluczenia ich dysplazji.



Karmienie piersią lub butelką - jak karmić noworodka?
Pediatrzy jak i położne propagują karmienie piersią wśród młodych mam. Niesie ono ze sobą mnóstwo korzyści dla rozwoju dziecka zarówno fizycznego jak i psychologicznego. W okresie karmienia piersią na mamę czeka jednak wiele wyzwań i poświęceń. Mają one związek z ograniczeniami dietetycznymi, których powinna przestrzegać, wstrzemięźliwością od alkoholu, używek i wielu leków. Mama karmiąca nie może zostawić dziecka samego pod opieką męża czy dziadków, ponieważ pozbawi malucha pokarmu. Wiele mam mając na uwadze te aspekty rezygnuje z karmienia piersią.
Producenci mlek modyfikowanych dla najmłodszych dokładają wszelkich starań, aby skład ich preparatów był jak najbardziej zbliżony do składu mleka matki. Nie jest to jednak łatwe zadanie. Dlatego po wprowadzeniu mieszanki mlecznej należy bacznie obserwować zachowanie dziecka, a jej ewentualnej zmiany należy dokonywać stopniowo najlepiej po konsultacji z lekarzem. Niekiedy problemy trawienne u niemowlaka powodują, że konieczne jest wprowadzenie mleka specjalistycznego. Kiedy należy wprowadzić mieszankę specjalistyczną? Jakie rodzaje mleka specjalistycznego dostępne są na rynku? Więcej dowiesz się czytając artykuł: Mleko specjalistyczne dla niemowląt i dzieci - kiedy po nie sięgać?
Kiedy karmisz butelką warto zaopatrzyć się we wszelkie akcesoria do karmienia niemowlęcia. Chodzi głównie o butelki, smoczki, ale również podgrzewacz oraz sterylizator. Natomiast w przy karmieniu piersią często przydatny okazuje się laktator. Umożliwia odciągnięcia pokarmu w okresie nawału laktacyjnego, ale także gdy mama planuje wyjście z domu i nie zdąży wrócić na karmienie.
Pierwsza kąpiel noworodka w domu
Pierwsza kąpiel noworodka wywołuje u młodych rodziców duże emocje. Temperatura wody, odpowiedni emolient do kąpieli, reakcja dziecka to tylko niektóre z problemów. Według najnowszych trendów nie zalecana jest kąpiel noworodka w szpitalu po porodzie. Jest to dodatkowy stres dla dziecka, a poza tym maź płodowa, którą maluch ma na skórze po narodzinach ma bardzo dobroczynne dla niej właściwości i najlepiej żeby została na niej przez kilka dni. Kiedy pierwsza kąpiel noworodka powinna się odbyć? Nie trzeba się z nią spieszyć. Małe dziecko można wykąpać po raz pierwszy kilka dni po porodzie.
Trzeba nastawić się, że kąpiel noworodka będzie bardzo krótka. Wystarczy jedynie zanurzyć dziecko i delikatnie polewać je wodą z wanienki, aby przyzwyczaiło się do nowej sytuacji. Noworodki różnie reagują na kąpiel. Jedne maluchy są wyraźnie zadowolone, inne reagują płaczem na kontakt z wodą. W przypadku starszych dzieci sytuacja znacznie się poprawia, a kąpiel z reguły to przyjemność, która pozwala się zrelaksować.
Codzienna pielęgnacja noworodka w pierwszych dniach życia
Pielęgnacja noworodka to oczywiście ważny aspekt, ale nie najważniejszy. Z założenia małe dziecko mając suchą pieluszkę i pełny brzuszek powinno spać. Ile śpi noworodek? W pierwszym miesiącu życia maluch może spać nawet 16 godzin na dobę. Z każdym kolejnym tygodniem czas ten ulega jednak skróceniu.
Jakie zabiegi pielęgnacyjne są najważniejsze przez pierwsze dni z noworodkiem? Oczywiście na pierwszym miejscu stoi zmiana pieluszki. Jak już wspomniano wcześniej, na początkowym etapie życia dziecka pieluszka powinna być przebierana przed każdym karmieniem piersią lub butelką. Przewód pokarmowy noworodka oczyszcza się po porodzie więc oprócz moczu kilka razy na dobę maluch może zrobić kupkę. Po czarnej i lepiącej smółce przychodzi czas na żółtą, kleistą i rzadką kupę, która dodatkowo ma kwaśny odczyn, więc może szybko powodować odparzenia w okolicy pieluszkowej. Wycieramy ją za pomocą delikatnej chusteczki nawilżonej lub dużych wacików nasączonych wodą. Po oczyszczeniu skóry warto zastosować maść lub krem o właściwościach ochronnych i regeneracyjnych, np. Linomag lub Bepanthen.
W pierwszych dniach po narodzinach bardzo ważna jest pielęgnacja pępka u noworodka. Kikut pępowinowy to pozostałość po przeciętej po porodzie pępowinie, który pozbawiony dostępu do krwi obumiera, wysycha, a po czasie odpada. W tym okresie nie można dopuścić do rozwoju stanu zapalnego w okolicy pępka. Zaleca się utrzymanie suchości w okolicy kikuta, nie może mieć on kontaktu z kałem, moczem i innymi źródłami wilgoci. Na pępek 2 razy dziennie psikamy preparatem zawierającym chlorowodorek oktenidyny i oczyszczamy wykorzystując do tego celu gaziki i patyczki do uszu, pozostawiamy do wyschnięcia. Kikut odpada zazwyczaj między 5. a 15. dobą życia.
Regularnie warto również przecierać oczy i twarz dziecka wacikiem nasączonym solą fizjologiczną. Natomiast w celu oczyszczenia nosa warto zakraplać go dziecku wodę morską i delikatnie oczyszczać go patyczkiem do uszu lub wykorzystać w tym celu aspirator.
Po narodzinach dziecka zmienia się właściwie wszystko. Młodzi rodzice powinni szybko przyzwyczaić się do nowej sytuacji. Chociaż bez wątpienia po powrocie ze szpitala do domu pierwsze dni z noworodkiem to ogromny stres, szczególnie gdy chodzi o pierwsze dziecko. Trzeba mieć świadomość, że płacz noworodka to zupełnie normalne zjawisko, bo tylko w taki sposób ta mała istota potrafi komunikować się ze światem zewnętrznym.
Bibliografia:
- Mirzyńska L.; Pierwsza pomoc w nauce macierzyństwa. Sprawdzone rady położnej rodzinnej; ESPE Kraków 2018; ISBN:978-83-7482-933-5.