PMS- zespół napięcia przedmiesiączkowego dotyka wielu kobiet i może znacząco wpływać na jakość ich życia. Objawy PMSu mogą być różne i obejmować dolegliwości fizyczne i psychiczne. Cięższą formą PMS jest przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne (PMDD), które prowadzi do zaburzeń depresyjnych. Obecnie terapia zespołu napięcia przedmiesiączkowego opiera się na stosowaniu preparatów łagodzących objawy tego schorzenia oraz odpowiedniej suplementacji.
1. PMS - co to znaczy?
2. PMS, a PMDD
3. PMS - przyczyny
4. Zespół Napięcia Przedmiesiączkowego - kiedy się pojawia?
5. PMDD, a zespół PMS - objawy
a. PMS - objawy fizyczne
b. PMS - objawy psychiczne
c. Zespół napięcia przedmiesiączkowego - objawy, które należy skonsultować z lekarzem
6. Czynniki zaostrzające PMS
7. PMS - jak złagodzić objawy dzięki suplementacji?
8. Naturalne sposoby na PMS
9. Specjalistyczne leczenie PMS
PMS - co to znaczy?
PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego) to zespół objawów fizycznych i psychicznych, które pojawiają się przed spodziewaną miesiączką. Szacuje się, że około 80% kobiet doświadcza co najmniej jednego symptomu nadchodzącej miesiączki, a 50% kobiet może odczuwać istotne dolegliwości związane z PMS. Wszystkie objawy zespołu przedmiesiączkowego wpływają na jakość życia. Zmiany hormonalne, które pojawiają się przed miesiączką, mogą przyczynić się do obniżenia nastroju, koncentracji, produktywności, a nawet do poważnych zaburzeń na tle psychicznym. PMS jest obecnie klasyfikowane przez WHO jako stan chorobowy w ICD-10, co znacznie ułatwia diagnostykę i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
PMS, a PMDD
Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD) to cięższa postać PMS, która obejmuje istotne zaburzenia na tle psychicznym trwające kilka dni przed spodziewaną miesiączką. PMDD dotyka 3-8% kobiet i charakteryzuje się intensywnymi wahaniami nastroju, uczuciem smutku, zwiększonym odczuwaniem lęku oraz drażliwością. Ponadto, kobiety doświadczające PMDD mają czterokrotnie większe ryzyko myśli samobójczych i siedmiokrotnie wyższe ryzyko prób samobójczych. Przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne należy odpowiednio leczyć, aby zwiększyć komfort życia pacjentek i ustrzec je przed poważnymi zaburzeniami psychicznymi.
PMS - przyczyny
Jest wiele przyczyn dolegliwości związanych z PMS. Objawy fizyczne i psychiczne pojawiające się przed miesiączką są najczęściej spowodowane zmianami hormonalnymi. Prawidłowy cykl miesiączkowy trwa 21-35 dni i obejmuje fazę folikularną, w której pojawia się plamienie. W tej fazie wzrasta poziom estrogenów, dzięki którym dojrzewa pęcherzyk, a śluzówka macicy się złuszcza i rozpoczyna regenerację. Następnie pojawia się owulacja, w której następuje intensywny wzrost niektórych hormonów, tak, aby zapewnić prawidłowe zapłodnienie komórki jajowej. Jeśli komórka jajowa nie została zapłodniona, pojawia się faza lutealna, charakteryzująca się wzrostem poziomu progesteronu, a przed samą miesiączką, poziom tego hormonu spada. To właśnie zmiany hormonalne w fazie lutealnej powodują pojawienie się objawów PMS.
Wahania hormonów w znacznym stopniu wpływają na funkcjonowanie układu nerwowego. Kilka dni przed miesiączką poziom serotoniny i innych neuroprzekaźników zmienia się, dlatego kobiety doświadczają dolegliwości na tle psychicznym. W fazie lutealnej następuje również zwiększenie wydzielania hormonu stresu - kortyzolu, który odpowiada za szereg negatywnych symptomów związanych z PMS. Istotną rolę w pojawiających się dolegliwościach PMS odgrywają także czynniki genetyczne, styl życia oraz ewentualnie toczący się stan zapalny w organizmie.
Zespół Napięcia Przedmiesiączkowego - kiedy się pojawia?
Najczęściej pierwsze objawy PMS pojawiają się w fazie lutealnej - 5 dni przed spodziewaną miesiączką. U niektórych kobiet, pierwsze symptomy PMS mogą się pojawić nawet tydzień przed plamieniem. Dolegliwości związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego i PMDD ustępują po 4 dniach, od rozpoczęcia krwawienia.
PMDD, a zespół PMS - objawy
Dolegliwości związane z PMS mogą się różnić, a każda kobieta może je odczuwać inaczej. Najczęściej objawy PMS przebiegają łagodnie i nie powinny obniżać jakości codziennego życia. Ważne jest, aby obserwować każdy objaw i w razie intensywnych symptomów skorzystać z pomocy lekarza lub farmaceuty.
PMS - objawy fizyczne
Nadmierne gromadzenie się wody w organizmie oraz bóle brzucha mogą towarzyszyć wielu kobietom w okresie poprzedzającym zespół napięcia przedmiesiączkowego. Objawy fizyczne, które doskwierają pacjentkom, zazwyczaj nie stanowią powodu do niepokoju. Najczęściej kobiety skarżą się na takie dolegliwości jak:
- ból głowy lub migrena,
- wzdęcia,
- obrzęki i wzrost wagi,
- zaparcia,
- tkliwość piersi,
- nudności,
- bóle brzucha i pleców,
- zaparcia,
- trądzik,
- nadmierna potliwość.
Dodatkowo kilka dni przed miesiączką kobiety chętniej sięgają po pokarmy bogate w węglowodany i tłuszcze, a rezygnują z posiłków wysokobiałkowych.
PMS - objawy psychiczne
Złe samopoczucie przed okresem jest częstym objawem wśród kobiet. Pacjentki najczęściej doświadczają wahań nastroju, drażliwości, płaczliwości, zaburzenia snu oraz koncentracji. W przypadku PMDD wahania nastroju są nasilone, występuje głębokie uczucie smutku i beznadziejności, poczucie przytłoczenia i utraty zainteresowania codziennymi czynnościami.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego - objawy, które należy skonsultować z lekarzem
Każdy nietypowy objaw, który jest powodem do niepokoju, należy skonsultować z lekarzem. Interwencji specjalisty mogą wymagać sytuacje takie jak:
- Migrenowy ból głowy - ze względu na wahania hormonów kobiety częściej doświadczają silnego bólu głowy. W przypadku pojawienia się migreny przed miesiączką rekomenduje się odpowiednie leczenie, aby zapobiec pojawieniu się bólu głowy,
- Ciężkie zaburzenia snu, bezsenność,
- Stany depresyjne i myśli samobójcze,
- Trądzik.
Czynniki zaostrzające PMS
Głównym czynnikiem zaostrzającym dolegliwości zespołu napięcia przedmiesiączkowego jest niezdrowa dieta. Przetworzona żywność, bogata w tłuszcze, węglowodany i sól może nasilać obrzęki i inne objawy PMS. Zmęczenie przed miesiączką może też być spowodowane niedoborem żelaza i stresem. Nasilone objawy PMS mogą być również spowodowane małą aktywnością fizyczną, niedoborem magnezu i potasu.
PMS - jak złagodzić objawy dzięki suplementacji?
Niekiedy, aby zmniejszyć napięcie przedmiesiączkowe zaleca się odpowiednią suplementację w przypadku stwierdzonych niedoborów. Niektóre badania wskazują na korzyści płynące ze stosowania preparatów z wapniem, witaminą B1 i B6 i ich wpływ na zmniejszenie dolegliwości związanych z PMS. Ważne jest również, aby kontrolować poziom żelaza w organizmie, dlatego w przypadku jego niskiego stężenia, zaleca się stosowanie preparatów z żelazem. Dodatkowo, suplementacja magnezem, witaminą D i cynkiem wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego i zapobiega intensywnym wahaniom nastroju.
Ważnymi składnikami, które zmniejszają stan zapalny w organizmie oraz wpływają korzystnie na funkcjonowanie układu nerwowego, są kwasy omega-3. Suplementy z kwasami omega-3 pomagają złagodzić ból głowy, zmęczenie, wahania nastroju oraz ból podbrzusza w trakcie miesiączki.
Naturalne sposoby na PMS
Niektóre preparaty roślinne mogą złagodzić objawy napięcia przedmiesiączkowego. Obiecującą rośliną w tym schorzeniu jest niepokalanek pospolity (Vitex agnus-castus). Wiele badań wskazuje na wysoką skuteczność tej rośliny w zmniejszeniu dolegliwości tj.: ból piersi, wahania nastroju, ból brzucha i obrzęki. Obecnie preparaty z niepokalankiem są testowane w badaniach klinicznych w łagodzeniu PMS i objawów menopauzy.
Innym naturalnym sposobem na PMS jest stosowanie kurkuminy. Naturalny ekstrakt z kurkumy ma udowodnione działanie przeciwzapalne. Wiele analiz wskazują na korzyści z stosowania kurkuminy w łagodzeniu objawów fizycznych i psychicznych napięcia przedmiesiączkowego.
Aby złagodzić wzdęcia przed miesiączką, polecane są zioła do zaparzania lub krople doustne z miętą, koprem, rumiankiem, kminkiem oraz melisą. Natomiast na zaparcia przed miesiączką skuteczne są maceraty z lnu, zioła do zaparzania z senesem oraz preparaty z makrogolami. W celu zmniejszenia napięcia nerwowego przed miesiączką polecane są preparaty ziołowe z kozłkiem lekarskim i melisą.
Specjalistyczne leczenie PMS - ile przed okresem należy zastosować odpowiednie leczenie?
Przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne objawiające się stanami depresyjnymi i lękowymi wymagają specjalistycznego i długotrwałego leczenia. Standardową terapią PMDD jest stosowanie leków przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych i antykoncepcji hormonalnej. Migrena miesiączkowa również wymaga specjalistycznego leczenia. Według zaleceń, aby zapobiec migrenie przed miesiączką, należy przez 5 dni, (w tym 2 dni przed planowanym plamieniem) stosować 2 razy dziennie lek z naproksenem. Dodatkowo konieczne może być stosowanie przez kilka dni tryptanów- leków dedykowanych w leczeniu migreny. Trądzik, który może się nasilić przed miesiączką, można zwalczyć płynami do przemywania twarzy lub kremami zalecanymi przez lekarza.
Jak aktywność fizyczna wpływa na objawy napięcia przedmiesiączkowego? Aktywność fizyczna jest ważna w zmniejszeniu dolegliwości PMS. Regularne uprawianie sportu podnosi poziom endorfin, reguluje syntezę hormonów płciowych, działa przeciwzapalnie i obniża stężenie kortyzolu. Kobietom przed miesiączką polecane są ćwiczenia aerobowe, joga, pływanie i pilates.
Dolegliwości zespołu napięcia przedmiesiączkowego można złagodzić dzięki odpowiedniej suplementacji, leczeniu objawowemu oraz stosowaniu preparatów roślinnych. Niekiedy, symptomy PMS należy odpowiednio leczyć zgodnie z zaleceniami lekarza. Czynniki tj. niezdrowa dieta, mała aktywność fizyczna oraz niedobory żywieniowe mogą zaostrzać objawy napięcia przedmiesiączkowego. Natomiast, ważne jest, aby każdy niepokojący objaw skonsultować z lekarzem.
Bibliografia:
- Oboza P, Ogarek N, Wójtowicz M, Rhaiem TB, Olszanecka-Glinianowicz M, Kocełak P. Relationships between Premenstrual Syndrome (PMS) and Diet Composition, Dietary Patterns and Eating Behaviors. Nutrients. 2024 Jun 17;16(12):1911. doi: 10.3390/nu16121911. PMID: 38931266; PMCID: PMC11206370.
- Kenda M, Glavač NK, Nagy M, Sollner Dolenc M, On Behalf Of The Oemonom. Herbal Products Used in Menopause and for Gynecological Disorders. Molecules. 2021 Dec 8;26(24):7421. doi: 10.3390/molecules26247421. PMID: 34946512; PMCID: PMC8708702.
- Lanza di Scalea T, Pearlstein T. Premenstrual Dysphoric Disorder. Psychiatr Clin North Am. 2017 Jun;40(2):201-216. doi: 10.1016/j.psc.2017.01.002. Epub 2017 Mar 1. PMID: 28477648.
- Modzelewski S, Oracz A, Żukow X, Iłendo K, Śledzikowka Z, Waszkiewicz N. Premenstrual syndrome: new insights into etiology and review of treatment methods. Front Psychiatry. 2024 Apr 23;15:1363875. doi: 10.3389/fpsyt.2024.1363875. PMID: 38716118; PMCID: PMC11075635.
- Csupor D, Lantos T, Hegyi P, Benkő R, Viola R, Gyöngyi Z, Csécsei P, Tóth B, Vasas A, Márta K, Rostás I, Szentesi A, Matuz M. Vitex agnus-castus in premenstrual syndrome: A meta-analysis of double-blind randomised controlled trials. Complement Ther Med. 2019 Dec;47:102190. doi: 10.1016/j.ctim.2019.08.024. Epub 2019 Aug 30. PMID: 31780016.
- Bahrami A, Zarban A, Rezapour H, Agha Amini Fashami A, Ferns GA. Effects of curcumin on menstrual pattern, premenstrual syndrome, and dysmenorrhea: A triple-blind, placebo-controlled clinical trial. Phytother Res. 2021 Dec;35(12):6954-6962. doi: 10.1002/ptr.7314. Epub 2021 Oct 28. PMID: 34708460.
- Takeda T. Premenstrual disorders: Premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder. J Obstet Gynaecol Res. 2023 Feb;49(2):510-518. doi: 10.1111/jog.15484. Epub 2022 Nov 1. PMID: 36317488.
- Nexha A, Caropreso L, de Azevedo Cardoso T, Suh JS, Tonon AC, Frey BN. Biological rhythms in premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder: a systematic review. BMC Womens Health. 2024 Oct 7;24(1):551. doi: 10.1186/s12905-024-03395-3. PMID: 39375682; PMCID: PMC11457342.
- Cary E, Simpson P. Premenstrual disorders and PMDD - a review. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2024 Jan;38(1):101858. doi: 10.1016/j.beem.2023.101858. Epub 2023 Dec 28. PMID: 38182436.
- Reilly TJ, Patel S, Unachukwu IC, Knox CL, Wilson CA, Craig MC, Schmalenberger KM, Eisenlohr-Moul TA, Cullen AE. The prevalence of premenstrual dysphoric disorder: Systematic review and meta-analysis. J Affect Disord. 2024 Mar 15;349:534-540. doi: 10.1016/j.jad.2024.01.066. Epub 2024 Jan 8. PMID: 38199397.
