Pokrzywka na dłoniach, nogach czy tułowiu pojawia się często wśród pacjentów w różnym wieku. Zazwyczaj ma charakter ostry i utrzymuje się maksymalnie przez kilka godzin, choć czasami rozwija się też pokrzywka przewlekła. Jak wygląda pokrzywka? Co wywołuje pokrzywkę? Które leki są skuteczne w łagodzeniu dokuczliwych objawów tej choroby? Dowiedz się też, czy miejscowe sterydy mogą zmniejszyć oznaki pokrzywki!
1. Czym jest pokrzywka?
2. Co wywołuje pokrzywkę?
3. Pokrzywka – objawy
4. Pokrzywka – leczenie
5. Pokrzywka – domowe sposoby
Czym jest pokrzywka?
Pokrzywka u dorosłych i dzieci występuje powszechnie. Właściwie nie jest to pojedyncza choroba, a cała grupa chorób, których cechą wspólną jest występowanie na skórze tzw. bąbli pokrzywkowych. Nazwa jest nawiązaniem do zmian skórnych pojawiających się po kontakcie z liśćmi pokrzywy. Najczęściej rozwija się pokrzywka ostra. Rozpoznawana jest ona, gdy objawy utrzymują się krócej niż 6 tygodni. Jeśli dolegliwości trwają dłużej, mówimy o pokrzywce przewlekłej. O ile pokrzywki ostrej przynajmniej raz w ciągu życia doświadcza ponad 25% populacji, o tyle pokrzywka przewlekła rozpoznawana jest u ok. 1% ludzi. Przewlekła pokrzywka na skórze może mieć charakter ciągły lub nawracający. W tym drugim przypadku, między występowaniem charakterystycznych dla pokrzywki objawów pojawiają się okresy bezobjawowe, które mogą trwać kilka dni, a nawet kilka tygodni. Niektórzy określają ją jako „pokrzywkę wędrującą”, która w jednym miejscu ustępuje, a następnie pojawia się ponownie w innej lokalizacji.
Pokrzywka na ciele występuje pod wpływem różnych czynników, o których będzie mowa w dalszej części artykułu. Objawy z nią związane mogą mieć różne nasilenie i w odmiennym stopniu wpływać na samopoczucie pacjenta. W leczeniu zmian skórnych wykorzystuje się głównie leki na alergię zawierające substancje przeciwhistaminowe nowszej generacji. Przydatne mogą być też domowe sposoby, które pomogą złagodzić uciążliwe swędzenie skóry.
Co wywołuje pokrzywkę?
Jakie są przyczyny pokrzywki? W mniej więcej połowie przypadków pokrzywka ma podłoże alergiczne. Może ona rozwinąć się pod wpływem kontaktu z alergenem pochodzącym z pokarmu (pokrzywka pokarmowa) czy też z powietrza. Pokrzywka na rękach lub w obrębie innych obszarów ciała może też wystąpić przy styczności z alergenem kontaktowym. Może być nim choćby składnik biżuterii lub odzieży. Pokrzywka – uczulenie na jad owadów błonkoskrzydłych również może wiązać się z rozwojem swędzących bąbli na skórze. Podobnie jak uczulenie na składniki leków czy kosmetyków.
Pokrzywka na twarzy – przyczyny bąbli pokrzywkowych jest znacznie więcej. Oto kilka z nich:
- pokrzywka cieplna – zmiany skórne pojawiają się w wyniku kontaktu z miejscowym źródłem ciepła. Może powodować ją np. dotknięcie gorącego przedmiotu,
- pokrzywka z zimna – w tym przypadku sytuacja jest odwrotna. Bąble występują pod wpływem narażenia na niską temperaturę,
- pokrzywka słoneczna – przyczyną pokrzywki jest narażenie skóry na promieniowanie UV. O przydatnych metodach łagodzących objawy nadmiernej ekspozycji skóry na słońce można przeczytać w artykule: Jak złagodzić oparzenia słoneczne? Skuteczne sposoby na oparzenia termiczne u dzieci i dorosłych,
- pokrzywka wibracyjna – objawy pokrzywki pojawiają się w wyniku narażenia ciała na wibracje,
- pokrzywka wysiłkowa – pokrzywka na plecach, brzuchu lub innej części ciała staje się zauważalna po intensywnej aktywności.
Wyróżniane są też inne rodzaje pokrzywek, np. pokrzywka wodna, pokrzywka z ucisku czy też pokrzywka pojawiająca się podczas odczuwania silnych emocji. U niektórych pacjentów pod wpływem stresu pojawia się pokrzywka na dekolcie. Stres może nie tylko być przyczyną pokrzywki, ale również nasilać zmiany skórne, których przyczyną jest inny czynnik.
Warto podkreślić, że często nie udaje się znaleźć przyczyny pokrzywki. W przypadku pokrzywki ostrej zazwyczaj znalezienie źródła choroby nie jest też niezbędne. Jeśli ma ona łagodny przebieg ustępuje w krótkim czasie i nie wymaga przeprowadzania diagnostyki. Inaczej sytuacja wygląda u pacjentów z pokrzywką przewlekła. Utrzymujące się przez kilka tygodni lub miesięcy swędzące bąble wymagają podjęcia próby znalezienia przyczyny występujących dolegliwości. Nie zawsze jednak udaje się rozpoznać źródło pokrzywki przewlekłej.
Pokrzywka – alergia jest przyczyną około połowy przypadków pokrzywki. Bąble pokrzywkowe mogą pojawić się w wyniku kontaktu z alergenem obecnym w pokarmie, kosmetykach, lekach, ubraniu, biżuterii czy też alergenem wziewnym. O alergii na pyłki wiosenne można przeczytać w artykule: Wiosenna alergia – co pyli wiosną?
Pokrzywka – objawy
Jakie są objawy pokrzywki? Jak wygląda pokrzywka u dorosłych? Jak zostało wspomniane, pokrzywka na twarzy, tułowiu lub kończynach przebiega z występowaniem charakterystycznych bąbli pokrzywkowych. Zmiany te są lekko uniesione nad powierzchnię skóry i wyraźnie odgraniczone od zdrowego naskórka. Ich zabarwienie może być różne, od białego, porcelanowego po różowe i czerwone. Wielkość bąbli pokrzywkowych jest bardzo różna. Mogą mieć one niewielkie rozmiary, jak również zajmować znaczną powierzchnię ciała. Typową cechą pokrzywki u dorosłego lub dziecka jest uciążliwy świąd skóry. Czasami pacjenci skarżą się też na dokuczliwe pieczenie skóry, rzadziej na mrowienie.
Pokrzywka – swędząca zmiana na skórze pojawia się nagle i zazwyczaj dość szybko zanika. Bąble pokrzywkowe najczęściej ustępują samoistnie w ciągu kilku, rzadko kilkunastu godzin. Co ważne, nie pozostawiają po sobie śladu. Pojawienie się pokrzywki nie stwarza więc zagrożenia przebarwień czy też blizn.
W przebiegu pokrzywki mogą wystąpić nie tylko opisane bąble pokrzywkowe, ale też obrzęk naczynioruchowy. Rozwija się on, gdy obrzęk dotyczy również głębiej położonych warstw skóry. Obrzęk naczynioruchowy może powodować ból, który raczej nie pojawia się przy bąblach pokrzywkowych. Czas utrzymywania się obrzęku naczynioruchowego jest też dłuższy. U części pacjentów, objawem pokrzywki są zarówno bąble, jak i obrzęk.
Pokrzywka – leczenie
Co na pokrzywkę warto stosować? Leczenie pokrzywki wygląda podobnie, niezależnie od obszaru ciała, którego dotyczy. Pokrzywka na nogach, dłoniach, brzuchu czy też w innych okolicach najczęściej leczona jest przy pomocy leków przeciwhistaminowych. Obecnie rekomendowane są głównie leki nowszej generacji, które dzięki dłuższemu utrzymywaniu się działania, mogą być przyjmowane rzadziej. Ich istotną przewagą nad preparatami starszej generacji jest też znacznie rzadsze występowanie uczucia senności. Przykładowe leki przeciwhistaminowe nowszej generacji to desloratadyna, feksofenadyna, bilastyna i lewocetyryzyna. Leki te skutecznie łagodzą objawy pokrzywki.
Pokrzywka – uczulenie na twarzy lub w innych częściach ciała objawia się lekko uniesionymi nad powierzchnię skóry plamami o różnym zabarwieniu i wielkości. Charakterystycznym objawem pokrzywki jest uciążliwy świąd, który może być trudny do opanowania. Doustne leki przeciwhistaminowe skutecznie łagodzą objawy pokrzywki u dorosłych i dzieci oraz znacząco poprawiają odczuwany przez nich komfort.
Pokrzywka – jak leczyć? Czy miejscowe stosowanie sterydu jest efektywne w terapii pokrzywki? Bez recepty dostępne są leki z hydrokortyzonem, który działa przeciwzapalnie i przeciwświądowo. W przeprowadzonych badaniach wykazano jednak, że sterydy miejscowe nie są skuteczne w zmniejszaniu objawów pokrzywki. Nie zaleca się więc ich stosowania przy tej chorobie. Może się jednak zdarzyć, że lekarz zaleci steryd doustnie. Dotyczy to wyjątkowych sytuacji, w których zmiany pokrzywkowe są bardzo nasilone, nie ustępują mimo stosowania innych leków lub pojawił się rozległy obrzęk naczynioruchowy. Sterydy doustne stosowane są jedynie krótkotrwale. Oprócz sterydów lekarz może zalecić też inne leki doustne dostępne na receptę.
Pokrzywka – domowe sposoby
Pokrzywka na brzuchu, plecach czy kończynach, która przebiega z silnym świądem, może być łagodzona również dzięki stosowaniu chłodnych kompresów. Chłód działa kojąco i zmniejsza swędzenie oraz pieczenie. Chłodne kompresy mogą sprawdzić się szczególnie u tych pacjentów, którym trudno jest powstrzymać się od drapania skóry pokrytej bąblami pokrzywkowymi. Pomocna może być też chłodna kąpiel lub prysznic. Dodatkowo warto zadbać także o nawilżanie skóry, które może ograniczyć nieprzyjemny świąd. Nawilżające kosmetyki do ciała mogą przynieść chwilowe uczucie ulgi.
Jeśli wiadomo, co wywołuje pokrzywkę, wskazane jest też unikanie ponownego kontaktu z tym czynnikiem. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, a jak zostało wspomniane, u wielu pacjentów nie udaje się wskazać przyczyny pokrzywki. Zdarzają się jednak sytuacje, w których możliwe jest ograniczenie kontaktu z czynnikiem, który wywołuje zmiany pokrzywkowe. Przy pokrzywce słonecznej warto zadbać o regularną ochronę skóry przed promieniowaniem, a przy pokrzywce z zimna o komfort cieplny pacjenta. Jeśli potwierdzona zostanie pokrzywka pokarmowa (która występuje rzadko), rekomendowane jest wyeliminowanie określonego alergenu z pożywienia. Pokrzywka pod pachami lub pokrzywka na stopach, która wynika z intensywnej produkcji potu, może być leczona przy pomocy preparatów na nadmierną potliwość. Inną przyczyną może być też kontakt ze składnikiem stosowanego pod pachę kosmetyku. W takim przypadku wskazana jest zmiana produktu do pielęgnacji ciała.
Pokrzywka to częsta przypadłość, która może mieć bardzo różnorodne przyczyny. Towarzyszy jej silny świąd, który może znacznie zaburzać samopoczucie oraz wpływać na wykonywane aktywności. W leczeniu, w pierwszej kolejności warto sięgnąć po leki przeciwhistaminowe, które skutecznie łagodzą swędzenie oraz inne objawy pokrzywki. Wspomagająco warto pamiętać o chłodnych okładach oraz unikaniu czynników wyzwalających pojawienie się bąbli pokrzywkowych, o ile udało się je zidentyfikować.
Bibliografia:
- Nowicki R.J., Grubska-Suchanek E., Jahnz-Różyk K., et al. Urticaria. Interdisciplinary diagnostic and therapeutic recommendations of the Polish Dermatological Society and the Polish Society of Allergology. Alergologia Polska - Polish Journal of Allergology. 2020;7(1):31-39. doi:10.5114/pja.2020.93829.
- Sybilski A.J. Pokrzywka. Medycyna po Dyplomie 2018, 02.
- Zuberbier T., Aberer W., Asero R. et al. Wytyczne EAACI/GA2LEN/EDF/WAO dotyczące definicji, klasyfikacji, rozpoznawania i leczenia pokrzywki: weryfikacja z 2013 roku z poprawkami. Przegl Dermatol 2015, 102, 155-179.
- Kayiran M.A., Akdeniz N. Diagnosis and treatment of urticaria in primary care. North Clin Istanb. 2019 Feb 14;6(1):93-99. doi: 10.14744/nci.2018.75010. PMID: 31180381; PMCID: PMC6526977.
