Odmrożenia to częsty problem zimą, który dotyka zarówno dzieci jak i dorosłych. Zbyt długa ekspozycja na niską temperaturę i nieprawidłowe zabezpieczenie przed czynnikami zewnętrznymi może prowadzić do uszkodzenia warstwy skóry. Odmrożenia mogą również powodować deformacje tkanek wewnętrznych, zaburzenia przepływu krwi a nawet prowadzić do martwicy skóry, kości i mięśni. Znajomość pierwszej pomocy jest bardzo ważna, aby zmniejszyć ryzyko powstania ciężkich powikłań. Niekiedy, w przypadku odmrożenia stóp, rąk i nóg 3 i 4 stopnia konieczna jest nawet amputacja.
Powikłania po grypie u dzieci i dorosłych – jak im zapobiec?

Pewne grupy pacjentów są w większym stopniu narażone na pojawienie się komplikacji po grypie. Niektóre z nich są łagodne, a inne stwarzają realne zagrożenia dla zdrowia chorego. Jakie są powikłania po grypie? Ile może trwać uporczywy kaszel po grypie? Jakie objawy świadczą o rozwoju komplikacji?
1. Nieleczona grypa - powikłania
2. Jakie są powikłania po grypie?
3. Powikłania po grypie - objawy
4. Powikłania po grypie – kto jest najbardziej narażony na ich wystąpienie?
5. Jak uniknąć powikłań po grypie?
Nieleczona grypa – powikłania
Grypa jest chorobą wirusową, powodowaną przez wirusy grypy typu A, B i C. Szczyt zachorowań na grypę przypada w Polsce na okres jesienny i zimowy. Przy typowym przebiegu tej choroby nagle pojawia się gorączka, dreszcze, silne osłabienie, bóle głowy i mięśni. W leczeniu zastosowanie znajdują zarówno leki objawowe, jak i przyczynowe. Leki objawowe działają na konkretne dolegliwości, które występują u pacjenta. Podczas choroby często stosowane są więc leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, a także preparaty na kaszel i katar. Dolegliwości takie jak kaszel, katar czy ból gardła pojawiają się bowiem po kilku dniach od wystąpienia pierwszych oznak infekcji. Leczenie objawowe dotyczy przede wszystkim pacjentów, którzy stosunkowo łagodnie przechodzą grypę.
Leczenie przyczynowe wprowadza się natomiast u chorych, którzy narażeni są na ciężki przebieg choroby i wystąpienie powikłań po grypie. W takich sytuacjach lekarz może zadecydować o konieczności podania leku przeciwwirusowego, który dostępny jest na receptę. Ważne jest, aby lek ten zażyć jak najszybciej po pojawieniu się pierwszych oznak infekcji. Leczenie przyczynowe jest często wdrażane u dzieci do 2 roku życia, pacjentów w podeszłym wieku, kobiet ciężarnych oraz osób z zaburzeniami odporności.



Jakie są powikłania po grypie?
Możliwe komplikacje po grypie są bardzo różnorodne. Najczęściej powikłania po grypie u dziecka lub dorosłego dotyczą układu oddechowego. Może rozwinąć się:
- zapalenie płuc – zarówno pierwotne, które powodowane jest przez wirusa grypy, jak i wtórne, które może pojawić się np. w wyniku nadkażenia bakteryjnego,
- zapalenie oskrzeli,
- ostre zapalenie ucha środkowego, o którym można przeczytać w artykule: Zapalenie ucha u dziecka – przyczyny, leczenie i profilaktyka,
- zapalenie krtani i tchawicy,
- angina paciorkowcowa.
Rzadziej występuje pogrypowe zapalenie mięśni i zapalenie nerek. Mogą też rozwinąć się powikłania po grypie neurologiczne. Dochodzi wówczas do zapalenia nerwów obwodowych, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub encefalopatii. Neurologiczne powikłanie po grypie częściej występuje u dzieci niż osób dorosłych.
Powikłania po grypie – serce i układ krążenia również są narażone na rozwój komplikacji. Może dojść do zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia osierdzia lub niewydolności serca. Warto nadmienić, że powikłaniem po grypie może być też zaostrzenie choroby podstawowej. Dotyczy to przede wszystkim chorych zmagających się z astmą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), cukrzycą, chorobami nerek lub serca. Choroby te mogą ulec nasileniu, a stan pacjenta może w krótkim czasie znacznie się pogorszyć.
Jakie mogą być powikłania po grypie? Najczęściej dochodzi do rozwoju powikłań ze strony układu oddechowego, takich jak zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego czy zapalenie gardła. Może wystąpić też zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie nerek czy też zapalenie stawów po grypie.
Powikłania po grypie – po jakim czasie występują? Moment pojawienia się komplikacji pogrypowych jest różny. U części osób powikłania po grypie dają o sobie znać jeszcze w czasie samej choroby, a u innych – po ustąpieniu objawów infekcji. Zdarza się też, że skutki przebytej grypy ujawniają się dopiero kilka tygodni później. Jedną z częstych konsekwencji przebytej choroby jest kaszel po grypie. Ile trwa ten objaw? Kaszel po grypie może utrzymywać się nawet do 2 miesięcy. Jest to również kwestia mocno indywidualna. U większości pacjentów trwa on kilka tygodni. Jeśli jest bardzo uciążliwy, można sięgnąć po lek na kaszel. Należy jednak przestrzegać ograniczeń czasowych co do jego stosowania, jeśli są one uwzględnione w ulotce.
Powikłania po grypie a ciąża – u kobiet ciężarnych zachorowanie na grypę może prowadzić do takich skutków, jak poronienie lub poród przedwczesny, jeśli infekcja rozwinęła się na dalszym etapie ciąży. Zachodzi też ryzyko rozwoju wad cewy nerwowej u dziecka.



Powikłania po grypie – objawy
Złe samopoczucie po grypie może wystąpić i wcale nie musi świadczyć o rozwoju powikłań. Organizm po infekcji jest osłabiony i wyczerpany. Może więc minąć trochę czasu, zanim powróci on do pełnej sprawności fizycznej i psychicznej. O rozwoju powikłań po grypie mogą świadczyć takie symptomy jak:
- utrzymująca się, wysoka gorączka,
- suchy kaszel po grypie oraz inne objawy, takie jak ból ucha czy ból gardła po grypie, które mogą świadczyć o powikłaniu ze strony układu oddechowego,
- osłabienie mięśni, ból łydek po grypie, trudności z poruszaniem kończynami,
- duszności, przyspieszony oddech, ból i uczucie ucisku w klatce piersiowej,
- zaburzenia świadomości, nasilona senność, majaczenie,
- zawroty głowy, suchość w jakie ustnej, niewielka ilość oddawanego moczu, przyspieszona praca serca, spadek ciśnienia – objawy te mogą świadczyć o odwodnieniu organizmu,
- zaburzenia rytmu serca, uczucie kołatania serca, silne zmęczenie, obrzęk kończyn.
Po czym poznać, że doszło do rozwoju powikłań po grypie? Komplikacje po grypie nie zawsze mają na tyle gwałtowny przebieg i duże nasilenie, że stanowią sygnał alarmowy dla pacjenta lub członków jego rodziny. Co w takim razie powinno niepokoić? Na pewno niepokojący jest brak poprawy stanu zdrowia po 3-4 dniach. Oczywiście różnego rodzaju objawy grypy mogą utrzymywać się dłużej, nawet kilkanaście dni, jednak główne symptomy, takie jak gorączka, dreszcze, bóle głowy i mięśni powinny stopniowo ustępować po pierwszych 2-3 dniach choroby. Jeśli trwają one dłużej, wskazana jest wizyta u lekarza. Podobnie, jeśli po chwilowej poprawie stanu zdrowia, ponownie ulega on pogorszeniu. Szybki powrót objawów choroby może bowiem świadczyć o rozwoju powikłań po grypie.
Bywa też tak, że w niedługim czasie po jednej infekcji wirusowej rozwija się kolejna. Czasami przebieg różnych infekcji jest bardzo podobny. O tym, jak odróżnić od siebie najczęściej występujące ostre choroby układu oddechowego pisaliśmy w artykule: Grypa, przeziębienie, koronawirus – jak odróżnić, po jakie leki sięgnąć?
Powikłania po grypie – kto jest najbardziej narażony na ich wystąpienie?
Zapalenie mięśni po grypie, zapalenie płuc, czy też zapalenie mięśnia sercowego częściej rozwija się u określonych grup pacjentów. Na pojawienie się powikłań po grypie w większym stopniu narażone są:
- noworodki, niemowlęta i małe dzieci <2 lat życia,
- kobiety ciężarne,
- osoby starsze, powyżej 65 roku życia,
- osoby ze znacznego stopnia otyłością, których wskaźnik masy ciała (BMI) przekracza 40,
- osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak wspomniana już astma, POChP, mukowiscydoza, niewydolność serca, cukrzyca, choroby nerek, wątroby czy też zaburzenia odporności.
Pacjenci znajdujący się w wymienionych grupach ryzyka są bardziej narażeni na ciężki przebieg grypy oraz rozwój powikłań. Właśnie z tego względu, w razie zachorowania, ważne jest jak najszybsze wprowadzenie u nich preparatów przeciwwirusowych, które działają na przyczynę choroby, a nie jedynie na jej objawy.
Jak uniknąć powikłań po grypie?
Powikłania po grypie – ból nóg, ból w klatce piersiowej, duszności lub zaburzenia świadomości mogą świadczyć o rozwoju groźnych komplikacji, którym można starać się zapobiegać. Najlepszą metodą na uniknięcie zachorowania na grypę, a co za tym idzie – również wystąpienia powikłań, jest szczepienie ochronne. Jest ono rekomendowane głównie pacjentom, którzy znajdują się w grupach ryzyka ciężkiego przebiegu choroby.
Wbrew utrzymującemu się nadal w społeczeństwie mitu, szczepionka przeciw grypie nie powoduje rozwoju grypy. Szczepionki przeciw grypie przeznaczone dla osób dorosłych nie zawierają aktywnych wirusów grypy, które mogłyby wywołać rozwój infekcji. W ich składzie obecne są jedynie fragmenty unieczynnionych wirusów grypy lub same białka powierzchniowe wirusa. Szczepienie ochronne wiąże się z pewnym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, wśród których wymienić można m.in. ból w miejscu wstrzyknięcia, pogorszenie samopoczucia lub bóle głowy. U większości pacjentów ryzyko związane z podaniem leku jest jednak nieporównywalnie niższe niż ewentualne konsekwencje, jakie może nieść ze sobą zachorowanie na grypę. Warto jednak nadmienić, że są również pewne grupy pacjentów, u których nie zaleca się podawania szczepionki przeciw grypie.
Jak dodatkowo można starać się zapobiegać zachorowaniu na grypę? Grypa jest chorobą wirusową, która przenosi się między kolejnymi osobami drogą kropelkową. Aby ograniczyć ryzyko zarażenia się wirusem grypy warto pamiętać o częstym i dokładnym mycie dłoni. Istotne jest też unikanie kontaktu z chorymi, a w okresie wzrostu zachorowań ograniczenie spędzania czasu w dużych, zamkniętych skupiskach.
Grypa u dziecka – powikłania dotyczą najczęściej układu oddechowego. Małe dzieci, szczególnie noworodki i niemowlęta, znajdują się w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu choroby i rozwoju powikłań po grypie. Aby im zapobiegać, warto przestrzegać ogólnych zasad profilaktyki grypy oraz pamiętać o szczepieniach ochronnych. Zaszczepienie przeciw grypie kobiety ciężarnej zapewnia dziecku ochronę przed zachorowaniem przez pierwsze miesiące życia.
Bibliografia:
- Przybyłowski T. Powikłania grypy. Medycyna po Dyplomie 2011 (20), 11 (188), 85-91.
- Doniec Z , Mastalerz-Migas A., Jackowska T., Kuchar E., Sybilski A. ReCOMmendations for the treatment of INFLUENZA in children for Primary care physiciAnS – COMPAS INFLUENZA. Fam Med Prim Care Rev 2019; 21(2), doi: https://doi. org/10.5114/fmpcr.2019.82984.
- Mauskopf J., Klesse M., Lee S., Herrera-Taracena G. The burden of influenza complications in different high-risk groups: a targeted literature review. J Med Econ. 2013;16(2):264-77. doi: 10.3111/13696998.2012.752376. Epub 2012 Dec 4. PMID: 23173567.
- Materiały dotyczące szczepienia ochronnego przeciwko grypie, umieszczone na stronie: https://szczepienia.pzh.gov.pl/