Probiotyki i prebiotyki mają różne funkcje i mechanizmy działania w organizmie. Bez wątpienia jednak oba te składniki odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia jelit, wpływając na skład i aktywność mikrobioty. Wspólnie tworzą synergiczne połączenie, wspierające układ trawienny i ogólne zdrowie organizmu.
1. Probiotyk a prebiotyk – różnice
2. Wskazania do stosowania probiotyków
3. Probiotyk czy prebiotyk – który preparat wybrać po antybiotykoterapii?
4. Prebiotyki, a probiotyki – stosowanie u noworodków
5. Naturalne probiotyki i prebiotyki – po które produkty sięgać?
Probiotyk a prebiotyk – różnice
Zarówno probiotyki, jak i prebiotyki odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia człowieka. Ich głównym zadaniem jest przywrócenie funkcjonowania mikrobioty jelitowej. Jednak pomimo podobnych funkcji, różnią się one mechanizmem działania i pochodzeniem.
Probiotyk – co to?
Probiotyki to przede wszystkim bakterie i drożdże, które mają zdolność do korzystnego oddziaływania na mikrobiotę jelitową człowieka. Najbardziej znane są bakterie z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium. Przyjmowanie probiotyków pomaga w przywracaniu równowagi mikrobiologicznej po antybiotykoterapii, wspiera układ odpornościowy, a także wpływa na procesy trawienia oraz metabolizm. Ponadto, probiotyki mogą łagodzić objawy niektórych chorób, jak np. biegunki, a także wspomagać leczenie zaburzeń psychicznych, m.in. depresji.
Prebiotyk – co to?
Działanie prebiotyków polega na tym, że stanowią one pożywkę dla bakterii probiotycznych, co sprzyja ich namnażaniu i aktywności. Należą do nich głównie cukry złożone, takie jak inulina oraz błonnik. W efekcie, prebiotyki przyczyniają się do poprawy zdrowia jelit, a tym samym całego organizmu.
Wskazania do stosowania probiotyków
Probiotyki są stosowane w profilaktyce i leczeniu wielu schorzeń, w tym szczególnie w przywracaniu równowagi mikrobiologicznej m.in po antybiotykoterapii. Ponadto probiotyki mogą być pomocne w łagodzeniu objawów biegunek, szczególnie tych związanych z antybiotykoterapią, jak również biegunek podróżnych czy infekcyjnych.
Probiotyki, a choroby jelit
Probiotyki odgrywają istotną rolę w leczeniu i profilaktyce chorób zapalnych jelit, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna. Badania wskazują, że mogą one wspomagać regenerację błony śluzowej jelit, regulować odpowiedź immunologiczną oraz redukować stan zapalny. Ponadto probiotyki są wykorzystywane w terapii zespołu jelita drażliwego (IBS), gdzie pomagają w redukcji wzdęć, biegunek oraz zaparć. Więcej informacji na temat leczenia zespołu jelita drażliwego (IBS), można znaleźć w artykule: Zespół jelita drażliwego - przyczyny, objawy i leczenie IBS.
Probiotyki w chorobach skóry
Probiotyki coraz częściej są rekomendowane w profilaktyce atopowego zapalenia skóry oraz łuszczycy. Suplementacja probiotykami może zredukować stan zapalny skóry, regulując układ immunologiczny poprzez mikrobiotę jelitową. U pacjentów z łuszczycą suplementacja probiotyków prowadzi do złagodzenia objawów choroby, a także poprawy jakości życia związanej ze stanem skóry.
Probiotyki, a układ nerwowy
Coraz więcej badań koncentruje się na tzw. osi jelita-mózg, czyli związku między mikrobiotą jelitową a funkcjonowaniem układu nerwowego. Wyniki niektórych badań sugerują, że probiotyki mogą mieć korzystny wpływ na łagodzenie objawów depresji i lęku. Działają one poprzez wpływ na mikrobiotę, która oddziałuje na neuroprzekaźniki.
Probiotykoterapia, a infekcje intymne
Probiotyki odgrywają istotną rolę w profilaktyce i leczeniu infekcji intymnych, takich jak zakażenia drożdżakowe czy bakteryjne zapalenie pochwy. Zaburzenie równowagi mikrobioty pochwy, spowodowane m.in. stosowaniem antybiotyków, zmianami hormonalnymi czy nieodpowiednią higieną, może prowadzić do rozwoju patogennych drobnoustrojów. Suplementacja probiotykami, zwłaszcza szczepami z rodzaju Lactobacillus, pomaga w odbudowie naturalnej flory bakteryjnej, co przyczynia się do przywrócenia odpowiedniego pH i hamowania rozwoju patogenów. Dodatkowo, probiotyczne globulki dopochwowe, działając bezpośrednio w miejscu aplikacji, mogą zmniejszyć częstotliwość zakażenia pochwy i zapobiec ich nawrotom.
Probiotyk czy prebiotyk – który preparat wybrać po antybiotykoterapii?
Stosowanie probiotyków podczas antybiotykoterapii jest zasadnicze dla utrzymania prawidłowej funkcji jelit. Antybiotyki, oprócz niszczenia chorobotwórczych patogenów, mogą również prowadzić do dysbiozy jelitowej, czyli zaburzenia naturalnej mikroflory jelit. W tym przypadku pacjenci często doświadczają uciążliwych bólów brzucha, biegunek oraz trudności z trawieniem. Suplementacja probiotykami, zwłaszcza szczepami z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, wspomaga szybkie przywrócenie równowagi mikrobiologicznej. Prebiotyki mogą również być stosowane, ale ich głównym zadaniem jest wspieranie wzrostu naturalnej mikrobioty. Obecnie, na rynku dostępne są preparaty probiotyczne w postaci kapsułek, proszku lub kropli, które są wzbogacone o prebiotyki.
Należy pamiętać, że zaleca się zachowanie 1-2-godzinnego odstępu między przyjmowaniem probiotyku a antybiotyku. Takie dawkowanie umożliwia pełne działanie probiotyku i minimalizuje ryzyko jego dezaktywacji przez antybiotyk.
Prebiotyki, a probiotyki – stosowanie u noworodków
Zarówno prebiotyki, jak i probiotyki odgrywają kluczową rolę w rozwoju zdrowego układu pokarmowego i odpornościowego u noworodków. W pierwszych miesiącach życia dziecka mikrobiom jelitowy dopiero zaczyna się kształtować, dlatego wprowadzenie odpowiednich preparatów wspierających mikroflorę jelitową jest istotne.
Probiotyki są szczególnie zalecane dla noworodków, które przyszły na świat przez cesarskie cięcie, mają niską masę urodzeniową lub były poddane antybiotykoterapii. W takich przypadkach mikroflora jelitowa rozwija się wolniej i jest bardziej narażona na dysbiozę. Podawanie probiotyków noworodkom, zwłaszcza szczepów takich jak Lactobacillus rhamnosus GG czy Bifidobacterium, wspiera rozwój prawidłowej flory bakteryjnej, co może zmniejszyć ryzyko wystąpienia kolki, biegunek czy infekcji przewodu pokarmowego.
Prebiotyki, w przeciwieństwie do probiotyków, występują naturalnie w mleku matki. Oligosacharydy mleka kobiecego (HMO) stanowią doskonałe źródło pożywki dla bakterii probiotycznych, wspierając tym samym rozwój zdrowego mikrobiomu u noworodków. W diecie noworodków, którym podawane jest mleko modyfikowane, dodawanie prebiotyków może wspierać rozwój korzystnych bakterii.
Naturalne probiotyki i prebiotyki – po które produkty sięgać?
Naturalne źródła probiotyków obejmują fermentowane produkty spożywcze, takie jak jogurty, kefiry oraz kiszonki (np. kapusta kiszona, ogórki kiszone). Zawierają one naturalne szczepy bakterii probiotycznych, które korzystnie wpływają na mikrobiotę jelitową. Z kolei prebiotyki znajdują się w produktach bogatych w błonnik, takich jak cykoria, cebula, czosnek, banany, karczochy czy szparagi. Włączenie ich do codziennej diety może wspierać zdrowie jelit i poprawiać samopoczucie.
Zarówno probiotyki, jak i prebiotyki pełnią kluczowe role w utrzymaniu zdrowia, zwłaszcza w kontekście mikrobioty jelitowej. Ich odpowiednie stosowanie, w zależności od potrzeb, może wspierać procesy zdrowienia oraz profilaktyki wielu schorzeń.
Bibliografia:
- Wei K, Liao X, Yang T, He X, Yang D, Lai L, Lang J, Xiao M, Wang J. Efficacy of probiotic supplementation in the treatment of psoriasis-A systematic review and meta-analysis. J Cosmet Dermatol. 2024 Jul;23(7):2361-2367. doi: 10.1111/jocd.16299. Epub 2024 Mar 29. PMID: 38551321.
- Gibson GR. Commentary on: prebiotic effects: metabolic and health benefits. Br J Nutr. 2022 Feb 28;127(4):554-555. doi: 10.1017/S0007114521004608. Epub 2021 Nov 18. PMID: 34789345.
- Schaub AC, Schneider E, Vazquez-Castellanos JF, Schweinfurth N, Kettelhack C, Doll JPK, Yamanbaeva G, Mählmann L, Brand S, Beglinger C, Borgwardt S, Raes J, Schmidt A, Lang UE. Clinical, gut microbial and neural effects of a probiotic add-on therapy in depressed patients: a randomized controlled trial. Transl Psychiatry. 2022 Jun 3;12(1):227. doi: 10.1038/s41398-022-01977-z. PMID: 35654766; PMCID: PMC9163095.
- Szajewska, H. (2018, 9 kwietnia). Mikrobiota i jej modyfikacje. Medycyna Praktyczna - Pediatria. Warszawski Uniwersytet Medyczny. https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/postepy/180254,mikrobiota-i-jej-modyfikacje.
- Szajewska H.: Rola probiotyków w profilaktyce i leczeniu chorób przewodu pokarmowego według aktualnych wytycznych. Med. Prakt., 2021; 1: 44–53.
