Antygenowe testy na COVID są łatwe do przeprowadzenia, niedrogie i umożliwiają szybkie uzyskanie wyniku. Nie są jednak zalecane wszystkim pacjentom. Kiedy lepiej jest wykonać test antygenowy, a kiedy test PCR? Czym one się różnią? Jak wygląda test na COVID u dzieci?
1. Testy na koronawirusa – czy można wykonać je bezpłatnie?
2. Jakie są rodzaje testów na COVID?
3. Testy na koronawirusa – jak przeprowadzić je samodzielnie?
4. Kiedy wykonać test na COVID?
Testy na koronawirusa – czy można wykonać je bezpłatnie?
Od 1 kwietnia 2022 roku zaprzestano wykonywania bezpłatnych testów na koronawirusa w mobilnych punktach pobrań, laboratoriach i aptekach. Nadal jednak badanie to może być przeprowadzone bezpłatnie. Wymagane jest wówczas skierowanie uzyskane od lekarza. Jeśli na podstawie zgłaszanych przez pacjenta objawów, podejrzewa on możliwość zarażenia koronawirusem, może zlecić antygenowy test na COVID, który jest dla chorego nieodpłatny.
Zasady testowania zmieniały się w zależności od ilości zachorowań na COID-19. Kiedy było ich znacznie więcej, dostęp do bezpłatnych testów również być dość szeroki. Obecnie, ze względu na spadek zachorowań, masowe wykonywanie testów na koronawirusa, przestało być potrzebne.
Jakie są rodzaje testów na COVID?
Jak wyglądają testy na koronawirusa? Obecnie w diagnostyce wykorzystywane są 3 rodzaje testów:
- testy antygenowe,
- testy genetyczne (RT-PCR),
- testy serologiczne, wykrywające przeciwciała przeciwko SARS-CoV-2.
Szybkie testy na koronawirusa wykrywające antygeny SARS-CoV-2 mogą być wykonywane w laboratorium, a także samodzielnie w domu. Obecnie można samemu zakupić test na COVID i przeprowadzić badanie w komfortowych dla pacjenta warunkach. Testy antygenowe z początku pandemii nie były najlepszej jakości. Aktualnie dostępne są jednak dobre testy na koronawirusa, które pozwalają uzyskać wiarygodny wynik. Antygenowe testy na COVID zaleca się przeprowadzać w pacjentów objawowych, w momencie, w którym ilość wirusów w pobranym materiale jest największa. Przypada to na okres od 1-3 dnia do 5-7 dnia od pojawienia się objawów. Wykonanie testu diagnostycznego w późniejszym okresie może powodować uzyskanie mało wiarygodnego wyniku.
Antygenowe testy na koronawirusa, które są zalecane, powinny mieć czułość na poziomie przynajmniej 90% i swoistość nie mniejszą niż 97%. Czułość testu na COVID świadczy o tym, jaka ilość osób rzeczywiście chorych zostaje rozpoznana. Swoistość mówi natomiast o tym, jak wiele osób zdrowych zostaje prawidłowo rozpoznana, jako prawdziwie ujemna.
Testy na COVID wykrywające określone antygeny wirusa (np. test Flowflex SARS-CoV-2) są łatwe w samodzielnym przeprowadzeniu. Ich zaletą jest też możliwość szybkiego uzyskania wyniku. Jeśli jest on dodatni, prawdopodobnie pacjent ma COVID. Wynik ujemny nie wyklucza zakażenia. Jeśli objawy wskazują na możliwość infekcji, zaleca się przeprowadzenie testu PCR.
Genetyczne testy na koronawirusa RT-PCR dają możliwość wykrycia zakażenia wcześniej niż testy antygenowe. Pozwalają rozpoznać chorych jeszcze przed pojawieniem się objawów infekcji. Test genetyczny zaleca się wykonać nie później niż 10. dnia od pojawienia się dolegliwości. Wadą tego rodzaju testów na COVID jest najczęściej długo czas oczekiwania na wynik. Zazwyczaj wynosi on 1-2 dni. W niektórych placówkach dostępne są szybkie testy genetyczne, które umożliwiają uzyskanie wyniku po 15-60 minutach. Jaka jest wiarygodność takich testów na COVID-19? Większa niż testów antygenowych. Czułość tej metody z wykorzystaniem wymazu z nosa i gardła pobieranego jednocześnie sięga 97%. Wynik tego testu pozwala rozpoznać lub wykluczyć COVID-19.
Istotną różnicą między antygenowymi a genetycznymi testami na COVID jest też ich cena. Test antygenowy kosztuje najczęściej od kilku do kilkunastu złotych. Za test PCR należy zapłacić kilkaset złotych.
Ostatnim rodzajem testów są badania serologiczne, wykrywające przeciwciała. Ich wykonanie w celu potwierdzenia aktywnej infekcji nie ma jednak uzasadnienia. Testy serologiczne można wykonać po fazie objawowej w celu potwierdzenia przebytej infekcji. Przeprowadza się je też do oznaczenia stężenia przeciwciał po szczepieniu lub w innych celach, jeśli potrzebne są informacje na temat ilości przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w organizmie.
Pewną wartość diagnostyczną ma też oznaczenie CRP (białka C-reaktywnego), które w dużym uogólnieniu służy do odróżnienia infekcji bakteryjnej od wirusowej. W przypadku ciężkiego przebiegu COVID-19, CRP zazwyczaj jest podwyższone i może przekraczać 100. Przy innych chorobach wirusowych, takich jak przeziębienie i niepowikłana grypa, wartości CRP są niewielkie. Badanie CRP nie ma jednak takiej wartości diagnostycznej w rozpoznawaniu COVID-19 jak wymienione wyżej testy antygenowe i genetyczne.
Testy na koronawirusa – jak przeprowadzić je samodzielnie?
Jakie testy na koronawirusa można przeprowadzić samodzielnie? W aptekach dostępne są testy, wykrywające antygeny koronawirusa w próbce pobranej z nosa lub ze śliny. Pobierając wymaz na COVID z nosa należy posłużyć się wymazówką dołączoną do opakowania. Zaleca się lekko odchylić głowę do tyłu i wprowadzić wymazówkę miękkim końcem do jednego nozdrza. Następnie trzeba delikatnie wsuwać końcówkę na ok. 2 cm, aż do napotkania lekkiego oporu. Aby pobrać materiał, należy obracać wymazówkę, uważając by cały czas miała ona styczność z błoną śluzową. W dalszej kolejności powtarzamy te same czynności w drugim nozdrzu. Wymazówkę z pobranym materiałem umieszczamy w probówce z płynem. Wprowadzamy materiał do płynu zgodnie z zaleceniami producenta. Ostatnim krokiem jest przeniesienie określonej ilości płynu z materiałem na urządzenie testowe. Wykonując test na COVID pamiętajmy o przestrzeganiu zalecanej ilości czasu dotyczącej odczytania wyniku. Zrobienie tego zbyt wcześnie lub zbyt późno może dać niewiarygodny wynik.
Test na koronawirusa ze śliny przeprowadza się podobnie, lecz zamiast wymazu z nosa, pobiera się określoną ilość śliny. Wiarygodność testów na COVID z apteki jest wysoka, o ile przestrzega się zasad przygotowania do badania, pobierania próbki i przeprowadzania oznaczenia. Test należy wykonać niezwłocznie po otwarciu opakowania z urządzeniem do testowania. Ważne jest też skrupulatne wykonywanie kolejnych etapów zgodnie z instrukcją. Skrócenie czasu pobierania wymazu na COVID lub przenoszenia materiału z wymazówki do płynu może skutkować zbyt małą ilością materiału biologicznego naniesioną na test i uzyskaniem wyniku fałszywie ujemnego.
Przed wykonaniem testu na COVID ze śliny należy powstrzymać się z jedzeniem i piciem na co najmniej 10 minut przed przystąpieniem do niego. Nie zaleca się tez żucia gumy i palenia papierosów. Istotne jest też dokładne umycie rąk wodą z mydłem, aby ograniczyć możliwość ewentualnego zanieczyszczenia materiału do badania.
Uzyskanie dwóch kresek, w polu kontrolnym (C) i polu testowym (T), oznacza wynik pozytywny. Należy wówczas zgłosić się do lekarza, który dla potwierdzenia może zlecić dodatkowe wykonanie testu genetycznego PCR. Pacjent powinien się izolować, aby nie zarażać kolejnych osób. Do lekarza należy zgłosić się również wtedy, gdy test wychodzi ujemny (linia pojawia się tylko w polu kontrolnym), ale chory ma objawy, które mogą świadczyć o zakażeniu. Pamiętajmy również o tym, że jeśli w polu kontrolnym nie pojawia się żadna linia, test na koronawirusa jest nieważny i należy sięgnąć po kolejny.
Kiedy wykonać test na COVID?
Test na koronawirusa warto przeprowadzić, jeśli u pacjenta pojawiają się typowe objawy COVID-19. Aktualnie, najbardziej popularny wariant Omikron powoduje wystąpienie dolegliwości podobnych do przeziębienia: kaszel, katar, osłabienie, ból głowy, gardła i gorączka. Zaburzenia smaku i węchu nie są już tak powszechne jak przy wcześniejszych mutacjach. Mogą natomiast pojawić się też problemy z oddychaniem, nudności i bóle mięśniowe. Zauważając te dolegliwości, warto wykonać test na COVID. O tym jak odróżnić COVID od innych infekcji wirusowych można przeczytać w artykule: Grypa, przeziębienie, koronawirus – jak odróżnić, po jakie leki sięgnąć?
Test na COVID u dzieci – jak wygląda? U małych pacjentów przeprowadza się te same testy co u osób dorosłych. Pobranie wymazu na COVID z nosa nie zawsze jest łatwe, szczególnie u kilkuletnich dzieci. W takiej sytuacji rodzice mogą zdecydować się na test ze śliny, który zazwyczaj nie powoduje dyskomfortu. Można wybrać też test PCR, który da bardziej wiarygodny wynik. Pobranie wymazu z nosa i gardła lub nosogardła wymaga jednak współpracy osoby wykonującej badanie z dzieckiem. W przypadku najmłodszych nie zawsze jest to możliwe.
Zwracajmy uwagę na wiarygodność testów na COVID. Powinny one zawierać informację na temat swoistości i czułości. Szukajmy w ulotce również danych na temat tego, jaki antygen wykrywany jest przy użyciu wybranego testu. Przed przystąpieniem do badania należy dokładnie zapoznać się z instrukcją jego wykonania. Ma to bardzo istotny wpływ na wiarygodność uzyskanego wyniku. Testy na COVID różnią się między sobą techniką wykonania. Dlatego zawsze warto przeprowadzać badanie tak, jak zaleca producent konkretnego testu.
Szczepienie na COVID nie wpływa na wynik testu, ponieważ w szczepionce nie znajduje się materiał genetyczny koronawirusa. Dostępne są testy, które pozwalają jednocześnie wykryć nie tylko koronawirusa, ale też wirusy grypy przy użyciu tylko jednej próbki z materiałem biologicznym. Są one pomocne szczególnie u tych pacjentów, u których trudno jest odróżnić obie te choroby lub mogą one występować jednocześnie.
