Wiosenna alergia to częsty problem, która objawia się nieżytem nosa, pokrzywką, świądem i nadmiernym łzawieniem oczu. W sezonie wiosennym może również dojść do zaostrzenia objawów astmy lub atopowego zapalenia skóry (AZS). Główną przyczyną alergii wiosennej jest zwiększone pylenie, które rozpoczyna się w styczniu i trwa nawet do jesieni. Zmiany środowiskowe oraz predyspozycje genetyczne mogą przyczynić się do zwiększonej wrażliwości na alergeny. W celu złagodzenia objawów zaleca się stosowanie leków przeciwhistaminowych, przeciwzapalnych oraz obkurczających naczynia krwionośne – dostępnych w postaci tabletek doustnych, aerozoli do nosa i kropli do oczu.
1. Dlaczego pojawia się wiosenna alergia?
2. Alergie wiosenne - przyczyny
3. Co pyli na wiosnę? - alergia na pyłki wiosenne
a. Co pyli na początku wiosny?
b. Co pyli w marcu?
c. Co pyli w kwietniu?
d. Co pyli w maju?
4. Alergia wiosenna - objawy
5. Co na alergię wiosenną?
6. Suplementacja na alergię wiosenną
7. Domowe sposoby na alergię wiosenną
Dlaczego pojawia się wiosenna alergia?
Wiosenne alergie są coraz częstszym problemem i mogą występować zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Najbardziej powszechnym rodzajem nadwrażliwości jest alergia atopowa, która obejmuje schorzenia tj.: astmę, alergiczny nieżyt nosa i spojówek, atopowe zapalenie skóry (AZS). Szacuje się, że 10-30% populacji cierpi na różne choroby alergiczne, a w najbliższych latach liczba ta może wzrosnąć.
Alergie wiosenne - przyczyny
Wciąż wzrastająca liczba osób zmagających się alergią, może mieć wiele przyczyn. Sugeruje się, że zwiększone zanieczyszczenie powietrza, dłuższy czas pylenia roślin ze względu na zmiany klimatyczne wpływają na częstotliwość przypadków alergii. Dodatkowo, alergię diagnozuje się częściej w miastach, gdzie mieszkańcy mają mniejszy kontakt z alergenami, sprawiając, że ich układ odpornościowy reaguje zbyt intensywnie na czynniki zewnętrzne. Istotnym czynnikiem wpływającym na pojawienie się alergii są również predyspozycje genetyczne. Chłopcy są bardziej narażeni na występowanie alergii atopowej, jeśli w najbliższej rodzinie pojawił się przypadek nadwrażliwości.
Nowym kierunkiem badań nad mechanizmem alergii jest wpływ zaburzonego mikrobiomu jelitowego na powstanie alergii. Mikroflora jelitowa bierze udział w kształtowaniu i funkcjonowaniu układu odpornościowego. Bakterie jelitowe mogą modyfikować wiele mechanizmów immunologicznych oraz kontrolować przepuszczalność nabłonka pokarmowego i oddechowego. Wiele badań wskazuje, że nieprawidłowa mikrobiota zwiększa ilość komórek odpowiedzialnych za powstanie nadwrażliwości np. bazofilów, a także zwiększać poziom przeciwciał IgE, których znaczny wzrost odnotowuje się w przypadku alergii atopowej.
Co pyli na wiosnę? - alergia na pyłki wiosenne
Objawy alergii atopowej najczęściej nasilają się na wiosnę, kiedy rozpoczyna się okres pylenia. Pyłki zawierają w swojej budowie specyficzne białka, które mogą aktywować układ odpornościowy do pojawienia się stanu zapalnego. Każdy alergik wraz na początku wiosny powinien zapoznać się z kalendarzem pylenia, tak aby skutecznie zapobiec pojawieniu się objawów nadwrażliwości lub zintensyfikować obecne leczenie. W zależności od regionu w Polsce, stężenie poszczególnych alergenów może się różnić.
Co pyli na początku wiosny?
Niskie stężenia pyłków mogą się pojawić już w styczniu, a ich poziom może wzrastać do końca lutego. W tym czasie odnotowane zostaje pylenie roślin tj.:
Co pyli w marcu?
Pylenie roślin w marcu obejmuje przede wszystkim:
- leszczynę,
- olszę,
- brzozę - pylenie brzozy rozpoczyna się w marcu, a jej największa intensywność przypada w kwietniu.
Co pyli w kwietniu?
Kwiecień jest miesiącem, w którym występuje największa intensywność pylenia wielu roślin. Rozpoczęcie leczenia alergii w tym czasie jest rekomendowane osobom z nadwrażliwością na pyłki:
- brzozy,
- topoli,
- dębu,
- traw.
Co pyli w maju?
Wzrost stężenia alergenów lub rozpoczęcie pylenia w maju odnotowuje się dla roślin:
- dąb,
- trawy,
- szczaw,
- pokrzywa,
- babka,
- komosa.
Alergia wiosenna - objawy
Objawy alergii wiosennej mogą mieć charakter przewlekły i w znacznym stopniu utrudniają codzienne funkcjonowanie oraz zdrowy sen. Nadmiernie pobudzony układ odpornościowy, uwalnia substancje prozapalne, które powodują rozszerzenie i zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych, skurcz oskrzeli oraz zwiększoną produkcję śluzu. W zależności od stwierdzonego stopnia alergii intensywność objawów może się różnić. Najczęściej, pacjenci skarżą się na następujące objawy:
- kichanie,
- wodnisty katar,
- zatkany nos,
- pokrzywka (swędzące, czerwone bąble na skórze),
- świąd skóry,
- wysypka,
- obrzęk powiek, ust, twarzy,
- świąd nosa i gardła,
- łzawienie, zaczerwienienie i swędzenie oczu,
- obrzęk powiek.
Stany zapalne skóry to kolejne objawy jakie może wywołać alergia. Wiosna jest okresem, w którym pacjenci zgłaszają zaostrzenie AZS w postaci zaczerwieniania, pieczenia i świądu skóry. Dodatkowo, w sezonie pylenia osoby zmagające się z astmą mogą doświadczać duszności, świszczącego oddechu i ataku kaszlu. Więcej informacji na temat objawów astmy można przeczytać w artykule: Astma – czym jest i jak leczyć?. Przewlekła alergia może również obniżać jakość snu, prowadząc do przewlekłego zmęczenia i złego samopoczucia.
Co na alergię wiosenną?
Leczenie alergii wiosennej opiera się głównie na łagodzeniu objawów nadwrażliwości poprzez zastosowanie odpowiednich leków na alergię. Doustne leki przeciwalergiczne z feksofenadyną, cetyryzyną, bilastyną, loratadyną zmniejszają poziom histaminy i łagodzą ogólnoustrojowe objawy nadwrażliwości. Pomimo, że leki doustne są zazwyczaj dobrze tolerowane to u niektórych osób mogą powodować senność i osłabienie. W przypadku ciężkiego alergicznego nieżytu nosa rekomendowane są spraye do nosa obkurczające naczynia krwionośne z ksylometazoliną lub oksymetazoliną, które należy stosować nie dłużej niż 5 dni. Przeciwhistaminowe aerozole do nosa z azelastyną hamują wytwarzanie wydzieliny oraz łagodzą stan zapalny błony śluzowej nosa. Sterydowe spraye do nosa są rekomendowane w przypadku ciężkiego nieżytu nosa utrudniającego codzienne funkcjonowanie, natomiast ich stosowanie powinno odbywać się pod kontrolą lekarza. Krople do oczu na alergię są zalecane osobom zmagającym się z łzawieniem, zapaleniem spojówki oraz świądem. Preparaty do oczu z azelastyną, kromoglikanem sodu i olopatadyną łagodzą miejscowe objawy alergii. Na atopowe zapalenie skóry rekomendowane są odpowiednie dermokosmetyki do skóry z nadwrażliwością, które wspierają odbudowę naturalnej bariery hydrolipidowej oraz łagodzą świąd, pieczenie i zaczerwienienie. Informacje jak pielęgnować skórę atopową przedstawia artykuł: Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dorosłych – objawy i leczenie.
Specjalistyczne leczenie jest szczególnie wymagane, gdyż alergia wiosenna może powodować zaostrzenie astmy. U pacjentów z grupy ryzyka w okresie wiosennym konieczna może okazać się intensyfikacja leczenia.
Suplementacja na alergię wiosenną
Dobrze dobrana suplementacja może znacząco wpłynąć na złagodzenie objawów alergii. Osobom zmagającym się z alergią wiosenną zaleca się zwiększenie podaży następujących składników:
- Kwasy omega-3 – suplementacja nienasyconymi kwasami tłuszczowymi pomaga zmniejszyć stan zapalny w organizmie.
- Witamina D3 – jej niedobór często występuje u osób zmagających się z alergią. Leki i suplementy diety z witaminą D wspierają funkcjonowanie układu odpornościowego.
- Probiotyki – odpowiednio dobrane szczepy probiotyczne wspierają równowagę mikroflory jelitowej, która jest ważnym elementem funkcjonowania układu immunologicznego. Szczególnie polecane są szczepy: Lactobacillus rhamnosus oraz Bifidobacterium.
Domowe sposoby na alergię wiosenną
Stosowanie odpowiedniej profilaktyki przeciwalergicznej znacząco poprawia komfort życia w okresie pylenia. Aby zmniejszyć ekspozycję na alergeny, zaleca się:
- Wietrzenie pomieszczeń wieczorem lub po deszczu, kiedy stężenie pyłków w powietrzu jest mniejsze,
- Oczyszczanie powietrza za pomocą odpowiednich urządzeń, które zmniejszają ilość alergenów w pomieszczeniu,
- Regularne pranie pościeli i odzieży w celu zmniejszenia ekspozycji na alergeny,
- Płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej, które pomaga oczyścić błonę śluzową z pyłków, zmniejsza katar i uczucie zatkania nosa.
W sezonie wiosennym warto zwrócić szczególną uwagę na obecność alergenów w powietrzu, dlatego pomocny może być kalendarz pylenia. Odpowiednie przygotowanie do okresu pylenia umożliwi wcześniejsze wdrożenie leczenia lub intensyfikację dotychczasowej terapii. Skuteczną metodą leczenia alergii sezonowej jest stosowanie doustnych leków przeciwhistaminowych. Miejscowo zaleca się stosowanie sprayów do nosa i kropli do oczu, które obkurczają naczynia krwionośne, zmniejszają ilość wydzieliny i wykazują działanie przeciwzapalne. Dodatkowo, alergicy powinni zadbać o odpowiednią higienę oraz dietę, aby zapobiec objawom nadwrażliwości.
Bibliografia:
- Gajewski, Piotr, et al. Interna Szczeklika 2023. Medycyna Praktyczna, 2023.
- Majkowska-Wojciechowska B. Alergiczne zapalenie nosa. W: Gawlik R, Kuna P, red. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna; 2024. Rozdział B16.II.17.3. Dostęp: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.17.3.
- Czerwionka-Szaflarska M. Czas na probiotyki w profilaktyce alergii? Medycyna Praktyczna – Alergologia. 2015. Dostęp: https://www.mp.pl/alergologia/wytyczne/123369,czas-na-probiotyki-w-profilaktyce-alergii.
- Zubeldia-Varela E, Barker-Tejeda TC, Obeso D, Villaseñor A, Barber D, Pérez-Gordo M. Microbiome and Allergy: New Insights and Perspectives. J Investig Allergol Clin Immunol. 2022 Oct;32(5):327-344. doi: 10.18176/jiaci.0852. PMID: 36219547.
- Dougherty JM, Alsayouri K, Sadowski A. Allergy. [Updated 2023 Jul 31]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK545237/
