W sezonie jesienno-zimowym 70-85% przypadków zapalenia gardła u dorosłych jest spowodowana przez wirusy, podczas gdy u dzieci wartość ta sięga nawet 90-95%. Infekcja wirusowa gardła najczęściej przybiera łagodny przebieg i rzadko prowadzi do ciężkich powikłań. Kluczową rolę w powrocie do zdrowia odgrywają odpoczynek oraz odpowiednie nawodnienie organizmu. W przypadku nasilonych objawów można rozważyć leczenie objawowe u dzieci i dorosłych. Ważne jest, aby nie lekceważyć wirusowego zapalenia gardła ani innych infekcji sezonowych i odpowiednio zadbać o swoje zdrowie w tym czasie.
1. Wirusowe zapalenie gardła- jak można się zarazić?
2. Ile trwa wirusowe zapalenie gardła?
3. Bakteryjne, a wirusowe zapalenie gardła- objawy
4. Zapalenie gardła wirusowe- powikłania
5. Co na wirusowe zapalenie gardła?
6. Jak leczyć wirusowe zapalenie gardła u dzieci?
7. Wirusowe zapalenie gardła - domowe sposoby
Wirusowe zapalenie gardła- jak można się zarazić?
Zwiększone występowanie wirusowego zapalenia gardła obserwuje się zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną. Choroba ta może mieć różne przyczyny i często towarzyszy innym infekcjom, jak np. grypie. Najczęstszą przyczyną zapalenia gardła są rhinowirusy (HRV), adenowirusy (AdV), wirusy grypy oraz koronawirusy (SARS-CoV). Rzadziej spotyka się zakażenia spowodowane przez wirusy Epsteina-Baara (EBV), opryszczki (HSV) oraz enterowirusy np Coxsackie. W zależności od rodzaju zakażeń, przebieg choroby oraz czas trwania infekcji może się różnić.
Wirusami, wywołującymi zapalenie gardła można się zarazić drogą kropelkową. Szczególnie narażone na te zakażenia są osoby, które przebywają w dużych skupiskach ludzi, bez ciągłego przepływu powietrza np. pasażerowie transportu publicznego. Dodatkowo, obserwuje się większą zachorowalność wśród domowników. Adenowirusami można również zarazić się drogą fekalno-oralną (np.na basenie), podczas gdy wirusami EBV oraz HSV poprzez kontakt ze śliną nosiciela.
Czas inkubacji wirusa zapalenia gardła o łagodnym przebiegu wynosi od 1 do 6 dni, a okres zakaźności może trwać od 1 do 2 dni przed wystąpieniem objawów do 3 tygodni po zakończeniu choroby. W przypadku wirusa opryszczki obserwuje się czas inkubacji wynoszący od 1 do 26 dni, a dla wirusa EBV od 30 do 50 dni. Istnieje także możliwość zakażenia wirusem Epsteina-Baara poprzez bezpośredni kontakt ze śliną nawet od 6 miesięcy do 1,5 roku po zakażeniu.
Ile trwa wirusowe zapalenie gardła?
Czas trwania choroby zależy od rodzaju zakażenia i jego ciężkości. Wirusowe zapalenie gardła o łagodnym przebiegu, które występuje w sezonie infekcyjnym, może trwać do 10 dni, a czas nasilenia objawów to pierwsze 3-5 dni trwania zakażenia. Objawy infekcyjnego zapalenia gardła w przypadku grypy mogą utrzymywać się do 7 dni, podczas gdy dolegliwości związane z zakażeniem koronawirusami mogą występować przez okres 2 tygodni.
Mononukleoza zakaźna, czyli zapalenie gardła i migdałków wywołane przez wirusy Epsteina-Baara, zazwyczaj ustępuje w ciągu 2 tygodni, choć czasami objawy mogą utrzymywać się nawet przez 4-5 tygodni.
Bakteryjne a wirusowe zapalenie gardła- objawy
Najczęstszymi objawami towarzyszącymi wirusowemu zapaleniu gardła są:
- ból gardła o mniejszym nasileniu,
- ból głowy,
- ból mięśni i stawów,
- stan podgorączkowy lub brak gorączki (w przypadku zakażeń wirusem grypy lub koronawirusem gorączka może jednak wystąpić),
- nieżyt nosa,
- kaszel,
- chrypka.
Głównymi objawami, które pozwalają odróżnić infekcję bakteryjną od wirusowej są: ostry ból gardła przy przełykaniu, gorączka powyżej 38 °C, nudności i wymioty (szczególnie u dzieci), biało-kremowe skupiska wydzieliny ropnej na powiększonych migdałkach oraz charakterystyczny malinowy język- początkowo obłożony białym nalotem, a później przybierający kolor malinowy. Więcej informacji dotyczących infekcji bakteryjnej gardła oraz metod leczenia można znaleźć w artykule: Ból gardła - jakie mogą być jego przyczyny? Jak leczyć stan zapalny gardła?
W zależności od rodzaju wirusa wywołującego zapalenie gardła, mogą pojawić się charakterystyczne dla niego dodatkowe dolegliwości. Na przykład, infekcja górnych dróg oddechowych wywołana przez adenowirusy może prowadzić do zapalenia spojówek. W kontekście zakażenia wirusem Epsteina-Baara, często obserwuje się znacznie powiększone węzły chłonne, co może pomóc w odróżnieniu sezonowego zapalenia gardła od mononukleozy zakaźnej. Natomiast, charakterystycznym objawem dla zakażenia górnych dróg oddechowych wirusem opryszczki (HSV-1) są pęcherzyki na tylnej ścianie gardła oraz migdałach, które mogą pękać, tworząc szare nadżerki i owrzodzenia.
Zapalenie gardła wirusowe- powikłania
Łagodne zapalenia gardła w okresie jesienno-zimowym, wywołane przez wirusy, zazwyczaj nie powoduje poważnego uszczerbku na zdrowiu. Rzadko podczas zapalenia wirusowego gardła dochodzi również do nadkażenia bakteryjnego.
W przeciwieństwie do sezonowego zapalenia gardła, inne zakażenia wirusowe górnych dróg oddechowych mogą prowadzić do pewnych powikłań. Dla przykładu, mononukleoza zakaźna do wtórnego bakteryjnego zakażenie gardła i płuc, a także duszności związanych z powiększonymi węzłami chłonnymi.
Opryszczkowe zapalenie gardła jest szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży. Zakażenie wirusem HSV-1 u przyszłych mam może prowadzić do wtórnego zakażenia u noworodka, objawiającego się wykwitami na skórze, zapaleniem mózgu, wątroby lub innych narządów.
Co na wirusowe zapalenie gardła?
Obecnie nie ma sprecyzowanych zaleceń dotyczących terapii wirusowego zapalenia gardła. Standardowe podejście do leczenia infekcji górnych dróg oddechowych opiera się głównie na odpoczynku i odpowiednim nawodnieniu. Jeśli pojawią się dodatkowe objawy, takie jak gorączka czy ból głowy, zaleca się stosowanie leków zawierających paracetamol lub ibuprofen. Warto zaznaczyć, że wiele dostępnych leków na przeziębienie i grypę zawiera już paracetamol, dlatego należy uważać, aby nie przekroczyć zalecanej dawki tego składnika, która dla dorosłych wynosi maksymalnie 4 g dziennie.
W terapii wirusowego zapalenia gardła kluczową rolę odgrywają również pastylki do ssania na gardło. W przypadku silnego bólu gardła zaleca się stosowanie preparatów do ssania lub sprayu z chlorowodorkiem benzydaminy lub flurbiprofenem, które należą do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Dla osób uczulonych na NLPZ (m.in kwas acetylosalicylowy-Aspirynę), bezpieczniejszym wyborem są pastylki do ssania z lidokainą. Aby zapobiec nadkażeniom bakteryjnym w trakcie infekcji, polecane są również tabletki do ssania zawierające chlorchinaldol, chlorheksydynę, amylometakrezol lub alkohol 2,4-dichlorobenzylowy. Dodatkowo, na receptę dostępne są również pastylki z chlorowodorkiem oktenidyny.
Pacjentom z towarzyszącym katarem zaleca się stosowanie sprayu do nosa na katar z ksylometazoliną lub oksymetazoliną. Ważne jest jednak, aby nie przekraczać 5-dniowego okresu stosowania tych preparatów.
Dla osób preferujących naturalne metody leczenia, dobrym wyborem mogą być pastylki do ssania z wyciągiem z porostu islandzkiego, podbiału i tymianku, które wykazują działanie immunomodulujące oraz łagodzące stany zapalne. Przydatne będą również preparaty z prawoślazem lekarskim i malwą czarną, które mają działanie powlekające gardło. Innymi naturalnymi preparatami, które mogą korzystnie wpływać na układ odpornościowy, są leki lub suplementy diety zawierające ekstrakt z Jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea) oraz Pelargonii afrykańskiej (Pelargonium sidoides).
Niekiedy, standardowa terapia może być niewystarczająca, aby w pełni wyleczyć wirusowe zapalenie gardła. Leczenie cięższych przypadków wirusowego zapalenia gardła może wymagać specjalistycznej interwencji. W przypadku zakażenia wirusem Epsteina-Barra, które może objawiać się dusznościami, konieczne jest zastosowanie leków sterydowych. Natomiast w leczeniu opryszczkowego zapalenia gardła zaleca się zastosowanie leków zawierających acyklowir.
Jak leczyć wirusowe zapalenie gardła u dzieci?
Na wirusowe zapalenie gardła u dziecka, w pierwszej kolejności również rekomenduje się sen i odpowiednie nawodnienie. Gdy pojawi się gorączka, bezpieczną opcją jest preparat z paracetamolem dla dzieci w postaci syropu lub zawiesiny. Dla starszych dzieci dostępne są również preparaty z paracetamolem w postaci smakowych granulek. Stosując leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe z paracetamolem doustnie lub doodbytniczo należy zwrócić uwagę na odpowiednie dawkowanie, które wynosi 10-15 mg na kilogram masy ciała.
U starszych dzieci na ból gardła zalecane są pastylki lub spraye z chlorowodorkiem benzydaminy. U młodszych pacjentów do wieku 6 lat należy unikać preparatów miejscowych na ból gardła z lidokainą. Dodatkowo, bezpieczną alternatywą dla dzieci będą naturalne pastylki na ból gardła z wyciągami roślinnymi, m.in. z porostu islandzkiego.
Wirusowe zapalenie gardła - domowe sposoby
Domowe sposoby na infekcję wirusową gardła to doskonały wybór, aby wzmocnić w naturalny sposób organizm do walki z patogenami. Oto kilka sprawdzonych sposobów:
- Roślinna płukanka na gardło- aby przygotować roślinną płukankę można odpowiednio zaparzyć kwiat rumianku, szałwi, tymianku lub majeranku i kilka razy dziennie przepłukiwać gardło. Substancje czynne zawarte w wyciągach działają łagodnie przeciwzapalnie
- Naturalne shoty z imbirem i kurkumą - imbir i kurkuma od dawna są znane ze swoich właściwości wzmacniających odporność. Aby przygotować naturalne shoty, wystarczy zblendować obrane korzenie imbiru i kurkumy z dodatkiem wody, soku z cytryny lub pomarańczy, a następnie przecedzić przez gazę. Można dodać także kilka płatków chilli lub pieprzu cayenne, aby wzmocnić efekt rozgrzewający. Należy jednak unikać stosowania preparatów z imbirem i kurkumą przez osoby z wrzodami
- Aromaterapia - olejki eteryczne, takie jak eukaliptusowy, miętowy, lawendowy i z drzewa herbacianego, mają łagodne działanie przeciwzapalne. Można je stosować poprzez dodanie kilku kropel do ciepłej wody, na chusteczkę lub do dyfuzora. Należy pamiętać, że olejek miętowy zawiera mentol, który może powodować duszność u dzieci poniżej 5 roku życia.
Sezonowe zapalenie gardła wywołane przez wirusy, ma zwykle łagodny przebieg i rzadko prowadzi do powikłań. Niekiedy obserwuje się cięższe przypadki zakażenia, które charakteryzują się dodatkowymi objawami i mogą prowadzić do powikłań ze strony układu oddechowego. Kluczowe w leczeniu wirusowego zapalenia gardła są odpoczynek, nawodnienie i leczenie objawowe. Aromaterapia, roślinne płukanki oraz odpowiednia diety mogą wspomóc regenerację organizmu po chorobie.
Bibliografia:
- Gajewski P, editor. Interna Szczeklika 2023. Medycyna Praktyczna. 2023; s.: 708-711, 2412-2420, 2432-2456
- Specjalista medycyny rodzinnej, NZOZ Praktyka Lekarza Rodzinnego „Życie” s. c. Lublin “Zapalenia górnych dróg oddechowych – codzienny problem w praktyce lekarza rodzinnego” 2022; Borgis - Medycyna Rodzinna 5/2002
- Sykes EA, Wu V, Beyea MM, Simpson MTW, Beyea JA. Pharyngitis: Approach to diagnosis and treatment. Can Fam Physician. 2020 Apr;66(4):251-257. PMID: 32273409; PMCID: PMC7145142.
- Wolford RW, Goyal A, Belgam Syed SY, Schaefer TJ. Pharyngitis. 2023 May 1. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 30137834.
