Wysypka na ciele niemowlaka to dość częsta przypadłość. Nie musi ona wzbudzać dużego niepokoju u rodziców jeśli nie towarzyszą jej inne dodatkowe objawy. Nie mnie jednak nie można jej bagatelizować, ponieważ może mieć ona związek z innym poważniejszych schorzeniem lub alergią. Jak radzić sobie z powstałymi zmianami i jak pielęgnować skórę skłonną do podrażnień i wysypki? Podpowiada nasz Ekspert.
1. Wysypka u niemowlaka – przyczyny
2. Wysypka alergiczna u niemowlaka
3. Wysypka u niemowlaka – kiedy do lekarza?
4. Wrażliwa skóra niemowlaka – pielęgnacja
Wysypka u niemowlaka - przyczyny
Wysypka u dzieci to bardzo ogólne określenie zmian jakie pojawiają się na skórze malucha. Może ona przybierać wygląd grudek, czerwonych plamek czy drobnych krostek. Jej dokładna przyczyna bywa trudna do zdiagnozowania. Często sama pojawia się i sama znika. Do najczęstszych tego typu zmian skórnych, które na ogół nie wymagają konsultacji z lekarzem należą:
Potówki- wysypka u niemowlaka przypominająca drobne krostki wypełnione płynem surowiczym, które powstają na skutek zamknięcia potu w ujściach niedojrzałych jeszcze gruczołów potowych. Najczęściej można je zaobserwować w fałdach skórnych, w pachwinach czy też pod pachami. Są to miejsca najbardziej narażone na zbyt wysoką temperaturę i brak przewiewu. Główną przyczyna tego typu zmian skórnych jest przegrzanie dziecka, co ma związek z nieodpowiednim ubiorem i brakiem wietrzenia. Aby zapobiegać potówkom należy, szczególnie latem, zadbać o przewiewne ubranka dla maluszka, stosować zasypki w newralgicznych miejscach, częstsze kąpiele, a także unikać tłustych kremów oraz maści, które dodatkowo zatykają gruczoły potowe. Kiedy mimo zastosowania środków zapobiegawczych wysypka na ciele nadal jest widoczna, a krostki są mocno zaczerwienione wokół lepiej udać się z dzieckiem do lekarza, ponieważ mógł rozwinąć się stan zapalny.
- Trądzik pospolity (trądzik niemowlęcy)
Trądzik u maluszka powstaje na skutek stanu zapalnego rozwijającego się w niewykształconych jeszcze w pełni gruczołach łojowych i ujściach mieszków włosowych. Główną przyczyną są natomiast hormony matki – głównie androgeny, przekazywane w ciąży poprzez łożysko, a później w okresie karmienia piersią. Niekiedy tego typu wysypka u noworodka lub niemowlęcia powstaje również ze względu na sięganie po niewłaściwe kosmetyki, które utrudniają skórze wentylację i powodują zaczopowanie gruczołów.
Wysypka u niemowlaka na twarzy wygląda mało estetycznie. Zmiany skórne najbardziej widoczne są na brodzie, czole i policzkach. Przybierają formę niewielkich, białych krostek na rumieniowym podłożu oraz guzków wypełnionych ropną treścią. Na cerze dziecka widoczne są też liczne zaskórniki, a skóra bywa bardziej wrażliwa i skłonna do zaczerwienień.
Wysypka u dziecka na twarzy może pojawić się do 4 – tego tygodnia życia, ale nie wykluczone, że trądzik niemowlęcy wystąpi również u kilkumiesięcznego malucha. Zazwyczaj znika samoistnie, a skóra wymaga stosowania jedynie delikatnych kosmetyków do pielęgnacji, które będą łagodzić jej nadwrażliwość i zaczerwienienie. Nie mnie jednak, jeśli zmiany utrzymują się długo warto skonsultować się z pediatrą.
- Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS)
Zmiany na skórze można zaobserwować w miejscu przylegania pieluszki. Początkowo pojawia się zaczerwienienie i złuszczanie naskórka, a następnie wysypka przybiera formę krostek, grudek, pęcherzyków, a nawet nadżerek. Niestety tego typu zmiany dość mocno dają się odczuć maluchowi, dlatego staje się wtedy płaczliwy i rozdrażniony. Oczywiście powodem tego typu zmian na skórze jest zbyt rzadka zmiana pieluszki. Wilgotna skóra traci swoją barierę ochronną, a dodatkowo substancje zawarte w kale i moczu zmieniają jej pH, co sprzyja rozwojowi grzyba Candida albicans. Częściej przypadłość ta dotyka niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym oraz leczonych antybiotykami.
Aby zapobiegać i leczyć niewielkie zmiany skórne związane z PZS należy zadbać o właściwą higienę okolicy pieluszkowej oraz o jej wietrzenie. Oczywiście w przypadku nasilonych objawów konieczna jest wizyta z maluchem u pediatry i zastosowanie odpowiednich preparatów na receptę o właściwościach przeciwgrzybiczych.
Wysypka alergiczna u niemowlaka
Wysypka alergiczna u malucha to częsta przypadłość, chociaż na szczęście przemijająca. Rozwijający się układ odpornościowy jest wrażliwy na różnego rodzaju składniki pokarmowe, pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, a także detergenty i kosmetyki, nawet te dedykowane dla dzieci. Najczęściej alergiczna wysypka u dziecka przybiera formę pokrzywki i może pojawić się niemal na całym ciele malucha. Chociaż najczęściej obserwowana jest wysypka u niemowlaka na brzuchu, kończynach i buzi. Tego typu zmiany skórne u małych dzieci zawsze wymagają konsultacji lekarskiej i podanie leków przeciwalergicznych, a niekiedy miejscowo działających maści przeciwświądowych i przeciwzapalnych. Oczywiście pomocna bywa również dieta eliminacyjna i unikanie czynników alergizujących. Chociaż w przypadku małych dzieci ich identyfikacja nie jest zawsze prosta.
Innego rodzaju wysypka u dzieci często o podłożu alergicznym, chociaż nie tylko, to atopowe zapalenie skóry. W przypadku tej jednostki chorobowej kluczową rolę odgrywają predyspozycje genetyczne, a nasilenie objawów może generować nawet stres. Początkowo pojawiają się suche, czerwone plamy na ciele dziecka umiejscowione w zgięciach łokci, za uszami i na policzkach. Skóra niemowlęcia jest bardzo wrażliwa, skłonna do podrażnień i przesuszona. Co więcej maluchowi towarzyszy na co dzień świąd, co generuje u niego rozdrażnienie. Skóra atopowa wymaga szczególnej pielęgnacji i ochrony przed drażniącymi czynnikami zewnętrznymi. Najlepiej jeśli maluch jest pod stałą kontrolą dermatologa dziecięcego.
Wysypka u niemowlaka – kiedy do lekarza?
Przede wszystkim każda wysypka u dziecka na tle infekcyjnym wymaga konsultacji lekarskiej. Drobne czerwone krostki na ciele dziecka lub inne tego typu niepokojące zmiany skórne, którym towarzyszą dodatkowe objawy, jak:
- gorączką,
- powiększone węzły chłonne,
- ból gardła,
- ból brzucha,
- katar,
- kaszel,
- intensywny świąd,
zawsze wymagają konsultacji z pediatrą. Wiele z tych objawów oraz charakterystyczny wygląd i umiejscowienie wysypki może wskazywać na jedną z chorób wieku dziecięcego o podłożu wirusowym (odra, ospa, różyczka) lub bakteryjnym.
Zawsze należy udać się do lekarza również w wypadku jeśli objawy dodatkowe nie występują a sama wysypka u niemowlaka ma charakter sączący, miejsce jej występowania przypomina ognisko zapalne oraz jeśli po kilku dniach od wystąpienia nie znika, a co więcej jej wygląd pogarsza się.
Charakterystyczną infekcją wieku niemowlęcego jest również rumień nagły lub tzw. gorączka trzydniowa, trzydniówka. Schorzenie charakteryzuje się tym, że po 3-4 dniach bardzo wysokiej gorączki pojawia się nieswędząca wysypka u dziecka w formie bladoróżowych drobnych plamek niemal na całym ciele. Wtedy też gorączka ustępuje, a same zmiany skórne również szybko samoistnie przemijają. Jedynym zalecanym w tym wypadku postępowaniem jest obniżanie wysokiej gorączki. Natomiast w razie wystąpienia drgawek z nią związanych konieczny jest kontakt z lekarzem.
Wrażliwa skóra niemowlaka – pielęgnacja
Skóra u niemowlaka jest generalnie wrażliwa, ponieważ jej mechanizmy obronne przed drażniącymi czynnikami z zewnątrz nie są jeszcze w pełni wykształcone. Natomiast ze względu na zanieczyszczenie środowiska oraz liczne substancje chemiczne zawarte w kosmetykach i żywności tak często pojawiają się podrażnienia na jej powierzchni. Wysypka u dziecka na brzuchu, placach, kończynach, a już szczególnie wysypka na twarzy zawsze wzbudza wśród rodziców niepokój. Na ogół rezygnują oni wtedy z kąpieli dziecka, aby uniknąć dodatkowych podrażnień. Czy słusznie?
Oczywiście najlepiej długość i rodzaj kąpieli dobrać do charakteru wysypki, stopnia wysuszenia skóry i samopoczucia dziecka. Dla przykładu w przypadku ospy dobrym pomysłem jest krótka kąpiel w lekko różowym roztworze nadmanganianu potasu o właściwościach odkażających. Co zapewni odpowiednią higienę i pozwoli uniknąć nadkażenia bakteryjnego powstałych w przebiegu choroby krostek. Natomiast wysypka na rękach, tułowiu i kończynach związana np. z przegrzaniem bądź alergią skutecznie może być łagodzona przez kąpiel w krochmalu. Ta dobrze znana naszym babciom metoda działa łagodząco, tworzy na powierzchni naskórka warstwę ochronną i zabezpiecza przed podrażnieniami. Ostrożnie należy jednak podchodzić do kąpieli niemowląt w naparach ziołowych. Wiele z nich może stanowić dodatkowy czynnik alergizujący bądź wysuszać skórę.
Wysypka u dziecka na plecach, brzuchu i innych częściach ciała to zawsze dodatkowe podrażnienie. Dlatego szczególnie w tym okresie nie zaleca się używania gąbek podczas kąpieli. Natomiast osuszanie za pomocą ręcznika powinno odbywać się w bardzo ostrożny sposób, unikający pocierania. Tego typu zabiegi mogą zaognić i nasilić wysypkę.
Wysypka u niemowlaka – jak leczyć? Albo raczej jak ją pielęgnować? Przede wszystkim w razie wystąpienia wysypki nie zawsze warto rezygnować ze stosowania kosmetyków pielęgnacyjnych. Należy natomiast sięgać po te nie powodujące podrażnień, hipoalergiczne i rekomendowane dla najmłodszych dzieci. W wielu przypadkach dobrym rozwiązaniem jest wybór emolientów. Te dermokosmetyki dobrze nawilżają skórę i zapewniają jej odpowiednią ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, a ich skład jest odpowiednio dobrany do wrażliwej skóry dziecka. Na rynku istnieją również preparaty łagodzące odczyn zapalny i świąd, które nie zawierają w swoim składzie sterydów i można je kupić bez recepty. Nadają się do zastosowania w momencie pojawienia się wysypki m.in. Bepanthen sensiderm lub do codziennej pielęgnacji skłonnej do podrażnień skóry malucha, np. seria dermokosmetyków Cetaphil Pro Itch. Natomiast szczególnej pielęgnacji wymaga skóra u noworodka. Czym smarować delikatny naskórek dziecka w pierwszych dniach po narodzinach? Jeśli zajdzie taka potrzeba należy sięgać tylko i wyłącznie po hipoalergiczne emolienty, których producenci dopuszczają ich stosowanie od pierwszych dni życia i uważnie zwracać uwagę na skład tych kosmetyków, aby uniknąć niepotrzebnych podrażnień i odczynów alergicznych u malucha.
Więcej o działaniu emolientów dowiesz się czytając artykuł: Emolienty dla dzieci i dorosłych - jak działają?
Zmiany skórne u małego dziecka to niebywale powszechny problem. Nie zawsze wysypka na brzuchu, plecach czy twarzy musi wzbudzać niepokój rodziców. Nie mniej jednak zawsze należy zachować czujność i jeśli tylko jej wygląd będzie się pogarszał lub zaobserwujemy inne niepokojące objawy u maluch, wtedy nie ma co zwlekać z wizytą u pediatry. Ponadto kiedy nie jesteśmy pewni przyczyny wysypki, a dziecko zaczyna gorączkować na wszelki wypadek lepiej poddać malucha izolacji. Choroby wieku dziecięcego, którym towarzyszy wysypka są bowiem bardzo zaraźliwe.
Bibliografia:
- Wilmont A., Doboszyńska A.; Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci; Pediatria Medycyna Rodzinna 2012, 8 (3), p. 272-274 [dostęp online].
- Brzeziński P.; Dermatologia okresu noworodkowego - choroby skóry niewymagające leczenia; Przegląd Lekarski 2009, 66, 9 [dostęp online].
