Zatokowy ból głowy pojawia się podczas infekcji zatok i może on mieć charakter napadowy lub przewlekły. Najczęstszymi objawami zatokowego bólu głowy jest ucisk w okolicy czoła, nosa, policzków i oczu, który nasila się podczas poruszania głową. Leczenie zatokowego bólu głowy opiera się na łagodzeniu objawów schorzenia poprzez zastosowanie leków przeciwbólowych, przeciwalergicznych oraz preparatów zmniejszających obrzęk błony śluzowej nosa. W niektórych przypadkach lekarz może również zalecić antybiotykoterapię. Ważne jest, aby odpowiednio zdiagnozować schorzenie, ponieważ podobne objawy mogą występować także podczas ataku migreny.
1. Czym jest zatokowy ból głowy?
2. Zatokowe bóle głowy - przyczyny
3. Zatokowy ból głowy - objawy
4. Ile trwa zatokowy ból głowy?
5. Co na zatokowy ból głowy? - leczenie
a. Co na ból głowy zatokowy dla dzieci?
b. Zatokowy ból głowy - leki bezpieczne dla kobiet w ciąży
6. Domowy sposób na zatokowy ból głowy
Czym jest zatokowy ból głowy?
Bóle głowy zatokowe są częstym problemem i mogą dotyczyć osób w każdym wieku. Zatokowy ból głowy bez kataru może mieć charakter przewlekły lub napadowy. Obecnie, zatokowy ból głowy nie jest klasyfikowany jako choroba, ale często jest powiązany z objawami zapalenia zatok takimi jak. katar, niedrożność nosa i ból twarzy. Według Międzynarodowej Klasyfikacji Bólów Głowy (ICHD-3) tego typu dolegliwości są klasyfikowane jako “Ból głowy przypisywany zaburzeniom nosa lub zatok przynosowych”. Aby sklasyfikować ból głowy związany z chorobami zatok, brane są pod uwagę następujące czynniki:
- Pojawienie się bólu głowy wraz z początkiem infekcji zatok;
- Nasilenie lub ustąpienie zatokowego bólu głowy po zastosowaniu leczenia;
- Nasilenie bólu głowy w związku z uciskiem na zatoki;
- Lokalizacja bólu głowy.
Na podstawie tych kryteriów specjaliści mogą ocenić stan pacjenta, przyczynę dolegliwości oraz zastosować odpowiednie leczenie. Niestety, zatokowy ból głowy często jest mylony z migreną, dlatego tak istotna jest prawidłowa diagnoza oraz ogólna świadomość dotycząca przyczyn występowania bólu głowy. Jak rozpoznać objawy migreny dowiesz się z artykułu pt. “Migrenowy ból głowy - przyczyny, skuteczny lek na migrenę”.
Zatokowe bóle głowy - przyczyny
Głównym mechanizmem prowadzącym do zatokowego bólu głowy jest obrzęk błony śluzowej nosa i zwiększona produkcja wydzieliny, które powodują wzrost ciśnienia w zatokach, a następnie aktywują nerwy czuciowe. Dodatkowo, w trakcie infekcji zatok o podłożu wirusowym, bakteryjnym lub grzybiczym dochodzi do uwolnienia substancji zapalnych, nasilających ból głowy i twarzy. Obrzęk błony śluzowej nosa jest również często spotykany podczas alergicznego nieżytu nosa. Przewlekły ból zatok może także wynikać z nieprawidłowości anatomicznych takich jak skrzywienie przegrody nosowej oraz obecność polipów. Wielu pacjentów skarży się na częstsze bóle głowy jesienią i zimą, co jest spowodowane zwiększonym zanieczyszczeniem oraz suchym powietrzem związanym z ogrzewaniem pomieszczeń.
Zatokowy ból głowy - objawy
Objawy zatokowego bólu głowy mogą w znaczny sposób obniżać komfort życia pacjenta i wpływać na jego codzienne funkcjonowanie. Do najczęstszych objawów zatokowego bólu głowy należą:
- Ból lub uczucie ucisku w okolicy czoła, policzków, nosa i oczu - objawy mogą się nasilać przy pochylaniu głowy;
- Zatkany nos i katar;
- Osłabienie lub utrata węchu;
- Obrzęk w okolicach zatok lub oczu;
- Uczucie rozpierania zatok - tzw. “uczucie ciężkiej głowy”;
- Ogólne objawy infekcji tj. osłabienie lub gorączka.
Do innych niespecyficznych objawów, które są mylone z zatokowym bólem głowy, a w rzeczywistości oznaczają migrenę należą: łzawienie, przekrwienie spojówek, katar, obrzęk powiek, ucisk w uszach oraz zaczerwienie twarzy. W przypadku wystąpienia tych dolegliwości, zwłaszcza gdy utrudniają one codzienne funkcjonowanie, zalecana jest konsultacja lekarska.
Ile trwa zatokowy ból głowy?
W zależności od przyczyny, zatokowy ból głowy może mieć charakter ostry lub przewlekły. W przypadku aktywnej, wirusowej infekcji zatok, ból głowy powinien ustąpić po około 10 dniach. W przypadku bakteryjnego zakażenia błony śluzowej nosa czas trwania dolegliwości może wynosić do 4 tygodni. Należy pamiętać, że nieprawidłowe leczenie infekcji zatok może doprowadzić do przewlekłego lub nawracającego stanu zapalnego zatok. Niestety, w tej sytuacji ból głowy może się utrzymywać nawet przez 3 miesiące. Natomiast jeśli ból głowy pojawia się nagle i trwa od 2 do 72 godzin, może to wskazywać na migrenę, która wymaga odpowiedniego leczenia.
Co na zatokowy ból głowy? - leczenie
Leki na katar i zapalenie zatok mogą skutecznie złagodzić zatokowe bóle głowy. Leczenie objawowe zatokowego bólu głowy opiera się na zmniejszeniu produkcji kataru, ograniczeniu stanu zapalnego śluzówki nosa oraz uśmierzaniu bólu głowy. W tym celu rekomendowane są leki przeciwbólowe na ból głowy z paracetamolem, kwasem acetylosalicylowym lub ibuprofenem, które łagodzą dolegliwości oraz obniżają gorączkę w przypadku infekcji. Dodatkowo, ibuprofen oraz kwas acetylosalicylowe redukują stan zapalny zatok. Należy zaznaczyć, że leki przeciwbólowe należy stosować tylko w przypadku pojawienia się dolegliwości, zgodnie z zaleconym dawkowaniem. Preparaty z paracetamolem i ibuprofenem nie są odpowiednie do przewlekłego leczenia bólu głowy.
W celu zmniejszenia ciśnienia wewnątrz zatok, polecane są spraye do nosa na katar z oksymetazoliną lub ksylometazoliną. Aerozole te obkurczają naczynia krwionośne w błonie śluzowej nosa, hamując produkcję kataru. Preparaty z oksymetazoliną i ksylometazoliną należy stosować maksymalnie do 5 dni, ze względu na zwiększone ryzyko uszkodzenia śluzówki nosa. Ponadto, w zmniejszeniu produkcji kataru pomocne mogą być leki na alergię z feksofenadyną, loratadyną, bilastyną lub cetyryzyną.
W przypadku bólu głowy spowodowanego bakteryjną infekcją zatok konieczne może być zastosowanie odpowiedniej antybiotykoterapii. Dodatkowo lekarz może zalecić stosowanie donosowych sterydów w celu szybkiego zmniejszenia stanu zapalnego błony śluzowej.
W rzadkich przypadkach, kiedy przewlekły, zatokowy ból głowy jest spowodowany nieprawidłowościami anatomicznymi niezbędny jest zabieg chirurgiczny. Odpowiednie ustawienie przegrody nosowej oraz usunięcie polipów może przynieść długotrwałą ulgę.
Co na ból głowy zatokowy dla dzieci?
Sposoby na zatokowy ból głowy u dzieci niewiele różnią się od leczenia stosowanego u dorosłych. Jednak dla młodszych pacjentów zalecane są preparaty zawierające mniejsze, dostosowane do ich wieku i masy ciała dawki substancji czynnych. Szczególnie polecane są środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe z paracetamolem lub ibuprofenem w formie zawiesin lub syropów, które są łatwiejsze w podaniu i lepiej tolerowane przez dzieci. Pomocne są także roztwory soli do nebulizacji lub w formie aerozolu do nosa, które nawilżają błonę śluzową nosa oraz ułatwiają oczyszczanie zatok. W przypadku nasilonych lub utrzymujących się objawów należy zawsze skonsultować się z pediatrą.
Zatokowy ból głowy - leki bezpieczne dla kobiet w ciąży
Zatokowy ból głowy w ciąży wymaga odpowiedniego leczenia. W przypadku silnego bólu głowy, przyszłe mamy mogą sięgnąć po lek z paracetamolem, który wykazuje wysokie bezpieczeństwo stosowania w ciąży. Preparaty z ibuprofenem lub aspiryną są przeciwwskazane w 1 i 3 trymestrze. W celu rozrzedzenia zalegającej w zatokach wydzieliny pomocne mogą być spraye lub aerozole donosowe z hipertonicznym roztworem chlorku sodu, które są bezpieczne i dobrze tolerowane przez kobiety ciężarne. Bezpieczna farmakoterapia bólu głowy w ciąży została przedstawiona w artykule pt. “Ból głowy w ciąży – jak sobie z nim poradzić?”.
Domowy sposób na zatokowy ból głowy
Domowe i naturalne sposoby na ból głowy zatokowy pomagają łagodzić dolegliwości oraz sprzyjają szybszemu powrotowi do zdrowia. Oto kilka prostych metod na złagodzenie zatokowego bólu głowy:
- Inhalacja parowa z olejków eterycznych - olejek eukaliptusowy oraz miętowy łagodzą stany zapalne zatok, zmniejszają obrzęk śluzówki oraz ułatwiają oddychanie,
- Ciepłe okłady na zatoki - np. ręcznik zmoczony w ciepłej wodzie lub termofor. Metoda ta skutecznie łagodzi ucisk i dolegliwości bólowe,
- Masaż twarzy - masowanie skóry twarzy podczas wieczornej lub porannej pielęgnacji zwiększa drenaż limfatyczny oraz przynosi ulgę w bólu zatokowym,
- Dieta bogata w składniki przeciwzapalne - w trakcie infekcji zatok warto wzbogacić codzienny jadłospis o produkty łagodzące stan zapalny w organizmie tj. kurkuma, imbir oraz czosnek.
Leczenie zatokowego bólu głowy opiera się na zmniejszeniu objawów infekcji zatok oraz na zastosowaniu leków przeciwbólowych. Spray na katar, tabletki doustne na alergię oraz leki z paracetamolem lub ibuprofenem są rekomendowane osobom z napadowym bólem głowy. W przypadku infekcji bakteryjnej, która ma charakter przewlekły lekarz może zalecić antybiotykoterapię. Ważne jest, aby dawki preparatów i długość leczenia były dostosowane do wieku pacjenta i jego stanu zdrowia. Dodatkowo, kobiety w ciąży powinny zachować szczególną ostrożność przed zastosowaniem wielu preparatów doustnych oraz donosowych. Leczenie zatokowego bólu głowy mogą wspomóc naturalne i domowe sposóby, które objamują masaże twarzy, ciepłe okłady oraz inhalacje z olejkami eterycznymi.
Bibliografia:
- Barinsky GL, Hanba C, Svider PF. Rhinogenic Headache in Children and Adolescents. Curr Pain Headache Rep. 2020 Jan 30;24(3):7. doi: 10.1007/s11916-020-0839-0. PMID: 32002685.
- Kirsch CFE. Headache Caused by Sinus Disease. Neuroimaging Clin N Am. 2019 May;29(2):227-241. doi: 10.1016/j.nic.2019.01.003. Epub 2019 Feb 21. PMID: 30926113.
- Bernichi JV, Rizzo VL, Villa JF, Santos RF, Caparroz FA. Rhinogenic and sinus headache - Literature review. Am J Otolaryngol. 2021 Nov-Dec;42(6):103113. doi: 10.1016/j.amjoto.2021.103113. Epub 2021 Jun 17. PMID: 34175774.
- Barinsky GL, Hanba C, Svider PF. Rhinogenic Headache in Children and Adolescents. Curr Pain Headache Rep. 2020 Jan 30;24(3):7. doi: 10.1007/s11916-020-0839-0. PMID: 32002685.
