U 1 na 10 osób rozwijają się kamienie nerkowe. Objawy najczęściej kojarzą się z silnym bólem, choć u części chorych w ogóle on nie występuje. Jakie się przyczyny kamicy nerkowej? Jakie leki na kamienie nerkowe są skuteczne i po które zioła warto sięgnąć?
1. Kamica nerkowa – ICD-10
2. Kamica nerkowa – przyczyny
3. Kamica nerkowa – objawy
4. Kamica nerkowa – leczenie
5. Kamienie w nerkach – leczenie domowe
6. Kamica nerkowa – profilaktyka
7. Kamica nerkowa u dzieci
Kamica nerkowa – ICD-10
Kamica nerkowa określana jest również jako kamica moczowa. Choroba ta jest powszechna i dotyczy ok. 5-10% populacji. W moczu zdrowej osoby zawarte są różne sole mineralne. Są one wydalane z organizmu. Nie dochodzi do nadmiernej krystalizacji tych cząsteczek, ani do ich przylegania do nabłonka dróg moczowych. Kamica nerkowa rozwija się, kiedy równowaga ta zostaje zachwiana, a mechanizmy, które chronią przed niepożądanym wytrącaniem się soli, ulegają zaburzeniu. Nabłonek wyściełający drogi moczowe może ulec uszkodzeniu, co nasila zachodzące zmiany i przyspiesza powstawanie kamieni nerkowych. Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób, kamica nerkowa (ICD10) oznaczana jest jako:
• N20 w przypadku zdiagnozowania kamicy nerki i moczowodu,
• N21 przy stwierdzonych kamieniach w dolnych drogach moczowych,
• N22 u pacjentów, u których kamica moczowa występuje w przebiegu chorób sklasyfikowanych gdzie indziej,
• N23 – nieokreślona kamica nerkowa.
Chorzy na kamicę nerkową mają w swojej dokumentacji medycznej odpowiednie oznaczenie choroby. System ICD-10 umożliwia m.in. zbieranie danych na temat zapadalności na różnorodne schorzenia i ujęcie ich w statystykach.
Kamica nerkowa – przyczyny
Przyczyny kamicy nerkowej to przede wszystkim:
1. niskie pH moczu,
2. mała objętość moczu,
3. nasilone wydalanie kwasu moczowego z moczem (hiperurykozuria).
Objawy kamicy nerkowej pojawiają się, kiedy w organizmie zaistnieją odpowiednie do tego warunki. Dochodzi do nadmiernego wytrącania się soli mineralnych i ich agregacji. Początkowo tworzą się niewielkie kryształy. Określane są one czasem jako tzw. „piasek w nerkach”. Mogą jednak stopniowo łączyć się w coraz większe struktury. W ten sposób powstają kamienie nerkowe. Objawy kamicy nerkowej zależą m.in. od tego, jakiej wielkości są utworzone kamienie i w której części dróg moczowych się znajdują.
W zależności od składu powstałych złogów, wyróżniamy różne rodzaje kamieni nerkowych. Najczęściej dochodzi do kamicy szczawianowo-wapniowej. Może też pojawić się kamica cystynowa, fosforanowo-amonowo-magnezowa (tzw. kamica struwitowa), fosforanowa lub kamica wywołana nadmiernym wydalaniem kwasu moczowego.
Kamica nerkowa – objawy
Kamienie nerkowe – objawy które powodują są bardzo zróżnicowane. U niektórych pacjentów, kamica nerkowa nie powoduje żadnych dolegliwości. Kamienie są niewielkie, a o chorobie pacjent może dowiedzieć się przypadkowo podczas diagnozowania innych schorzeń. Charakterystycznym objawem opisywanej choroby jest tzw. atak kamicy nerkowej. Typowy dla niego jest nagły, bardzo silny i ostry ból. Może być on odczuwany w dolnej części pleców lub brzucha, w zależności od położenia kamienia nerkowego. Ból może promieniować w kierunku pachwiny, uda , a u mężczyzn także jąder. Inne objawy kamienia w nerkach to np. ból podczas oddawania moczu, wymioty, nudności, czerwone zabarwienie moczu, wzdęcia, nadmierna potliwość, złe samopoczucie i gorączka.
Kamica nerkowa – ból pleców nie zawsze musi być nagły i tak silny. U niektórych pacjentów, powstające kamienie nerkowe są duże, ale nie blokują przepływu moczu. Chorzy mogą wówczas odczuwać przewlekły, tępy ból w boku lub w dolnej części pleców.
Kamica nerkowa – leczenie
Czy badanie moczu wykryje kamicę nerkową? Badanie moczu jest rzeczywiście często zlecane u pacjentów z podejrzeniem kamicy moczowej. Dostarcza cennych informacji na temat tego, jakie sole znajdują się w moczu, jakie jest pH moczu i jego objętość. Nie jest to jednak zwykle jedyne badanie, wykorzystywane podczas diagnostyki. Istotne znaczenie ma badanie USG i RTG. Dzięki nim można sprawdzić umiejscowienie kamieni i ich wielkość.
Ból nerki w ciąży lub u dzieci zawsze powinien być konsultowany u lekarza. Zgłosić do niego powinny się też osoby, u których atak kamicy nerkowej pojawia się pierwszy raz lub pojawiają się takie objawy kamienia w nerkach jak gorączka, silne wymioty i krwiomocz. U niespełna połowy pacjentów, u których diagnozuje się kamicę nerkową, dochodzi do ponownego tworzenia się złogów. Chorzy często mają tą świadomość i przy kolejnym ataku mogą podejrzewać ponowne uformowanie się kamienia. Jeśli dolegliwości nie są bardzo nasilone i nie występują niepokojące objawy, pacjenci początkowo mogą leczyć się samodzielnie. Tak jak zostało wspomniane, nie dotyczy to kobiet ciężarnych. Kamica nerkowa w ciąży powinna być leczona pod okiem specjalisty.
Ból ustępuje wraz z wydaleniem złogów. Jak długo schodzi kamień z nerki? Jest to zależne przede wszystkim od jego wielkości. Najczęściej proces ten trwa kilka dni. Należy w tym okresie przyjmować spore ilości płynów, aby przyspieszyć wydalenie kamienia. Podstawowe leki na kamienie nerkowe to środki przeciwbólowe (np. metamizol, ibuprofen, ketoprofen, diklofenak) i rozkurczowe (np. hioscyna). Jeśli tabletki na kamienie nerkowe dostępne bez recepty nie są w wystarczającym stopniu skuteczne, lekarz może zlecić mocniejsze środki, dostępne na receptę.
Jeśli powstałe złogi mają większe rozmiary i nie zostaną samodzielnie wydalone wraz z moczem, można wykorzystać rozbijanie kamieni nerkowych przy pomocy litotrypsji zewnątrzustrojową falą uderzeniową. Innym zabiegiem jest ureteroskopia, która umożliwia wyciągnięcie kamieni nerkowych bez nacinania skóry. Jeśli rozbicie ani rozpuszczanie kamieni nerkowych nie jest możliwe, lekarz może zdecydować się na przeprowadzenie przezskórnej nefrolitotrypsji. Jest to zabieg chirurgiczny, który przy użyciu nefroskopu pomaga pozbyć się nawet bardzo dużych kamieni nerkowych.
Kamienie w nerkach – leczenie domowe
Domowe sposoby na kamienie nerkowe to przede wszystkim picie dużej ilości płynów (min. 2,5 - 3 litry na dobę). Co pić przy kamicy nerkowej? Głównie wodę o niskiej zawartości minerałów. Powinna stanowić ona przynajmniej połowę wypijanych dziennie płynów. Można pić też soki, które alkalizują mocz, np. sok pomarańczowy, w mniejszym stopniu też sok z cytryny. Warto jednak unikać soku grejpfrutowego, który zwiększa ryzyko powstawania kamieni nerkowych. Niewskazana jest też mocna kawa, herbata, napoje gazowane i słodzone. Po płyny należy sięgać dość regularnie, przez cały dzień. Zaleca się też picie wody przed snem w celu rozcieńczenia moczu w trakcie nocy. Przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów stanowi nie tylko ważny element leczenia, ale i profilaktyki kamicy nerkowej. Zmniejsza się ryzyko zastoju moczu, poprawia jego przepływ przez drogi moczowe i zmniejsza się zawartość składników mineralnych, które mogą się wytrącać i tworzyć złogi.
Dieta przy kamicy nerkowej powinna być zdrowa i zróżnicowana. Warto zadbać o odpowiednią ilość wapnia. Niedobór tego składnika sprzyja formowaniu się złogów moczowych. Należy ograniczyć spożycie soli do 3-5 g na dzień. Zamiast białka zwierzęcego, zaleca się częściej sięgać po białko pochodzenia roślinnego. Produkty przeciwwskazane w diecie na kamicę nerkową to m.in. śledzie, szproty, podroby mięsne, szpinak, buraki, szczaw, nasiona roślin strączkowych i koncentrat pomidorowy. Jeśli wiadomo jaki jest skład kamieni nerkowych, łatwiej wówczas odpowiednio skomponować dietę na kamicę nerkową. Przykładowo, mleko i przetwory mleczne są zalecane przy kamicy moczanowej, ale już niewskazane przy kamicy szczawianowej i fosforanowej.
Pomocniczo, można sięgnąć też po zioła na kamienie nerkowe. Warto jednak wcześniej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby upewnić się, że u konkretnego pacjenta surowce roślinne nie są przeciwwskazane. Zioła na kamienie nerkowe to m.in. mniszek lekarski, bazylia i skrzyp.
Kamica nerkowa – profilaktyka
Profilaktyka kamicy nerkowej polega głównie na prowadzeniu zdrowego trybu życia. Istotna jest odpowiednia dieta przy kamicy nerkowej, picie wystarczającej ilości płynów i regularna aktywność fizyczna. Należy przy tym pamiętać, aby przyjmować dodatkową ilość płynów w przypadku wykonywania intensywnych ćwiczeń. Aktywność fizyczna powoduje szybszą utratę wody z potem, co może prowadzić do odwodnienia organizmu. Warto kontrolować też zabarwienie moczu. Ciemny kolor moczu świadczy o wypijaniu zbyt małej ilości płynów. Mocz powinien mieć barwę jasną, żółtosłomkową. Profilaktyka kamicy nerkowej to również przyjmowanie ziołowych preparatów, które działają moczopędnie, przeciwbakteryjnie i rozkurczowo. W profilaktyce kamicy można zastosować Fitolizynę, Rowatinex i Urosept.
Istotnym elementem profilaktyki kamicy nerkowej jest też dbanie o prawidłową masę ciała. Obserwuje się częstsze występowanie kamicy moczowej wśród pacjentów otyłych i z nadwagą. Odpowiednia waga to niższe ryzyko pojawienia się tej choroby.
Kamica nerkowa u dzieci
Kamica nerkowa u dzieci zdarza się kilkanaście razy rzadziej niż u dorosłych. Im młodsze dziecko, tym objawy kamicy nerkowej są mniej specyficzne. U starszych dzieci pojawia się zwykle typowy atak kamicy nerkowej wraz z wymiotami i krwiomoczem. W niektórych przypadkach mogą wystąpić też dolegliwości związane z infekcją dróg moczowych. Kamica nerkowa u dzieci jest leczona podobnie jak u dorosłych. Nie wszystkie jednak leki można stosować u pacjentów pediatrycznych. Nie zaleca się podawania im środków moczopędnych. Niewielkie kamienie nerkowe wymagają często jedynie obserwacji i po pewnym czasie wydalane zostają z moczem. Większe kamienie nerkowe wymagają już odpowiedniej interwencji.
Kamica nerkowa – dieta ma istotne znaczenie w procesie leczenia i w profilaktyce choroby. Nieleczona kamica nerkowa może mieć groźne następstwa i prowadzić do przewlekłej choroby nerek. Dostępne są skuteczne leki na kamienie nerkowe, które uśmierzają silny ból odczuwany przez pacjenta. W razie potrzeby, lekarz może zalecić też rozbijanie kamieni nerkowych mniej inwazyjnymi metodami niż kiedyś. U połowy pacjentów, atak kolki nerkowej występuje tylko 1 raz w życiu. Profilaktyka kamicy nerkowej nie tylko zmniejsza ryzyko pojawienia się nawrotu, ale także chroni przed przewlekłym zapaleniem nerek.
Bibliografia:
- Duława J., Czynniki rozwoju kamicy nerkowej, Forum Nefrologiczne 2009, tom 2, nr 3, s. 184-188
- Świniarski P., Profilaktyka kamicy nerkowej, Przegląd Urologiczny 2013/4, (80), s. 26
- McKay Ch. P., Kamica nerkowa, Pediatria po Dyplomie, 2011, 15, nr 4, s. 36-47
7 characters selected
