O wodzie alkalicznej w przestrzeni internetowej znaleźć można wiele nieprawdziwych, wprowadzających pacjentów w błąd informacji. Przypisuje się jej zdolność do zapobiegania, a nawet leczenia wielu powszechnie występujących chorób. Czym jest woda alkaliczna? Czy nawadnia lepiej niż zwykła woda z kranu? Kiedy z niej korzystać, a u których pacjentów jest przeciwwskazana?
1. Woda alkaliczna – co to?
2. Woda alkaliczna – właściwości
3. Woda alkaliczna a zakwaszenie organizmu
4. Woda alkaliczna – na co pomaga? Ile pić?
5. Woda alkaliczna – przeciwwskazania
Woda alkaliczna - co to?
Co to jest woda alkaliczna? Woda alkaliczna od zwykłej wody z kranu różni się m.in. wartością pH. Kwasowość i zasadowość roztworów oceniana jest w skali od 1 do 14. pH poniżej 7 oznacza odczyn kwasowy, a pH powyżej 7 – odczyn zasadowy. pH wody z kranu oscyluje w okolicy 7. O alkalicznej (inaczej zasadowej) wodzie mówimy, gdy pH jest wyższe. Zazwyczaj, woda alkaliczna ma pH o wartości 8-9. Jest ona dostępna w sprzedaży (zarówno w niektórych sklepach stacjonarnych, jak i internetowych), a inną możliwością jej nabycia jest samodzielnie jej wyprodukowanie w domu. Do tego potrzebne jest jednak specjalne urządzenie – jonizator.
Woda alkaliczna często wyróżnia się też większą zawartością określonych minerałów, takich jak sód, wapń, magnez i potas. Nie ma ścisłych norm dla dokładnej ilości poszczególnych składników obecnych w wodzie alkalicznej. Zawsze więc warto zwracać uwagę na jej skład, ponieważ bardzo różni się on między konkretnymi produktami. Dostępne są wody alkaliczne o wysokiej zawartości sodu, a także te które mają stosunkowo wysoką zawartość magnezu.
Woda alkaliczna – właściwości
Czy woda alkaliczna jest zdrowa? Zwolennicy wody alkalicznej (oraz jej sprzedawcy) przypisują temu produktowi naprawdę wiele prozdrowotnych właściwości. Uważa się, że posiada ona zdolność odkwaszania organizmu i przywracania mu pożądanej równowagi kwasowo-zasadowej. Ma też dodawać energii i poprawiać wydolność psychiczną oraz fizyczną organizmu. Wspomagać przemianę materii i proces odchudzania się. Oczyszczać organizm i pozbywać się nagromadzonych w nim toksyn. Zwolennicy wody alkalicznej twierdzą, że spowalnia ona procesy starzenia się organizmu i wzmacnia odporność. Dodatkowo wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu krążenia czy też układu kostno-stawowego. To jedne z najczęściej wymienianych właściwości wody alkalicznej.
W rzeczywistości jednak, żadna ze wspomnianych zalet wody alkalicznej nie została jak dotąd potwierdzona w wysokiej jakości badaniach klinicznych. Co prawda wykazany został pewien efekt przeciwstarzeniowy codziennego picia wody alkalicznej, ale badania prowadzone były na myszach. Zaobserwowano też poprawę w rytmie wypróżnień, jednak badanie to prowadzono na bardzo małej ilości uczestników (60 osób). Trudno jest na tej podstawie wyciągnąć jakieś ogólne wnioski. Podobnie, małe badanie w którym wzięły udział kobiety po menopauzie zmagające się z osteoporozą, wykazało korzystny wpływ stosowania wody alkalicznej na gęstość kości.
Woda alkaliczna a zakwaszenie organizmu
Woda alkaliczna uważana jest przez część osób za „lepszą wodę” od zwykłej kranówki. Ma to wynikać m.in. właśnie z różnicy pH. Woda alkaliczna uważana jest za produkt, który pomaga odkwasić organizmu. Warto tutaj przybliżyć pojęcie „zakwaszenia organizmu”. W świecie medycyny, nie ma takiego terminu. Można mówić o kwasicy metabolicznej, do której dochodzi w wyniku zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej (występuje nadmiar kwasów lub niedobór zasad). Są różne przyczyny i postacie kwasicy. Co jednak istotne, stan pacjenta z kwasicą metaboliczną jest zazwyczaj poważny i wymaga odpowiedniego leczenia w szpitalu. Pod wpływem zachwiania równowagi kwasowo-zasadowej dochodzi bowiem do zaburzenia funkcjonowania poszczególnych narządów. Przykładowe objawy które mogą wówczas wystąpić to silny ból brzucha, zapach acetonu z ust, problemy z oddychaniem, wzrost tętna oraz spadek ciśnienia tętniczego krwi. Odnoszenie więc popularnego określenia „zakwaszenie organizmu” do prawdziwej kwasicy metabolicznej jest niepoprawne.
Organizm wyposażony jest w liczne mechanizmy, które pomagają utrzymać odpowiednie pH płynów ustrojowych, w tym również krwi. Na ogół działają one bardzo sprawnie i utrzymują pH w dość wąskim zakresie. Ma to na celu właśnie zapobieganie zaburzeniom kwasowo-zasadowym, które mogą mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia pacjenta. Dieta nie wpływa znacząco na wartości pH. Trzeba wyraźnie podkreślić, że spożywane pokarmy lub płyny nie spowodują zakwaszenia organizmu, ani go nie odkwaszą. Choć pH krwi, niezależnie od sposobu żywienia, utrzymywane jest w wąskim zakresie, pH moczu w większym stopniu podlega wahaniom, w zależności od sposobu odżywiania się. Im większe jest spożycie produktów zakwaszających, takich jak mięso, nabiał czy produkty pełnoziarniste, tym nieco niższe może być pH moczu. I odwrotnie – u osób będących na diecie wegetariańskiej, u których w posiłkach dominują warzywa i owoce, pH moczu jest zazwyczaj nieco wyższe.
Woda alkaliczna na zakwaszenie organizmu z pewnością nie pomoże, bo ta rozpowszechniona w mediach i Internecie przypadłość po prostu nie istnieje. Nie należy mylić jej z kwasicą metaboliczną, która jest poważnym zaburzeniem, wymagającym pilnego leczenia pacjenta w warunkach szpitalnych.
Woda alkaliczna – na co pomaga? Ile pić?
Nie ma żadnych dowodów naukowych na to, że woda alkaliczna wspomaga odchudzenia, zapobiega cukrzycy, wspomaga leczenie chorób autoimmunologicznych lub poprawia koncentrację i wydolność organizmu. Woda alkaliczna w teorii powinna łagodzić objawy refluksu żołądkowo-przełykowego. W przebiegu choroby refluksowej dochodzi do cofania się kwaśnej treści z żołądka w kierunku przełyku. Spożycie wody o zasadowym pH może więc zmniejszać kwaśny odczyn treści i łagodzić zgagę. W badaniach przeprowadzonych w warunkach laboratoryjnych wykazano, że woda alkaliczna może prowadzić do inaktywacji pepsyny (enzym wydzielany przez komórki żołądka, który bierze udział w procesie trawienia, ale u osób z refluksem może też uszkadzać błonę śluzową przełyku). Były to jednak badania laboratoryjne, których wyników nie można odnosić bezpośrednio do żywego organizmu. Z pewnością można jednak stwierdzić, że alkaliczność wody nie wpłynie na ustąpienie choroby refluksowej przełyku i nie wyeliminuje jej przyczyny.
Kiedy więc stosować wodę alkaliczną? Jedną z podstawowych zasad utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia jest zdrowa, zbilansowana dieta. A jednym z jej elementów jest odpowiednia podaż wody. Dla dorosłych kobiet wystarczające dzienne spożycie wody zostało ustalone na poziomie 2 l, a dla dorosłych mężczyzn – 2,5 l. Oczywiście są to jedynie ogólne wartości, odnoszące się do osób o umiarkowanej aktywności, przebywających w środowisku o umiarkowanej temperaturze. Wiele czynników zwiększa zapotrzebowanie na wodę. Przykładowo są to: wysoka temperatura otoczenia, intensywne ćwiczenia fizyczne czy karmienie piersią. Do pokrycia zapotrzebowania na wodę wystarczy jednak zwykła woda. W zdecydowanej większości miejsc w Polsce, woda z kranu ma dobrą jakość i nadaje się do bezpośredniego spożycia. Można sięgnąć też po butelkowaną wodę, jednak niekoniecznie musi być to woda alkaliczna. Czasami można spotkać się ze stwierdzeniem, że woda alkaliczna nawadnia lepiej niż zwykła „kranówka”. Nie jest to jednak prawda.
Jeśli bardzo chcemy spożywać wodę alkaliczną i przekonać się na własnej skórze jak wpłynie ona na funkcjonowanie organizmu, nic nie stoi na przeszkodzie aby jej nie spróbować. Można traktować taką wodę jako uzupełnienie diety w składniki mineralne (o ile wybrana woda alkaliczna rzeczywiście ma wysoką zawartość magnezu czy wapnia).
Woda alkaliczna – jak stosować? Jeśli producent wody alkalicznej nie podaje żadnych ograniczeń co do ilości spożywanej na dobę wody, można pić ją w ilości pozwalającej pokryć zapotrzebowanie organizmu na ten element diety.
Woda alkaliczna – ile pić? Jeśli nie ma przeciwwskazań do spożywania wody alkalicznej, można spożywać jej tyle ile zwykłej wody. Należy jednak zwrócić uwagę na zawartość poszczególnych składników wody alkalicznej (szczególnie sodu), aby nie przekraczać dziennego zapotrzebowania organizmu na te związki mineralne.
Woda alkaliczna – przeciwwskazania
Woda alkaliczna nie powinna być stosowana przez osoby z zaburzonym funkcjonowanie nerek. Na ten moment nie ma wyraźnych zalet picia wody alkalicznej, aby ryzykować dodatkowym obciążeniem tego narządu. Lepiej też nie korzystać z wody alkalicznej do popijania leków. Zawarte w niej minerały mogą bowiem wchodzić w interakcje ze składnikami aktywnymi stosowanych preparatów. Woda alkaliczna w ciąży również może nie być najlepszym wyborem, ze względu na wysoką zawartość sodu. Wyjątkiem może być sytuacja, w której kobieta ciężarna ma zbyt niski poziom sodu w organizmie i wskazane jest uzupełnienie tego składnika. Zdarza się to jednak bardzo rzadko.
Woda alkaliczna – skutki uboczne które mogą wystąpić przy jej długotrwałym i częstym spożyciu wynikają m.in. z wysokiej zawartości sodu. Nadmiar sodu w diecie przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego (Wysokie ciśnienie – jakie są przyczyny i zagrożenia?), zaburzeń rytmu serca czy chociażby pojawienia się zaburzeń żołądkowo-jelitowych (np. bóle brzucha, nudności).
Woda alkaliczna, mimo przypisywania jej wielu licznych prozdrowotnych właściwości, raczej nie powinna być traktowana jako remedium na powszechnie występujące dolegliwości czy też choroby. Nie nawodni też organizmu lepiej niż zwykła woda z kranu. Rozsądnym wydaje się traktowanie jej jako uzupełnienia diety w określone składniki mineralne. Choć i w tym przypadku, trudno ocenić wchłanialność magnezu czy wapnia, a jednocześnie trzeba zwracać uwagę na zawartość sodu, aby nie było go w diecie zbyt dużo.
Bibliografia:
- Fasihi S., Fazelian S., Farahbod F., Moradi F., Dehghan M. Effect of Alkaline Drinking Water on Bone Density of Postmenopausal Women with Osteoporosis. J Menopausal Med. 2021 Aug;27(2):94-101. doi: 10.6118/jmm.20036
- Logozzi M, Mizzoni D, Di Raimo R, Andreotti M, Macchia D, Spada M, Fais S. In vivo antiaging effects of alkaline water supplementation. J Enzyme Inhib Med Chem. 2020 Dec;35(1):657-664. doi: 10.1080/14756366.2020.1733547
- Jung B., Martinez M., Claessens Y.E., Darmon M. et al. Société de Réanimation de Langue Française (SRLF); Société Française de Médecine d’Urgence (SFMU). Diagnosis and management of metabolic acidosis: guidelines from a French expert panel. Ann Intensive Care. 2019 Aug 15;9(1):92. doi: 10.1186/s13613-019-0563-2
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, 2020
