Zarówno na etapie planowania jak i samej ciąży zapotrzebowanie na niektóre składniki znacznie się zmienia. Co warto suplementować według aktualnych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, aby zadbać o prawidłowy przebieg ciąży i zapewnić dziecku najlepszy rozwój?
1. Witaminy dla kobiet planujących ciążę – co suplementować przed ciążą?
2. Witaminy dla kobiet w ciąży – co powinny zawierać?
3. Suplementy dla kobiet w ciąży i planujących ciążę – jak wybrać?
Witaminy dla kobiet planujących ciążę – co suplementować przed ciążą?
Bez wątpienia podstawą dostarczenia organizmowi cennych składników odżywczych jest zbilansowana i zróżnicowana dieta. Tak powinno być na etapie planowanie ciąży, podczas jej trwania i w okresie karmienia piersią. Nie mniej jednak zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze na tych wszystkich etapach życia zmienia się na tyle, że eksperci zalecają ich uzupełnienie. Nie chodzi zatem o to, aby sięgać po wieloskładnikowy zestaw witamin dla ciężarnych już na etapie planowania potomstwa, ale aby podejść świadomie do tej kwestii i skupić się na uzupełnieniu diety w składniki, które rzeczywiście przyniosą jedynie korzyści na etapie starań o dziecko.
Ze względu na wysokie ryzyko występowania niedoboru w populacji dla kobiet na etapie planowania ciąży zaleca się suplementację kwasem foliowym, jodem oraz witaminą D3. Co z pozostałymi składnikami? Wszystko zależy od stopnia istniejącego ich niedoboru lub indywidualnego ryzyka niedoboru. W tej drugiej grupie składników, rekomendowanych do warunkowego uzupełnienia znalazły się m.in. magnez, żelazo i kwasy DHA.
Na sam początek wyjaśnijmy dlaczego kwas foliowy, jod i witamina D3 na etapie planowania potomstwa są tak ważne.
- Kwas foliowy- najlepiej gdy jego suplementacja jest prowadzona minimum 6 tygodni przed poczęciem. Takie postępowanie znacznie zmniejsza ryzyko powstawania otwartych wad układu nerwowego, ale również wad serca, wad zaporowych układu moczowego oraz poronień i zakrzepicy. Dlatego też kobiety w okresie prokreacyjnym powinny suplementować kwas foliowy w ilości 0,4 mikrograma na dobę. Warto zwrócić uwagę, że zbyt duża ilość kwasu foliowego na wczesnym etapie ciąży może prowadzić do jej uszkodzenia. Dlatego paniom zaleca się dostosowanie do rekomendowanych dawek. Nie mniej jednak istnieją grupy pacjentek u których ilość kwasu foliowego dostarczana do organizmu powinna być znacznie wyższa. Należą do nich m.in. kobiety ze stwierdzoną niedokrwistością megaloblastyczną, stosujące wcześniej antykoncepcję hormonalną, otyłe, palące, zażywające leki przeciwpadaczkowe oraz z hiperhomocysteinemią, co ma związek z genetycznym zaburzeniem metabolizmu kwasu foliowego (dotyczy nawet 40% populacji europejskiej).
- Jod – zapotrzebowanie na jod zwiększa się już na wczesnym etapie ciąży, kiedy to kształtuje się układ nerwowy dziecka. Dlatego, żeby nie dopuścić do niedoborów tego pierwiastka zaleca się na etapie planowania potomstwa suplementację jodem na poziomie 200 mikrogramów na dobę. Konsekwencjami niedoboru jodu są m.in. niedorozwój umysłowy, niedosłuch i uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.
- Witamina D3 – pełni ona bardzo ważną rolę w organizmie. Jej prawidłowy poziom pozwala na utrzymanie właściwej gęstości mineralnej kości, wspiera układ krwiotwórczy i odpornościowy oraz zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre choroby nowotworowe. Jeśli chodzi o ginekologię to witamina D3 zalecana jest kobietom z zaburzeniami owulacji, a jej suplementacja obniża ryzyko wystąpienia Bacterial Vaginosis (BV). BV jest zespołem zaburzeń mikroflory pochwy. W przebiegu zaburzenia obserwuje się nadmierny wzrost bakterii, głównie beztlenowych, co objawia się nieprzyjemnym rybim zapachem i ewakuacją jednorodnej wydzieliny z pochwy. Tego typu dysfunkcja koreluje z niektórymi zaburzeniami jeśli chodzi o przebieg ciąży. Dlatego też na etapie planowania ciąży zaleca się stosować 2000 IU witaminy D3. Co ma korzystny wpływ na samo zajście w ciążę, jak i na jej późniejszy przebieg.
Preparaty dla kobiet w ciąży i planujących ciążę często zawierają w swoim składzie żelazo. Według aktualnych rekomendacji suplementacja żelazem jest zalecana jedynie w przypadku niedoboru tego pierwiastka. Warto zatem przed uzupełnianiem jego poziomu w diecie wykonać morfologię. Ma to związek z niekorzystnym wpływem wysokiego stężenia żelaza na rozwijający się zarodek w płynie pęcherzykowym, co może powodować nawet wady rozwojowe płodu. Na późniejszym etapie ciąży nadmiar tego pierwiastka zwiększa ilość aktywnych form tlenu i może wywoływać insulinooporność. Dlatego suplementację lub wprowadzenie dawek leczniczych żelaza powinien zawsze ordynować lekarz na podstawie przeprowadzonych badań krwi. Te zalecenia dotyczą szczególnie pań u których istnieje wysokie ryzyko rozwoju niedokrwistości.
Natomiast co do kwasu DHA wiadomo, że jego suplementacja w ciąży oraz w okresie karmienia zapewnia dziecku prawidłowy rozwój narządu wzroku i psychomotoryczny. Zmniejsza również ryzyko porodu przedwczesnego oraz depresji poporodowej u młodej mamy. Co natomiast z uzupełnieniem diety w ten składnik przez kobiety planujące ciążę? Rekomendowane jest ono dla pań spożywających mało ryb, które są źródłem kwasów DHA, na poziomie co najmniej 200 mg na dobę.
Witaminy dla kobiet w ciąży – co powinny zawierać?
W większości przypadków odchodzi się od preparatów zawierających mnóstwo witamin, minerałów i innych składników w jednej tabletce. Te podstawowe rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne to: kwas foliowy, jod, witamina D3, kwasy DHA oraz żelazo (jedynie w przypadku zwiększonego ryzyka lub występowania niedokrwistości). Podobnie na etapie karmienia piersią. Dlaczego w ciąży i podczas karmienia to te składniki są tak szczególnie ważne?
- Kwas foliowy – to bardzo ważny składnik dla dziecka zarówno w życiu płodowym jak i po porodzie. Zapewnia prawidłowy rozwój układu nerwowego, sercowo – naczyniowego, krwiotwórczego, a także wpływa na przebieg ciąży. Kobiety w II i III trymestrze powinny dostarczać około 600 mikrogramów folianów na dobę, a matki karmiące co najmniej 500.
- Jod – niedoczynność tarczycy spowodowana zbyt niskim poziomem jodu w organizmie wywołuje nie tylko niedorozwój układu nerwowego dziecka, ale zwiększa również ryzyko poronienia czy też przedwczesnego porodu. Dla samego niemowlęcia może to skutkować także niedoczynnością tarczycy. Kobiety które dodatkowo w ciąży ograniczają spożycie soli, która jest jednym ze źródeł jodu w diecie ze względu na ratyfikację żywności, powinny szczególnie zwrócić uwagę na uzupełnienie tego składnika w diecie. Rekomendowana dawka dobowa to podobnie jak na etapie planowania ciąży 200 mikrogramów na dobę.
- Witamina D3 – ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na wapń w ciąży i podczas karmienia, fizjologicznie jest on pobierany z kości, aby zabezpieczyć mamę przed demineralizacją kości konieczna jest suplementacja witaminą D3 w ilości 2000 IU na dobę.
- Kwasy DHA – najpóźniej od 20. tygodnia ciąży kobieta powinna rozpocząć suplementację DHA (kwas dokozaheksaenowy). Ze względu na korzystny wpływ składnika na organizm matki i dziecka (wsparcie układu nerwowego, rozwoju narządu wzroku oraz zapobieganie depresji poporodowej) dla kobiet spożywających mało ryb rekomenduje się do 600 mg kwasu DHA na dobę. W przypadku ryzyka przedwczesnego porodu zaleca się nawet 1000 mg na dobę.
- Żelazo – oprócz pogorszenia samopoczucie i spadku formy spowodowanych rozwojem anemii może dojść do przedwczesnego porodu. Niedobór żelaza w mleku matki grozi ryzykiem rozwoju niedokrwistości u malucha karmionego piersią.
Suplementy dla kobiet w ciąży i planujących ciążę – jak wybrać?
Na rynku istnieje wiele preparatów dla planujących ciążę, ciężarnych i matek karmiących piersią. Zawsze sięgając po tego typu produkty nie można zapominać, że podstawą żywienia jest zróżnicowana i zbilansowana dieta. Suplementy dla ciężarnych mają stanowić jedynie jej uzupełnienie o składniki, które ciężko dostarczyć wraz z pożywieniem. Według WHO rutynowe stosowanie preparatów wielowitaminowych u wszystkich ciężarnych nie jest zalecane.
Jakie witaminy w ciąży wybrać i na co zwrócić uwagę? Skoro preparat ma być stosowany przez cały okres ciąży i laktacji powinien być on dobrej jakości. Najlepiej pozbawiony zbędnych wypełniaczy, substancji konserwujących i barwników. Ważne jest również źródło kwasu DHA w produkcie, ponieważ gdy składnik ten pozyskiwany jest z morskich ryb drapieżnych istnieje ryzyko jego wysokiego zanieczyszczenia metalami ciężkimi. Najbezpieczniejszym źródłem kwasu DHA są małe ryby. Dobrze jeśli pochodzą one z certyfikowanych łowisk i podlegają ścisłej kontroli pod kątem zawartości kwasów omega i ewentualnych zanieczyszczeń. Witaminy w ciąży powinny mieć również dostosowane dawki poszczególnych składników do etapu ciąży. Od 13. tygodnia zapotrzebowanie na kwasy omega oraz kwas foliowy jest nieco inne niż na etapie planowania i w I trymestrze ciąży.
Naprzeciw tym wszystkim oczekiwaniom i rekomendacjom Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników wychodzi preparat Pueria. Występuje on w dwóch wariantach. Jeden zalecany na etapie planowania ciąży i do końca 12. tygodnia – Pueria UNO oraz drugi który można stosować od 13. tygodnia ciąży aż do zakończenia karmienia piersią – Pueria DUO. Są to preparaty opracowane zgodnie z wytycznymi, pozbawione konserwantów, barwników i wypełniaczy, które często działają alergizująco. Ich skład opiera się na aktualnej wiedzy specjalistów zarówno jeśli chodzi o dobór składników, ich stężenie, sposób pozyskiwana oraz przyswajalność.
Bibliografia:
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących; Ginekologia Polska 5/2014, 85, 395-399 [dostęp online].
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych; Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020 tom 5, nr 4, strony 170–181 [dostęp online].
6 characters selected
