Hydroksyzyna to lek o wielu właściwościach, stosowany zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Zalecany jest w leczeniu lęku, łagodzeniu świądu i premedykacji przed zabiegami chirurgicznymi. Jak działa hydroksyzyna? Jak długo utrzymuje się efekt jej działania? Czy hydroksyzyna usypia i czy może być przyjmowana w okresie karmienia piersią?
1. Jak działa hydroksyzyna?
2. Po jakim czasie działa hydrokysyzyna? Jak długo utrzymuje się efekt jej działania?
3. Hydroksyzyna - dawkowanie
4. Hydroksyzyna – skutki uboczne
5. Hydroksyzyna a alkohol
6. Hydroksyzyna a karmienie piersią
7. Przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny
Jak działa hydroksyzyna?
Hydroksyzyna to substancja należąca do leków przeciwhistaminowych I generacji. Do tej samej grupy należą też dość znane: dimetinden (np. Fenistil), dimenhydrinat (np. Aviomarin) czy feniramina (zawarta np. w leku Theraflu Extra Grip). Hydroksyzyna odwracalnie blokuje receptory histaminowe H1. Jej działanie skupia się głównie na hamowaniu aktywności określonych obszarów podkorowych w OUN (ośrodkowym układzie nerwowym). I to na tych właściwościach oparte są wskazania do stosowania hydroksyzyny. Lek ten bowiem zalecany jest w leczeniu lęku oraz przy premedykacji (przygotowaniu pacjenta) przed zabiegami chirurgicznymi i w okresie pooperacyjnym. Trzecim wskazaniem do stosowania hydroksyzyny jest objawowe leczenie świądu. Substancja ta, podobnie zresztą jak inne leki z tej grupy, działa przeciwświądowo, łagodząc swędzenie pojawiające się w przebiegu pokrzywki lub innego rodzaju wyprysku alergicznego.
Hydroksyzyna na sen stosowana jest właśnie ze względu na posiadane właściwości przeciwlękowe, uspokajające i nasenne. Lek ten skraca czas potrzebny do zaśnięcia i ogranicza czas przebudzeń w nocy. Dodatkowo, ma on zdolność rozszerzania oskrzeli. Działa też przeciwwymiotnie i rozkurczowo na mięśnie gładkie.
Hydroksyzyna na sen stosowana jest poza wskazaniami. Nie ma obecnie silnych dowodów potwierdzających jej skuteczność w leczeniu bezsenności. Jest to przede wszystkim lek zalecany przy zaburzeniach lękowych, świądzie i w premedykacji przed zabiegami chirurgicznymi.
19 characters selected
Po jakim czasie działa hydrokysyzyna? Jak długo utrzymuje się efekt jej działania?
Hydroksyzyna dostępna jest jedynie na receptę (np. Hydroxyzinum, Atarax). Preparaty zawierające tę substancję mają postać tabletek powlekanych, syropu oraz roztworu do wstrzykiwań. U większości pacjentów stosowane są leki doustne. Czasami konieczne jest jednak szybkie uzyskanie efektu działania leku lub przyjęcie go w postaci tabletek czy też syropu jest niemożliwe. Wówczas, w takich nagłych sytuacjach, lekarz może zadecydować o konieczności podania hydroksyzyny w postaci zastrzyku.
Po jakim czasie działa hydrokysyzyna? Jest to w dużym stopniu zależne od przyjętej postaci leku. W przypadku tabletek, początek działania pojawia się po ok. 30-45 minutach. Po zażyciu syropu czas ten jest krótszy – pacjent może poczuć działanie uspokajające już po 5-10 minutach. Początek działania po zastosowaniu zastrzyku jest jeszcze krótszy.
Jak długo działa hydroksyzyna? Czas utrzymywania się jej działania zazwyczaj mieści się w zakresie 4-6 godzin. Hydroksyzyna u dzieci może działać nieco krócej, a u osób w podeszłym wieku – dłużej. Okres półtrwania leku, czyli czas po którym jego stężenie we krwi zmniejszy się o połowę, wynosi ok. 14 godzin. W przypadku pacjentów z niewydolnością wątroby, czas ten znacząco się wydłuża.
Hydroksyzyna – dawkowanie
Hydroxyzinum stosowana w celu zmniejszenia lęku lub w innych wskazaniach powinna być dawkowana indywidualnie, zgodnie z zaleceniami lekarza. Standardowo, w łagodzeniu lęku stosuje się 50 mg hydroksyzyny, podzielone na 2-3 dawki pojedyncze. W przygotowaniu pacjenta do zabiegu, podawane jest 2 x 50 mg lub jednorazowo 100 mg hydrokysyzyny. W leczeniu świądu stosuje się natomiast 25 mg leku, a w razie potrzeby można później zwiększyć tą dawkę tak, aby nie przyjąć więcej niż 100 mg hydroksyzyny na dobę.
Hydroksyzyna dla dzieci podawana jest w dawkach dostosowanych do masy ciała. U najmłodszych pacjentów preferowana jest postać syropu, z uwagi na łatwiejsze odmierzenie potrzebnej ilości leku oraz bezpieczniejszą formę (przy tabletkach istnieje ryzyko zadławienia). U dzieci o wadze do 40 kg, w ciągu doby można podać łącznie nie więcej niż 2 mg/kg masy ciała (w kilku dawkach podzielonych). U dzieci o wadze powyżej 40 kg, maksymalna dawka dobowa jest taka jak dla dorosłych i wynosi 100 mg.
Hydroksyzyna dla osób starszych powinna być stosowana w dawkach o połowę mniejszych niż standardowe. W ciągu doby, pacjenci w podeszłym wieku nie powinni przyjąć więcej niż 50 mg hydroksyzyny.
Hydroksyzyna – dawkowanie powinno być ustalane indywidualnie w zależności od wieku pacjenta, wskazania i innych czynników (np. obecności chorób przewlekłych). Hydroksyzynę należy przyjmować przez możliwie krótki okres czasu.
Hydroksyzyna – skutki uboczne
Podczas stosowania hydroksyzyny mogą wystąpić pewne działania niepożądane. Nie dotyczą one wszystkich pacjentów, ale warto mieć świadomość, że takowe mogą się pojawić. Wśród częściej występujących działań niepożądanych wymienić można senność, wyciszenie, bóle głowy i suchość w jamie ustnej. Rzadziej pojawią się zawroty głowy, bezsenność, nudności i uczucie splątania. Możliwe są też: zmęczenie, złe samopoczucie, zaburzenia widzenia, zaparcia, dezorientacja, reakcje nadwrażliwości, niedociśnienie tętnicze, zaburzenia oddychania i zatrzymanie moczu. Przy dłuższym stosowaniu pojawiały się również doniesienia o wzroście masy ciała. Podczas przyjmowania hydroksyzyny istnieje też ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca.
Czy hydroksyzyna uzależnia? Hydroksyzyna uważana jest za substancje, która nie powoduje uzależnienia. Trzeba jednak podkreślić, że przeznaczona jest ona jedynie do krótkotrwałego stosowania. Czas przyjmowania hydroksyzyny powinien być możliwie jak najkrótszy.
Hydroksyzyna a alkohol
Osoby przyjmujące hydroksyzynę powinny na okres leczenia zrezygnować ze spożywania alkoholu. W efekcie bowiem połączenia obu tych substancji, może dojść do nasilenia działania hydroksyzyny. U pacjentów może pojawić się nasilona senność, zmęczenie, utrata energii, zaburzenia koncentracji i nudności.
Hydroksyzyna a karmienie piersią
Nie zaleca się stosowania hydroksyzyny w okresie karmienia piersią. W ulotce dołączonej do leku można nawet znaleźć informację o konieczności przerwania karmienia, jeśli kobieta ma przyjmować hydroksyzynę. Jednak zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, sporadyczne stosowanie hydroksyzyny podczas laktacji uważane jest za stosunkowo bezpieczne. Małe dawki leku zażywane przez kobietę karmiącą nie powinny wywołać efektów ubocznych u dziecka. Mogą one wystąpić w przypadku stosowania dużych dawek lub długiego czasu leczenia. O braku konieczności rezygnacji z karmienia piersią podczas terapii świadczyć może również fakt, że hydroksyzyna może być podawana także małym dzieciom.
Stosowanie hydroksyzyny w pierwszym tygodniu karmienia piersią może powodować mniejszą produkcję mleka. Efekt ten raczej nie powinien pojawić się, jeśli laktacja jest już ustabilizowana. Jeżeli mama karmiąca przyjmuje hydroksyzynę, nie zaleca się wspólnego spania z niemowlakiem.
Przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny
Z uwagi na fakt, że hydroksyzyna może zaburzać pracę serca, nie zaleca się jej przyjmowania przez pacjentów u których ryzyko ich wystąpienia nawet bez stosowania leku jest wysokie. U osób bez problemów z sercem, prawdopodobieństwo pojawienia się zaburzeń jego rytmu jest stosunkowo niewielkie. Jednak u pacjentów z już obecnymi problemami kardiologicznymi, hydroksyzyna może je nasilać. Hydroksyzyna nie powinna być więc stosowana u tej grupy chorych. Z tego samego powodu, lek jest przeciwwskazany u pacjentów, którzy przyjmują już preparaty, mogące zaburzać pracę serca (np. wybrane leki przeciwdepresyjne takie jak citalopram, wybrane antybiotyki takie jak lewofloksacyna czy moksyfloksacyna, niektóre leki przeciwpsychotyczne i przeciwgrzybicze). Hydroksyzyny nie należy przyjmować również w przypadku porfirii.
Ostrożnie do leczenia hydroksyzyną należy podchodzić u pacjentów starszych. Jak zostało już wspomniane, lek ten znacznie dłużej przebywa w organizmie osób w wieku podeszłym. Jego metabolity (związki które pojawiają się w wyniku przemian jakim hydroksyzyna ulega w organizmie) są wolniej usuwane i dłużej pozostają we krwi. Osoby starsze są dodatkowo bardziej wrażliwe na działanie cholinolityczne hydroksyzyny. Oznacza to, że w ich przypadku ryzyko pojawienia się działań niepożądanych, takich jak nadmierna senność, suchość w jamie ustnej, uczucie splątania lub zaparcia jest wyższe niż u młodszych osób dorosłych. Hydroksyzyna nie powinna być stosowana u osób w podeszłym wieku jako lek pierwszego wyboru. Raczej zaleca się rozważenie jej wprowadzenia do leczenia w przypadku nieskuteczności innych, bezpieczniejszych dla tej grupy pacjentów leków.
Warto zaznaczyć, że hydroksyzyna zalecana jest jedynie w leczeniu lęku, świądu oraz w premedykacji przed zabiegami. Hydroksyzyna na sen stosowana jest poza wskazaniami. Nie ma obecnie na tyle silnych dowodów na skuteczność hydroksyzyny w leczeniu bezsenności, aby rutynowo rekomendować ją przy tym zaburzeniu. W leczeniu bezsenności w pierwszej kolejności zalecane są zmiany w stylu życia. Wspomagająco można sięgnąć też po leki na sen bez recepty. Jeśli efekt ich działania nie jest wystarczający, lekarz może zalecić krótkotrwałe przyjmowanie leków nasennych na receptę. O sposobach na bezsenność można przeczytać w artykule: Problemy ze snem – jak radzić sobie z bezsennością?
Hydroksyzyna to lek dość powszechnie stosowany w zaburzeniach lękowych i łagodzeniu świądu. Jest uważany za stosunkowo bezpieczny, choć jego przyjmowanie oczywiście jest obarczone pewnym ryzykiem działań niepożądanych. Warto mieć na uwadze również określone ograniczenia związane z jej stosowaniem. Hydroksyzyna to substancja, która powinna być zażywana przez możliwie krótki okres czasu w najniższych skutecznych dawkach.
Bibliografia:
- National Center for Biotechnology Information (2023). PubChem Compound Summary for CID 3658, Hydroxyzine. Retrieved December 4, 2023 from https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Hydroxyzine.
- EMA, Nowe ograniczenia mające na celu zminimalizowanie ryzyka wpływu leków zawierających hydroksyzynę na rytm serca. EMA/149624/2015.
- Krzystanek M., Krysta K., Pałasz A. First generation antihistaminic drugs used in the treatment of isomnia – superstitions and evidence. Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii 2020, 36 (1), 33-40, doi: https://doi.org/10.33450/fpn.2020.04.003.
- Kamińska-Sobaczak A., Gawlik-Kotelnicka O., Strzelecki D. Stosowanie leków psychotropowych podczas laktacji – praktyczne wskazówki dla lekarza psychiatry. Psychiatr. Pol. 2022, 56 (3), 493-508, doi: https://doi.org/ 10.12740/PP/134254.
- Informacje dotyczące hydroksyzyny na stronie e-lactancia.org.
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Hydroxyzinum VP.
