Witamina E od lat słynie ze swojego zbawiennego wpływu na kondycję skóry i jej młody wygląd. Z tego względu coraz częściej można spotkać ją nie tylko w postaci suplementów, ale także jako cenny składnik kosmetyków do pielęgnacji skóry. Oprócz “witaminy młodości”, nazywana jest jednak także “witaminą płodności”. Jaki jest jej wpływ na organizm człowieka? Dlaczego witamina E jest istotna także dla mężczyzn? Kto jest narażony na jej niedobór i kiedy należy zadbać o jej dodatkową suplementację?
1. Witamina E - właściwości i działanie na organizm
2. Witamina E - gdzie występuje?
3. Witamina E - niedobór i jego objawy
4. Witamina E - działanie przeciwstarzeniowe na skórę i nie tylko
5. Produkty z witaminą E - kiedy warto włączyć suplementy do diety?
Witamina E - właściwości i działanie na organizm
Witamina E, choć traktowana jako pojedynczy związek, to tak naprawdę grupa aż 8 rozpuszczalnych w tłuszczach związków organicznych, określanych mianem tokoferoli oraz tokotrienoli. Ich kompleksowe i indywidualne właściwości sprawiają, że witamina E oddziałuje na liczne procesy w organizmie.
Przede wszystkim znana jest ze zdolności antyoksydacyjnych. Dzięki nim witamina E neutralizuje wolne rodniki, powstające pod wpływem m.in stresu oksydacyjnego. Jest to niezwykle istotna właściwość, która zapobiega wielu negatywnym i potencjalnie niebezpiecznym dla zdrowia procesom, takim jak:
- utlenienie lipidów oraz białek (kolagenu, elastyny),
- uszkodzenie DNA.
Efektem tych działań jest nie tylko starzenie się skóry i pogorszenie jej jakości, ale także zaburzenie funkcjonowania komórek i tkanek oraz rozwój wielu chorób, w tym chorób nowotworowych. Odpowiednia dawka witaminy E w diecie może więc wpłynąć na zahamowanie tych procesów, a także zapobiec ich konsekwencjom.
Neutralizowanie wolnych rodników nie jest jednak jedyną funkcją, jaką spełnia witamina E. Na co jeszcze wpływa? Liczne badania wykazały, że witamina E może być zarówno receptą na piękną i zdrową skórę mimo wieku, jak i działać prewencyjnie na zaburzenia pracy układu nerwowego, co ma miejsce w przebiegu choroby Alzheimera oraz Parkinsona. Ponadto, stwierdza się ochronne działanie witaminy E na krwinki czerwone, co przyczynia się do zapobiegania chorobom serca oraz układu krążenia, w tym także rozwojowi miażdżycy.
Nie bez powodu witamina E nazywana jest również “witaminą płodności”. Jej odpowiedni poziom w organizmie wpływa bowiem nie tylko na prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego u kobiet, ale także u mężczyzn. Bierze ona czynny udział w procesie produkcji plemników oraz ich dojrzewania, co jest kluczowe w kontekście planowania potomstwa. U kobiet z kolei witamina E wpływa na prawidłowy przebieg ciąży, uczestnicząc w rozwoju układu nerwowego u dziecka, w tym narządu wzroku.
Należy również wspomnieć, że witamina E istotnie wspiera prawidłowe widzenie także u osób dorosłych oraz stymuluje odpowiedź immunologiczną organizmu. Tym samym może zapobiegać nadmiernej podatności na przeziębienia i różnego rodzaju infekcje.
Witamina E - gdzie występuje?
Będąc świadomym licznych korzyści tokoferoli dla zdrowia, warto wiedzieć w czym jest witamina E i komponować swoją dietę w bogate źródła tego składnika. Oleje roślinne, takie jak olej słonecznikowy, sojowy i rzepakowy, a także oliwa, migdały, pestki winogron oraz orzechy to główne produkty spożywcze, w których dostępna jest witamina E. Występowanie w warzywach i owocach tej witaminy jest nieco niższe, jednak również warto włączać je do dziennego jadłospisu. Warzywa i owoce z witaminą E to m.in:
- szpinak
- awokado
- szparagi,
- jarmuż
- marchew
- jagody
- maliny
- jeżyny.
Wartościowym źródłem witaminy E są także przetwory mleczne, kiełki pszenicy oraz produkty pełnoziarniste, takie jak makarony, różnego rodzaju kasze oraz pieczywo.
Chcąc w jak największym stopniu zadbać o odpowiednią dawkę witaminy E w diecie, warto zwrócić uwagę także na sposób przyrządzenia wymienionych produktów. Witamina E jest wysoce podatna na wszelkiego rodzaju obróbkę termiczną, dlatego najlepszym wyborem jest spożywanie jej źródeł w postaci nieprzetworzonej.
Witamina E - niedobór i jego objawy
Witamina E nie jest produkowana przez ludzki organizm, więc musi być dostarczana wraz z pożywieniem. Po spożyciu, tokoferole gromadzą się przede wszystkim w tkance tłuszczowej. Wchłanianie witaminy E w jelitach zależy więc z znacznym stopniu od obecności tłuszczów w diecie.
Zapotrzebowanie na witaminę E różni się w zależności od wieku, płci, a także stanu fizjologicznego, tj. funkcjonowania przewodu pokarmowego oraz wątroby. Ogólnie ustaloną normą jest około 10 mg witaminy E dziennie dla zdrowego, dorosłego mężczyzny, 9 mg dla dorosłej kobiety oraz od 4-8 mg dla dzieci, w zależności od wieku. W przypadku kobiet ciężarnych zaleca się natomiast zwiększenie dawki do 10 mg, a u kobiet karmiących piersią - do 11 mg witaminy E dziennie.
Witamina E może być z łatwością dostarczana w postaci smacznych i łatwo dostępnych produktów spożywczych. Z tego względu rzadko stwierdza się niedobór tego związku chemicznego w organizmie. Najczęściej narażone są na niego wcześniaki oraz osoby z zaburzeniami pracy układu pokarmowego i chorobami metabolicznymi. Wówczas mogą pojawić się następujące objawy:
- osłabienie mięśni
- pogorszenie widzenia
- zwiększona podatność na infekcje
- zmęczenie
- blada i sucha skóra
- zaburzenia koncentracji
- wypadania włosów
- problemy jelitowe.
Objawem niedoboru może być również spadek libido, a w przypadku znacznej hipowitaminozy nawet zaburzenie płodności. Warto więc monitorować swój stan zdrowia, a ewentualne niepokojące symptomy konsultować z lekarzem.
Witamina E - działanie przeciwstarzeniowe na skórę i nie tylko
Witamina E, ze względu na swoje wyjątkowe właściwości przeciwutleniające, stała się jednym z filarów przemysłu kosmetycznego. Swoje zastosowanie znajduje jednak nie tylko jako składnik kosmetyków na twarz. Preparaty na włosy, takie jak szampony i odżywki równie często są obfite w jej zawartość.
Skąd wynika jej fenomen? Witamina E z łatwością przenika przez naskórek, dzięki czemu zapewnia głębokie odżywienie skóry. Jej właściwości antyoksydacyjne, wraz ze zdolnością do wbudowywania się w lipidowe struktury skóry sprawiają, że witamina E na twarz oraz skórę wykazuje kompleksowe i skuteczne działanie na wielu płaszczyznach:
- hamuje powstawanie stanów zapalnych
- działa przeciwobrzękowo
- zwiększa elastyczność skóry
- chroni skórę przed nadmierną utratą wody
- koi i ujędrnia skórę
- wspomaga leczenie przebarwień
- przyspiesza proces regeneracji skóry po oparzeniach.
Szczególnie cenioną właściwością witaminy E jest jednak działanie przeciwstarzeniowe. Wynika to głównie z jej zdolności antyoksydacyjnych, dzięki którym spowalnia procesy starzenia, zachodzące w skórze pod wpływem czynników środowiskowych. Ponadto, witamina E zapobiega negatywnym skutkom oddziaływania promieniowania UVB na skórę, takim jak zaczerwienienie i obrzęk. Może również w znacznym stopniu zapobiegać konsekwencjom długotrwałej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, jakim jest większa predyspozycja do powstawania nowotworów skóry.
Działanie witaminy E nie jest jednak wyłącznie ograniczone do skóry twarzy i ciała. Jej aplikację zaleca się także na obszar ust, szczególnie jeśli są one wysuszone i mają skłonność do pękania oraz podrażnień w okolicy kącików.
W kosmetykach, witamina E może występować w kilku formach, różniących się między sobą zawartością tokoferoli oraz dodatkami stabilizującymi lub solubilizatorami. Najbardziej popularną formą jest octan witaminy E, który jest trwały, dzięki wysokiej odporności na światło oraz tlen. W produktach przeciwsłonecznych coraz częściej stosuje się również acetylosalicylan tokoferolu, który jest łatwo przyswajalny zarówno przez skórę, jak i włosy. Warto więc zwracać uwagę na rodzaj zastosowanej witaminy E w pożądanych kosmetykach, aby jej działanie było jak najbardziej skuteczne.
Produkty z witaminą E - kiedy warto włączyć suplementy do diety?
Podstawą zdrowego trybu życia powinna być zbilansowana i zróżnicowana dieta. Szeroki wybór produktów spożywczych z witaminą E sprawia, że rzadko występuje wskazanie do jej systematycznej, dodatkowej suplementacji. Istnieją jednak sytuacje, kiedy witamina E w postaci suplementu diety lub leku może być pomocna lub nawet zalecana.
Przede wszystkim suplementację witaminą E powinny rozważyć osoby, u których występują zaburzenia wchłaniania oraz metabolizmu tłuszczów. Suplementy z witaminą E mogą także poprawić samopoczucie u osób, których dieta jest wysoko przetworzona oraz uboga w naturalne źródła tego składnika. W obu grupach mogą wystąpić objawy niedoboru witaminy E, które są niebezpieczne dla zdrowia.
Przyszłe mamy oraz kobiety w trakcie laktacji także powinny rozważyć suplementację witaminy E. W aptekach dostępne są specjalne witaminy dla kobiet w ciąży i karmiących piersią, w których działanie witaminy E zostało uzupełnione o cenny dla kobiet kwas foliowy. Ich stosowanie powinno być jednak prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza.
W aptekach dostępne są zarówno produkty z witaminą E w postaci standardowych tabletek i kapsułek do połykania, jak i witamina E w kroplach. Można się spotkać także z suplementami, w których występuje połączenie kilku witamin, np. witamina A+E. Te preparaty są szczególnie wskazane dla osób, które chcą kompleksowo zadbać o skórę oraz kondycję wzroku.
Wybór preparatu z witaminą E oraz jego dawkowanie warto jednak skonsultować z lekarzem. Nieprawidłowa suplementacja witaminy E może bowiem prowadzić do nadmiaru tego składnika w organizmie, który jest również niekorzystny dla zdrowia.
Witamina E to składnik odżywczy o szerokim wachlarzu cennych właściwości. Warto zadbać o jej odpowiedni poziom w diecie zarówno dla wyglądu zewnętrznego, jak i zdrowia. Witamina E to bowiem nie tylko ochrona skóry. Jej odpowiedni poziom w organizmie może wspomóc leczenie zaburzeń mięśniowych i pracy serca, a także działać jako czynnik zapobiegający rozwojowi miażdżycy i innych chorób.
Bibliografia:
- Milanovic B;Witamina E–co kryje świat tokoferoli?; Świat Przemysłu Farmaceutycznego; 2016; (3); s. 112-116
- Czerwonka W , i.in; Zastosowanie witaminy E w kosmetologii; Kosmetologia estetyczna; 2019; 1(8); s. 13-16.
- Zielińska A., Nowak I.; Tokoferole i tokotrienole jako witamina E; Chemik; 68(7); s. 585-591.
