Podejmując starania o dziecko wiele par z dnia na dzień zmienia swój dotychczasowy styl życia i dietę. Wszystko po to, aby podejść do tematu rodzicielstwa bardzo odpowiedzialnie. Jak powinno wyglądać właściwe przygotowanie do ciąży? Jakie badania warto wykonać w tym czasie i jakie składniki należy suplementować?
1. Na czym polega planowanie ciąży?
2. Kiedy najlepiej zajść w ciążę?
3. Jakie badania przed ciążą
4. Jakie witaminy przed ciążą?
Na czym polega planowanie ciąży?
Coraz więcej par decydujących się na dziecko chce podejść do tematu świadomie i zaplanować cały proces z odpowiednim wyprzedzeniem. Z punktu widzenia organizmu matki i dziecka to najbardziej właściwe postępowanie. Ciąża stanowi duże obciążenie dla przyszłej mamy, a podczas jej trwania mogą ujawnić się różnego rodzaju problemy zdrowotne, m.in. związane z pracą tarczycy bądź wrażliwością tkanek na działanie insuliny.
Podejmując decyzję o posiadaniu potomstwa warto udać się do lekarza ginekologa. Specjalista zleci badania, które pozwolą określić ogólny stan zdrowia przyszłej mamy. Takie postępowanie pozwoli lekarzowi odpowiednio poprowadzić ciążę w przyszłości.
Ciąża to także szereg zmian w życiu. Warto sobie to uświadomić już na etapie planowania potomstwa. Chodzi tutaj o modyfikacje dietetyczne, związane z unikaniem żywności wysoko przetworzonej, rezygnację z używek, zachowanie umiaru i rozwagi jeśli chodzi o sport, ponieważ nie wszystkie formy ruchu są bezpieczne dla dziecka na danym etapie ciąży. Chociaż to organizm mamy będzie najbardziej obciążony ciążą, bo w końcu kobieta nosi dziecko pod sercem przez niemal 40. tygodni, to najlepiej gdy zmiany diety i stylu życia dotyczy obojga partnerów. Takie postępowanie to dowód wsparcia i chęci współdziałania ze strony mężczyzny. Nie można zapominać, że jego zdrowie i dobre samopoczucie jest również ważne. W końcu już na etapie planowania ciąży rodzice marzą, by ich zdrowie dziecko wychowywało się w szczęśliwej rodzinie.
Kiedy najlepiej zajść w ciążę?
Zdarza się, że pary głownie ze względu na sytuację społeczno – ekonomiczną odkładają decyzję o dziecku latami. Warto jednak pamiętać, że wraz z wiekiem zmniejsza się szansa na zajście w ciążę. U kobiety po 30. roku życia spada rezerwa jajnikowa i pogarsza się jakość oocytów. Problem dotyczy także mężczyzn w tym wieku. Wraz z upływem lat spada liczba i ruchliwość plemników, zmniejsza się ilość plemników o prawidłowej budowie i maleje ilość ejakulatu. U par starających się o dziecko w późniejszym wieku, jeśli nawet dojdzie do zapłodnienia, zwiększa się ryzyko pojawienia się wad genetycznych u dziecka.
Dlatego nie warto czekać z planowaniem ciąży na ostatnią chwilę i najlepiej podjąć decyzję o powiększeniu rodziny przed trzydziestką. Warto wcześniej uporządkować również swoje kwestie zdrowotne. Co to oznacza? W ciąży lepiej nie wykonywać niepotrzebnych zabiegów. Chodzi tutaj głównie o interwencje chirurgiczne, m.in. wycinanie znamion czy usuwanie woli tarczycowych. Niepożądane są również wszelkie zabiegi laserowe czy bardziej inwazyjne zabiegi kosmetyczne, podologiczne, m.in. wykorzystujące kwasy. Leczenie zębów także lepiej zaplanować na etap przed ciążą.
Planowanie ciąży to bardzo ważna kwestia w przypadku osób leczących się na choroby przewlekłe. Decyzja o dziecku powinna zostać podjęta dopiero po konsultacji z lekarzem prowadzącym. W wielu przypadkach konieczna będzie modyfikacja leczenia, choćby dlatego, że nie wszystkie leki mogą być bezpiecznie stosowane w okresie ciąży. Zmiany hormonalne zachodzące u ciężarnej mogą też zaostrzyć przebieg danej choroby. Choć nie jest to regułą i niekiedy dzieje się wręcz odwrotnie.
Jakie badania przed ciążą
Jednym z podstawowych badań, jakie należy wykonać przed ciążą jest badanie krwi. Pozwoli ono w najprostszy sposób zobrazować ogólną kondycję organizmu przyszłej mamy. Jakie parametry można sprawdzić na podstawie próbki krwi?
- żelazo i morfologię,
- poziom cukru,
- stężenie Th i TSH (hormonów tarczycy),
- obecność przeciwciał przeciwko HIV, toksoplazmozie, cytomegalii, kile, różyczce.
Niekiedy wykonuje się również lipidogram oraz próby wątrobowe.
Na początkowym etapie ciąży warto oznaczyć również grupę krwi mamy wraz z czynnikiem Rh. Badanie to wykonuje się zawsze u obojga rodziców. Określenie grupy krwi pozwoli wykluczyć ewentualny konflikt serologiczny w grupach głównych lub w obrębie czynnika Rh. W przypadku jego wystąpienia może okazać się konieczne prowadzenie odpowiedniej terapii w okresie prenatalnym.
Ważnym badaniem zlecanym przez ginekologa na etapie planowania ciąży jest również badanie moczu. Oprócz tego, że może ono wykazać ewentualne nieprawidłowości metaboliczne bądź dysfunkcje w pracy narządów (m.in. nerek), pozwala wykryć także potencjalne infekcje dróg moczowych, które mogą okazać się niebezpieczne w ciąży.
Ginekolog zwykle wykonuje u pacjentki także badanie palpacyjne, USG narządów rodnych oraz kontroluje jej piersi. Wszystko po to, aby wykluczyć ewentualne nieprawidłowości mogące utrudniać zapłodnienie bądź wpływać na rozwój dziecka, gdy już dojdzie do ciąży.
Badania przed ciążą to jedno, ale również nie wszystkie szczepienia są rekomendowane w tym okresie. O tyle o ile szczepienie przeciwko grypie, COVID i WZW typu B są tymi zalecanymi dla ciężarnych, to szczepionka przeciw śwince, odrze i różyczce nie jest w tym czasie rekomendowana. Podobnie jak szczepionka przeciw HPV. Kwestie szczepień przed ciążą i w trakcie jej trwania zawsze lepiej skonsultować z lekarzem.
Warto pamiętać, że szczepienia chronią przed wieloma chorobami, które gdy rozwiną się w czasie ciąży stanowią realne zagrożenie dla jej przebiegu i mogą działać szkodliwie na rozwijający się płód.
Jakie witaminy przed ciążą?
Okres planowania ciąży to idealny moment, aby zmienić swoje nawyki żywieniowe. W ciąży oraz okresie karmienia piersią bardzo ważne jest zdrowe odżywianie. Warto pamiętać, że gdy mama spożywa pełnowartościowe produkty, wszystko to co najlepsze trafia do organizmu dziecka i zapewnia mu prawidłowy wzrost i rozwój. Zatem najlepiej całkowicie zrezygnować z wysoko przetworzonych i pozbawionych wartości posiłków typu fast food oraz słonych i słodkich przekąsek. Umiar jeśli chodzi o spożycie cukru w ciąży jest bardzo ważny. Na skutek zmian hormonalnych w tym okresie spada wrażliwość tkanek na działanie insuliny, więc większa ilość glukozy i tak znajduje się we krwi. Nadmierne spożywanie słodyczy i picie napojów wysoko słodzonych może skutkować rozwojem cukrzycy w ciąży oraz po ciąży.
Regularne, pełnowartościowe posiłki powinny stanowić podstawę menu przyszłej mamy. Warto stawiać na świeże, sezonowe owoce i warzywa oraz pełnowartościowe produkty zbożowe, jak również chude mięso i ryby pochodzące z pewnych źródeł. Pochodzenie spożywanych produktów ma ogromne znaczenie. Spożywanie warzyw i owoców pełnych pestycydów oraz ryb zawierających metale ciężkie może w przyszłości niekorzystnie wpłynąć na organizm rozwijającego się maluszka. Należy pamiętać również o odpowiednim nawodnieniu. Wybór powinien padać zwykle na wodę, ponieważ warto ograniczyć ilość wypijanej dziennie kawy i herbaty i zrezygnować z napojów energetycznych oraz alkoholi i innych używek.
Oczywiście to dieta jest podstawowym źródłem składników odżywczych, witamin i minerałów. Nie mniej jednak są składniki, których odpowiedni poziom w organizmie ważny jest już na bardzo wczesnym etapie kształtowania się płodu. Biorąc pod uwagę fakt, że aby organizm wysycił się niektórymi z tych substancji należy rozpocząć ich suplementację już kilka, a nawet kilkanaście tygodni wcześniej. Zatem jakie witaminy przed ciążą warto stosować?
- Kwas foliowy – jego suplementacja powinna rozpocząć się już 6 tygodni przed planowanym poczęciem dziecka, co pozwala zapobiegać powstawaniu otwartych wad cewy nerwowej, a tym samym poważnych wad w obrębie ośrodkowego układu nerwowego płodu. Zalecana dzienna dawka dla kobiet w wieku prokreacyjnym i na początku ciąży wynosi 0,4 mg na dobę. Celem zwiększenia jego przyswajalności w wielu preparatach znajduje się forma metylowana kwasu foliowego.
- Kwasy DHA i EPA – ze względu na korzystny wpływ kwasów omega – 3 na rozwój układu nerwowego dziecka, jego zdolności poznawczych i narządu wzroku zaleca się ich stosowanie już od początku ciąży. Korzystnie wpływają one również na organizm matki na etapie starań o dziecko, tj. poprawiają metabolizm tłuszczów i działają kardio prodtekcyjnie.
- Jod – gdy w diecie jest go za mało może dojść do powstania wola tarczycowego w ciąży, co niesie za sobą ryzyko niedorozwoju umysłowego u dziecka. Niedoczynność tarczycy u ciężarnej może zaburzać przebieg ciąży oraz czas jej trwania. Dobowa rekomendowana dawka jodu w ciąży wynosi 200 µg na dobę.
- Witamina D3 – korzystnie wpływa na układ kostny oraz odpornościowy zarówno mamy jak i dziecka. Ze względu na duże niedobry tego składnika w organizmach kobiet należących do populacji polskiej zaleca się suplementację witaminą D na poziomie 2000 IU na dobę.
- Żelazo – suplementacja zalecana jest tylko gdy na etapie planowania ciąży kobieta cierpi na niedokrwistość wynikającą z niedoboru żelaza.
Jak się przygotować do ciąży? Odpowiedź na to pytanie jest stosunkowo prosta. Warto na etapie przygotowań odstawić używki, wprowadzić regularną i niezbyt obciążającą organizm formę ruchu, zmienić codzienną dietę na zdrową i zbilansowaną, a także wdrożyć suplementację ważnych składników odpowiedzialnych za rozwój płodu już na początkowym etapie ciąży, tj. kwas foliowy. Planowanie ciąży to również wykonanie szeregu niezbędnych badań, które pozwolą skontrolować ogólną kondycję organizmu i stan zdrowia. Przyszła mama nie może zapominać również o sobie. W okresie przygotowań do ciąży ważny jest spokój, relaks i dobre samopoczucie.
Bibliografia:
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących; Ginekol Pol.; 2014; 85 (5): 395-399.
- Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników; Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017; 2(5): 210-214.
- Tkaczuk-Włach J. i inni; Choroby tarczycy w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu; Przegląd Menopauzalny 2012; 11(2): 151-155.
